Đảng Cộng hoà tại Thượng viện Mỹ đã thông qua siêu dự luật thuế của Tổng thống Donald Trump vào ngày 1/7 với tỷ lệ sít sao. Thượng viện bỏ phiếu thông qua gói chính sách với tỷ lệ 51 phiếu thuận - 50 phiếu chống.

Theo Reuters, Phó Tổng thống JD Vance - Chủ tịch Thượng viện - đã phá vỡ thế bế tắc sau khi ba đảng viên Cộng hoà Thom Tillis, Susan Collins và Rand Paul tham gia bỏ phiếu chống cùng 47 đảng viên Dân chủ.

Cuộc bỏ phiếu diễn ra sau cuộc tranh luận kéo dài suốt đêm, trong đó các đảng viên Cộng hoà phải vật lộn với quy mô của dự luật và tác động của nó đối với hệ thống chăm sóc sức khoẻ của Mỹ.

Hiện tại, dự luật đang trên đường đến Hạ viện để các nhà lập pháp bỏ phiếu, dù một số đảng viên Cộng hoà tại đây đã lên tiếng phản đối một số điều khoản của Thượng viện.

Tổng thống Trump muốn ký dự luật thành luật trước ngày quốc khánh 4/7 và trong một tuyên bố, Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson cho biết ông đặt mục tiêu đáp ứng thời hạn đó.

Dự luật tập trung vào cắt giảm thuế, thu hẹp các chương trình an sinh xã hội và tăng chi tiêu cho quân đội cũng như thực thi luật nhập cư. Tất cả có thể khiến nợ công tăng thêm 3.300 tỷ USD.

Cụ thể, gói chi tiêu sẽ kéo dài thời hạn chương trình cắt giảm thuế mà ông Trump ban hành vào năm 2017 (trong nhiệm kỳ đầu tiên), giảm thuế mới cho thu nhập từ tiền boa và tiền làm thêm.

Dự luật cũng sẽ cắt giảm khoảng 930 tỷ USD chi tiêu cho chương trình y tế Medicaid và viện trợ thực phẩm cho người Mỹ thu nhập thấp, đồng thời bãi bỏ nhiều ưu đãi năng lượng xanh của cựu Tổng thống Joe Biden.

Dự luật này khiến sự chia rẽ giữa các đảng viên Cộng hoà về khối nợ công 36.200 tỷ USD của Mỹ lộ rõ hơn. Gói chính sách được dự đoán sẽ làm trần nợ công tăng thêm 5.000 tỷ USD. Quốc hội phải nâng mức trần trong những tháng tới hoặc đối mặt nguy cơ vỡ nợ thảm khốc.

Vô trách nhiệm với vấn đề tài khoá?

Cuộc bỏ phiếu sắp tới tại Hạ viện - nơi Đảng Cộng hoà nắm giữ đa số ghế (220 so với 212 của Đảng Dân chủ) - có khả năng sẽ rất sít sao.

Một quan chức Nhà Trắng chia sẻ với các phóng viên rằng ông Trump sẽ “tham gia sâu” vào việc thúc đẩy các đảng viên Cộng hoà tại Hạ viện thông qua dự luật.

“Đó là một dự luật tuyệt vời. Mỗi người đều nhận được một thứ gì đó”, ông Trump phát biểu tại một sự kiện ở Florida. “Và tôi nghĩ rằng mọi việc tại Hạ viện sẽ diễn ra tốt đẹp”.

Phiên bản ban đầu của dự luật được Hạ viện thông qua vào tháng 5, nhưng một số đảng viên Cộng hoà tại đây nói rằng họ sẽ không ủng hộ phiên bản mới của Thượng viện.

Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) ước tính dự luật mới sẽ khiến nợ công của Mỹ tăng thêm 800 tỷ USD so với phiên bản của Hạ viện.

Dự luật mới cũng vấp phải sự chỉ trích từ tỷ phú Elon Musk, cựu đồng minh của Tổng thống Trump. Musk phản đối quy mô khổng lồ của dự luật và tuyên bố sẽ ủng hộ những người thách thức các nhà lập pháp Đảng Cộng hoà trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm tới.

Các đảng viên Dân chủ tại Hạ viện dự kiến sẽ vẫn đồng lòng phản đối dự luật này.

Phát biểu trước các phóng viên, Lãnh đạo Đảng Dân chủ tại Hạ viện Hakeem Jefferies cho hay: “Đây là cuộc tấn công lớn nhất trong lịch sử vào hệ thống chăm sóc sức khoẻ của người Mỹ. Đây là cuộc tấn công lớn nhất về chế độ dinh dưỡng trong lịch sử Mỹ”.

Theo tổ chức Tax Foundation, dự luật của Thượng viện sẽ mang đến nhiều lợi ích nhất cho 1% hộ gia đình giàu nhất tại Mỹ, tức những người có thu nhập từ 663.000 USD trở lên vào năm 2025. CBO cũng cho biết những người có thu nhập cao sẽ được hưởng lợi nhiều nhất từ dự luật.

Các nhà phân tích độc lập cảnh báo việc thắt chặt điều kiện tham gia vào các chương trình thực phẩm và chăm sóc sức khoẻ sẽ làm giảm thu nhập của người nghèo và gia tăng chi phí cho thực phẩm và y tế.

CBO ước tính gần 12 triệu người sẽ không được hưởng chương trình chăm sóc sức khoẻ theo dự luật của Thượng viện.

Lãnh đạo Đảng Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer nhận xét cuộc bỏ phiếu “đã bao trùm cả hội trường trong sự xấu hổ”. Ông lưu ý dự luật sẽ “cướp mất quyền chăm sóc sức khoẻ của hàng triệu người Mỹ, lấy mất thức ăn khỏi miệng những đứa trẻ đói khát”.

Ở chiều ngược lại, Đảng Cộng hoà đã bác bỏ các ước tính chi phí do phương pháp tính toán lâu đời của CBO đưa ra và lập luận rằng cắt giảm chương trình Medicaid sẽ xoá bỏ “tình trạng lãng phí, gian lận và lạm dụng” khỏi hệ thống.