Nhà đầu tư Trung Quốc và bảng giá. (Ảnh: Bloomberg).
Hầu hết mọi dữ liệu gần đây - từ xu hướng tiêu dùng, giá nhà cho đến lạm phát - đều phát đi tín hiệu cảnh báo về nền kinh tế Trung Quốc.
Nhưng trong một tháng qua, vốn hóa của thị trường chứng khoán đại lục đã tăng thêm gần 1.000 tỷ USD. Chỉ số Shanghai Composite leo lên mức cao nhất trong một thập kỷ và chỉ số CSI 300 bật tăng 20% kể từ mức đáy thiết lập hồi đầu năm.
Đà tăng của thị trường chứng khoán được thúc đẩy bởi những nhà đầu tư sẵn tiền mặt nhưng lại thiếu lựa chọn rót vốn. Trong bối cảnh này, một số chuyên gia cảnh báo nguy cơ bong bóng đang hình thành trên thị trường.
Nomura Holdings kêu gọi nhà đầu tư không nên bị cuốn vào tâm lý “phấn khích quá đà”, TS Lombard đánh giá sự lệch pha này là cuộc đối đầu giữa “phe lạc quan về thị trường và phe bi quan về kinh tế vĩ mô”.
Ông Homin Lee, chuyên gia kinh tế vĩ mô cấp cao của Lombard Odier, bình luận: “Các nhà đầu tư có vẻ đang kỳ vọng rằng các yếu tố vĩ mô sẽ cải thiện theo thời gian. Song, thị trường giá lên sẽ không tồn tại lâu dài nếu lạm phát vẫn quanh quẩn mức 0% và doanh nghiệp khó tăng giá vì nhu cầu nội địa yếu”.
Thị trường chứng khoán Trung Quốc tiếp tục đi lên trong phiên đầu tuần này khi giá các cổ phiếu chip bật tăng. Chỉ số CSI 300 và thước đo các cổ phiếu Trung Quốc niêm yết trên thị trường Hong Kong đều đi lên hơn 1% vào đầu phiên giao dịch sáng.
Một trong những lý do chính khiến các nhà phân tích nghi ngờ về đà tăng của thị trường là vòng xoáy giảm phát tại nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, bởi tình trạng này đang bào mòn khả năng định giá của các doanh nghiệp.
Trong tháng 7, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Trung Quốc đi ngang so với cùng kỳ năm trước, chỉ số giá sản xuất (PPI) giảm tháng thứ 34 liên tiếp, chỉ số giảm phát GDP (GDP deflator) cũng nối dài đà sa sút.
Bắc Kinh đã khởi động chiến dịch hạn chế công suất dư thừa và kiềm chế các cuộc chiến giá cả, nhưng cho tới nay các quan chức chưa tạo được nhiều tác động.
Các hoạt động kinh tế của Trung Quốc đồng loạt giảm tốc trong tháng 7, số liệu nhà máy, đầu tư và doanh số bán lẻ đều gây thất vọng. Điều này cho thấy thuế quan của Mỹ và cuộc cạnh tranh khốc liệt giữa các doanh nghiệp đang phủ bóng đen lên nền kinh tế Trung quốc.
Ước tính về thu nhập dự phóng trong 12 tháng tới của các cổ phiếu thuộc chỉ số CSI 300 đã giảm 2,5% so với dự báo cao nhất hồi đầu năm nay. Cuộc cạnh tranh giá gay gắt đã làm tổn thương lợi nhuận của những doanh nghiệp như ông lớn thương mại điện tử JD.com và nhà sản xuất ô tô Geely Automobile Holdings.
Trong bối cảnh nền kinh tế gặp nhiều khó khăn, không ít người kỳ vọng Bắc Kinh sẽ đẩy mạnh các biện pháp hỗ trợ. Nhưng những chính sách được triển khai cho tới nay báo hiệu các quan chức sẽ tránh tung ra gói kích thích lớn, thay vào đó sử dụng cách tiếp cận thận trọng hơn.
Ngoài ra, Nomura chỉ ra rằng đà tăng của thị trường cũng đang gây khó khăn cho quan chức, bởi những chính sách thúc đẩy tăng trưởng có nguy cơ thổi phồng bong bóng chứng khoán.
Tình hình hiện nay khiến các nhà quan sát thị trường nhớ đến bong bóng tài sản năm 2015. Ban đầu, làn sóng giao dịch ký quỹ giúp giá cổ phiếu tăng chóng mặt. Nhưng sau đó, các nhà quản lý đã siết chặt hoạt động đầu tư dùng đòn bẩy, dẫn đến một cú đổ vỡ khủng khiếp trên thị trường.
Đà tăng của thị trường lần này khiêm tốn hơn nhiều so với một thập kỷ trước, nhưng nền kinh tế ảm đạm và tình trạng giảm phát tại các nhà máy lại gợi ra những điểm tương đồng đáng lo ngại.
Một thập kỷ trước, nhà đầu tư phấn khích vì làn sóng công nghệ mới - ví dụ như sáng kiến “Internet Plus” và dữ liệu lớn. Còn ngày nay, nhà đầu tư đặt kỳ vọng lớn vào trí tuệ nhân tạo (AI).
Tổng dư nợ ký quỹ hiện nay vào khoảng 2.100 tỷ nhân dân tệ (tương đương khoảng 292 tỷ USD), khá gần với mức đỉnh 2.300 tỷ nhân dân tệ ghi nhận trong năm 2015. Đà tăng của chứng khoán Trung Quốc có mối tương quan mạnh mẽ với thanh khoản và dư nợ ký quỹ.
Ông Hao Hong, Giám đốc đầu tư tại Lotus Asset Management, cho biết: “Thanh khoản dồi dào và tâm lý lạc quan quá đà của nhà đầu tư khiến chúng tôi nhớ đến khoảng thời gian điên rồ một thập kỷ trước”.
Bà Hebe Chen, nhà phân tích tại Vantage Markets, chỉ ra: “Thị trường giá lên tại Trung Quốc giống như một câu đố hơn là một câu chuyện tăng trưởng thông thường. Rủi ro ở đây là ngay khi tâm lý sa sút, nhà đầu tư sẽ lập tức bỏ chạy”.
Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO) ước tính mức thuế quan cao hơn mà Tổng thống Donald Trump áp với hàng hoá nhập khẩu có thể giúp giảm thâm hụt ngân sách liên bang 4.000 tỷ USD trong thập kỷ tới.
Các công ty dịch vụ bưu chính quốc tế đang tạm dừng vận chuyển hàng hóa đến Mỹ sau khi quy định miễn trừ thuế quan đối với những bưu kiện nhỏ sắp hết hiệu lực.
Tại Mỹ, các doanh nghiệp đang cố gắng không sa thải người lao động và cùng lúc hạn chế tuyển dụng nhân sự, khiến thị trường việc làm rơi vào tình cảnh mong manh dễ vỡ.
Chiến lược của Warren Buffett là rót vốn vào các công ty tuyệt vời với mức giá hợp lý, nhưng công ty nghiên cứu Macquarie Equity Research khẳng định cách làm ngược lại tạo ra lợi nhuận cao hơn.
