Từ ngày 10/10, Nghị định 232 chính thức có hiệu lực xoá bỏ cơ chế độc quyền sản xuất vàng miếng và cho phép doanh nghiệp nhập khẩu vàng, đem lại kỳ vọng sẽ giúp thay đổi diện mạo thị trường vàng sau hơn 10 năm. 

Quy định đã có nhưng để tiến tới việc thực hiện sẽ cần một thời gian nhất định. Các doanh nghiệp cần chuẩn bị hồ sơ để xin cấp phép sản xuất, kinh doanh vàng miếng hay được nhập khẩu vàng. Mặc dù vậy chính sách này được kỳ vọng sẽ là động lực để giúp thị trường vàng trong nước tiến dần tới sự minh bạch và có tính thị trường hơn.

Giới chuyên gia nhận định đây là bước ngoặt lớn, vừa tạo cơ hội cạnh tranh, vừa đặt ra yêu cầu hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế quản lý, đồng thời kỳ vọng sẽ mở ra giai đoạn mới cho thị trường vàng Việt Nam.

Vậy điều gì đang diễn ra trên thị trường vàng lúc này?

Nguồn cung vàng khan hiếm

Trong ngày đầu tiên khi quy định có hiệu lực, trong khi nhu cầu mua vàng của người dân vẫn cao, nhiều cửa hàng vàng thông báo hết hàng, một số đã treo biển tạm dừng bán vàng ngay từ chiều ngày 10/10.

Theo đại diện các cửa hàng kinh doanh vàng, việc tạm dừng bán là do không có nguồn cung, lượng vàng mua lại được không đủ để bán ra, theo TTXVN.

Trao đổi với chúng tôi hôm 13/10, một nhân viên của Doji cho biết thương hiệu vàng này hết vàng nhẫn ở nhiều cơ sở. 

Anh Tùng (Quận Nam Từ Liêm) cho biết: “Tôi đi khắp các con phố nổi tiếng về kinh doanh doanh vàng ở Hà Nội từ Hà Trung đến Trần Thánh Tông đều thông báo hết hàng. Có cửa hàng báo hẹn 25 ngày sau mới có. Thậm chí có cửa hàng bánh chênh 800.000 đồng so với giá niêm yết”.

Giá chênh cao trên thị trường chợ đen

Tính đến ngày 14/10, giá vàng SJC bán ra ở mức 146,1 triệu đồng/lượng, tăng 4,7 triệu đồng/lượng so với với hôm 10/10. Giá vàng nhẫn cũng ghi nhận mức tăng giá tương tự và được giao dịch ở mức 145,9 triệu đồng/lượng.

Như vậy, với mức giá hiện tại, thị trường trong nước đang cao hơn thế giới lên tới 37 triệu đồng/lượng, nới rộng hơn so với mức khoảng 20 triệu đồng/lượng cách đây một tháng. Mức giá giao dịch “chợ đen” còn "chênh" hơn nhiều so với mức giá được niêm yết tại các cửa hàng vàng.

Theo tìm hiểu của người viết, tại nhiều hội nhóm trên mạng xã hội, có người rao bán với giá chênh tới 10 - 15 triệu đồng/lượng so với mức giá niêm yết của các cửa hàng. Đáng chú ý hơn là mặc dù giá chênh cao như vậy nhưng vẫn có nhiều người tỏ ra quan tâm hỏi mua.

Tuy nhiên cũng phải nói thêm rằng, hoạt động mua bán này đang gặp phải rủi ro về pháp luật. Theo Nghị định 88/2019/NĐ-CP, người dân sẽ bị phạt 10 - 20 triệu đồng khi mua bán vàng miếng với đơn vị không có Giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng trong trường hợp tái phạm hoặc vi phạm nhiều lần; sử dụng vàng miếng làm phương tiện thanh toán trong trường hợp tái phạm hoặc vi phạm nhiều lần.

Khi nào giá vàng sẽ giảm?

