Sáng 9/9, tại Hà Nội, Bộ Công Thương tổ chức Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 8 nhằm bàn giải pháp đẩy mạnh xuất nhập khẩu.

Theo ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán Thương mại tại Mỹ, trong 8 tháng đầu năm, nhiều nhóm hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sang Mỹ vẫn duy trì đà tăng trưởng ấn tượng, như máy móc, thiết bị tăng từ 37% đến 103%; đồ nội thất tăng 16%; giày dép tăng 13%; dệt may tăng 15 - 20%; sắt thép tăng 26%; gỗ và sản phẩm gỗ tăng 32%; thủy hải sản tăng 26%.

Đặc biệt, một số nhóm hàng tăng trên 100% như máy móc, đồ chơi. Hiện Việt Nam đã có gần 10 nhóm hàng đạt hoặc tiệm cận mức kim ngạch trên 1 tỷ USD tại thị trường này.

Về triển vọng, ông Hưng dự báo đà tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ có thể tiếp tục được duy trì trong thời gian tới. Bởi, hàng hóa Việt Nam luôn được các nhà nhập khẩu và phân phối Mỹ quan tâm nhờ tính chất bổ trợ, ít cạnh tranh trực tiếp với sản phẩm nội địa, cùng phân khúc thị trường ổn định.

Chất lượng hàng hóa ngày càng được nâng cao nhờ doanh nghiệp đầu tư máy móc, công nghệ và chuyển đổi sản xuất theo hướng đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng Mỹ. Ngoài ra, trước sự biến động chính sách thuế quan của Mỹ, nhiều doanh nghiệp đã tận dụng cơ hội để tăng tốc xuất khẩu, dẫn tới mức tăng trưởng cao.

Đặc biệt, sự kiện Vietnam International Sourcing 2025 do Bộ Công Thương tổ chức mới đây tiếp tục là bệ đỡ chính sách, thúc đẩy doanh nghiệp Việt tham gia trực tiếp vào hệ thống chuỗi phân phối nước ngoài đến năm 2030, với sự hiện diện của các tập đoàn lớn như Walmart, Amazon, Costco tại Mỹ.

"Điều này khẳng định Việt Nam là thị trường cung ứng quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, với chất lượng, mẫu mã được cải thiện và khả năng chống chịu tốt, dù thuế đối ứng của Mỹ vẫn ở mức 20%", ông Hưng nêu rõ.  

Nhu cầu thu mua có thể chững lại 

Tuy nhiên, ông Hưng lưu ý, sau mùa lễ hội tháng 11 và kỳ Giáng sinh tháng 12, nhu cầu thu mua từ các nhà phân phối Mỹ có thể chững lại. Về nguyên nhân, hiện Việt Nam đang chịu mức thuế đối ứng 20% và thuế truyền tải 40%, trong khi Mỹ chưa đưa ra định nghĩa rõ ràng về cách xác định hàng hóa truyền tải cũng như quy tắc xuất xứ.

Các doanh nghiệp xuất khẩu sang Mỹ cũng gặp thách thức với điều tra phòng vệ thương mại. Mỹ là đối tác khởi xướng nhiều vụ việc nhất đối với hàng hóa Việt Nam.

Tính đến tháng 9/2025, Mỹ đã mở 77 vụ điều tra, riêng trong 7 tháng đầu năm 2025 đã có tới 7 vụ (tương đương trung bình một vụ mỗi tháng). Ngoài Mỹ, nhiều quốc gia khác cũng đẩy mạnh các biện pháp bảo hộ và dựng rào cản kỹ thuật, gây khó khăn cho hàng hóa Việt Nam khi xuất khẩu.

Liên quan đến điều tra theo Mục 232 của Đạo luật Thương mại mở rộng 1962, Mỹ đã triển khai với nhiều nhóm hàng, từ đồng, dược phẩm, bán dẫn, xe tải, khoáng sản, cho đến máy bay dân dụng. Mới đây, Tổng thống Donald Trump ký sắc lệnh miễn thuế cho 45 nhóm hàng từ ngày 8/9, song việc miễn giảm này được gắn chặt với lợi ích kinh tế mà đối tác mang lại cho Mỹ.

Đặc biệt, sự gia tăng các rào cản thương mại. Gần đây, Mỹ ban hành sắc lệnh nâng cao năng lực ngành thủy sản trong nước. Đặc biệt, Cơ quan Quản lý đại dương và Khí quyển Mỹ (NOAA) đã ra phán quyết không công nhận tính tương đương trong quản lý, bảo tồn thú biển của Việt Nam. Theo đó, từ ngày 1/1/2026, các sản phẩm hải sản từ 12 nghề cá của ta có nguy cơ bị hạn chế hoặc cấm xuất khẩu sang Mỹ.

“Thực tế này đặt ra nhiều bài toán cho cơ quan chức năng trong quá trình đàm phán với Mỹ, đồng thời yêu cầu doanh nghiệp Việt Nam phải chủ động nâng cao năng lực cạnh tranh và tuân thủ chặt chẽ các quy định để duy trì đà tăng trưởng bền vững", ông Hưng nhìn nhận.

Đối với trường Trung Quốc, ông Nông Đức Lai, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Trung Quốc cũng cho biết, tổng kim ngạch thương mại hai chiều hai nước trong 7 tháng đầu năm đạt 136,47 tỷ USD theo số liệu Việt Nam, tăng 21,3% so với cùng kỳ. Trong đó, xuất khẩu đạt 35 tỷ USD (tăng 7,1%), nhập khẩu đạt 101,4 tỷ USD (tăng 27,1%), nhập siêu tới 66,4 tỷ USD.

Về cơ cấu xuất khẩu, có 9 nhóm mặt hàng đạt trên 1 tỷ USD, nổi bật là thủy sản, gạo, hạt điều với mức tăng trưởng ấn tượng.

Tuy nhiên, một số nhóm lại sụt giảm như rau quả giảm 15,1% hay gỗ và sản phẩm gỗ giảm 12,9%. Đáng chú ý, nhóm hàng công nghiệp chế biến, chế tạo cũng giảm mạnh như điện thoại giảm 11,4%, máy ảnh và máy quay phim giảm 25,6%).

Chỉ ra nguyên nhân, ông Lai cho biết nhu cầu tiêu dùng của Trung Quốc mặc dù đã có phục hồi so với cùng kỳ năm ngoái, tuy nhiên chủ yếu nhờ vào chính sách “đổi cũ thay mới, thay mới trang thiết bị...” và các nhóm hàng hóa được hưởng lợi hầu hết là sản nội địa nằm trong danh mục khuyến khích tiêu dùng.

Cùng với đó, Đồng Nhân dân tệ (CNY) vẫn tiếp tục mất giá ảnh hưởng đến lợi nhuận của các nhà nhập khẩu và hàng hóa nhập khẩu cũng gặp thách thức khi cạnh tranh với hàng hóa nội địa.

Trung Quốc tiếp tục tăng cường công tác kiểm tra chất lượng, an toàn thực phẩm đối với nhóm hàng nông thủy sản, thực phẩm, nhất là mặt hàng sầu riêng, đến nay nhiều lô hàng của Việt Nam vẫn tiếp tục bị phía Trung Quốc cảnh báo.

Duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu 

Về giải pháp, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Trung Quốc khuyến nghị doanh nghiệp cần nâng cao chất lượng nông, lâm, thủy sản, tuân thủ tiêu chuẩn, bao bì, truy xuất nguồn gốc; đồng thời đầu tư công nghệ chế biến, bảo quản, chú trọng mẫu mã và xây dựng thương hiệu để tăng giá trị gia tăng và đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng.

Cần đẩy mạnh xúc tiến thương mại tại các địa phương tiềm năng, đặc biệt ở phía Bắc, Tây Bắc Trung Quốc, đồng thời đầu tư hệ thống kho lạnh và logistics để đảm bảo nguồn cung.

“Thương vụ cần phối hợp cung cấp thông tin thị trường, hỗ trợ gian hàng Việt Nam tại hội chợ, triển lãm, thúc đẩy kết nối doanh nghiệp và phối hợp địa phương biên giới tạo thuận lợi cho xuất nhập khẩu”, ông Lai nêu rõ.

Về phía Tham tán Thương mại tại Mỹ, ông Hưng đề xuất một số giải pháp chính để duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu trong những tháng cuối năm. Trước hết, cần thúc đẩy đàm phán, ký kết các thỏa thuận với Mỹ để tạo tâm lý ổn định, tăng tính dự báo cho doanh nghiệp, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền để cộng đồng doanh nghiệp nắm rõ và tuân thủ các quy định.

Đối với ngành thủy sản, cần phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam, Đại sứ quán Việt Nam tại Mỹ và Bộ Công Thương để làm rõ phạm vi ảnh hưởng của các quyết định liên quan, thúc đẩy các chương trình xúc tiến thương mại, hội chợ triển lãm, tìm kiếm cơ hội xuất khẩu mới. Đồng thời, dự báo và cảnh báo sớm các vụ kiện phòng vệ thương mại theo Mục 232 để tránh bị động.

Với ngành gỗ và sản phẩm gỗ, doanh nghiệp cần chú trọng minh bạch nguồn gốc nguyên liệu, xây dựng quy trình sản xuất  kinh doanh rõ ràng, dễ tra cứu và trích xuất thông tin khi cơ quan Mỹ yêu cầu, nhằm tránh nguy cơ bị cáo buộc lẩn tránh thuế hoặc truyền tải bất hợp pháp. 

“Bên cạnh các khó khăn, nhiều hiệp hội ngành hàng, cơ quan quản lý và đối tác tại Mỹ, kể cả trong giới chính trị, vẫn đánh giá cao Việt Nam là đối tác thương mại thân thiện, có tính bổ trợ cho nền kinh tế Mỹ. Đây là cơ sở quan trọng để hai bên tiếp tục hợp tác sâu rộng hơn trong thời gian tới”, ông Hưng kỳ vọng.