Theo nhận định của nhiều chuyên gia, nhờ Nghị định mới, về dài hạn nguồn cung sẽ được bổ sung nhiều hơn, từ đó khoảng cách giá trong nước và thế giới được thu hẹp. Trao đổi với chúng tôi, ông Huỳnh Trung Khánh, Phó Chủ tịch HIệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam, cho rằng thị trường cần thời gian để “ngấm” chính sách. 

“Khi nào người dân thấy NHNN cấp phép nhập khẩu vàng nguyên liệu, hạn ngạch là bao nhiêu; tình hình sản xuất vàng miếng, vàng nhẫn thế nào thì giá mới bắt đầu điều chỉnh…", ông nói đồng thời cho biết những công đoạn này sẽ mất thời gian.

Ông cho rằng mức độ điều chỉnh còn phụ thuộc vào hạn ngạch vàng nguyên liệu mà NHNN cấp cho các ngân hàng thương mại, doanh nghiệp nhập về là bao nhiêu. Muốn giá trong nước tiệm cận với thế giới thì cần đảm bảo nguồn cung bằng nhu cầu.

“Giá vàng chỉ có thể giảm khi có nguồn cung bổ sung”, ông Khánh nhận định. 

Sự vào cuộc của các ngân hàng khiến thị trường "dễ thở" hơn

Nghị định 232 lần này có sự tham gia của các ngân hàng thương mại. Tính đến thời điểm hiện tại có 8 ngân hàng có vốn điều lệ trên 50.000 tỷ đồng, đủ điều kiện sản xuất, kinh doanh vàng miếng gồm: Vietcombank, BIDV, VietinBank, Agribank, VPBank, Techcombank, MBBank và ACB.

Ông Khánh nhận định lần trở lại này của các ngân hàng thương mại khác hơn nhiều so với trước đây và được quản lý chặt chẽ hơn. 

Theo đó, trước khi có Nghị định 24, thị trường vàng được nới lỏng, nhiều người gửi tiết kiệm bằng vàng. Một số ngân hàng bán vàng mà người dân gửi để cho vay. Bởi, lãi suất gửi vàng lúc đó chỉ 2%/năm trong khi nếu bán vàng để lấy tiền mặt cho vay thì lãi suất lên hơn 10% - mức chênh lệch quá lớn. 

Tuy nhiên khi giá vàng tăng vọt lên trong khi ngân hàng không có công cụ phòng vệ rủi ro, người dân muốn rút vàng về, ngân hàng rơi vào thế khó, thua lỗ nặng. Cũng từ đó mà Nghị định 24 ra đời nhằm chống vàng hoá nền kinh tế, siết chặt sự tham gia của các ngân hàng thương mại đối với thị trường vàng.

Còn bối cảnh hiện tại, với quy định mới, ngân hàng thương mại được phép quay trở lại với thị trường vàng, tuy nhiên mức độ tham gia sẽ hạn chế hơn, dưới sự kiểm soát chặt chẽ của Nhà nước.

“Trong 8 ngân hàng được phép tham gia thị trường vàng thì có tới hơn một nửa là ngân hàng quốc doanh, tạo điều kiện thuận lợi cho Nhà nước kiểm soát tốt hơn, không sợ tình trạng ngân hàng “xé rào làm bậy". Chỉ ngân hàng thương mại đủ điều kiện sẽ tham gia xuất nhập khẩu vàng nguyên liệu, sản xuất, kinh doanh vàng miếng, mua đi - bán lại để bình ổn thị trường”, ông Khánh nhận định.  

Ngoài ra, theo ông, ý nghĩa lớn nhất trong lần thay đổi chính sách này là ngân hàng thương mại đủ điều kiện sẽ được phép nhập khẩu vàng nguyên liệu, cung cấp cho các doanh nghiệp chế tác vàng trong nước, góp phần tăng nguồn cung. 

“Cả nước chỉ có 3 doanh nghiệp kinh doanh vàng lớn đủ điều kiện có vốn trên 1.000 tỷ đồng để nhập khẩu vàng nguyên liệu PNJ, SJC và Doji. Trong khi đó, cả nước có hàng ngàn doanh nghiệp chế tác vàng quy mô nhỏ không đủ điều kiện nhập khẩu vàng nguyên liệu.

Do đó, việc một số ngân hàng thương mại được phép nhập khẩu vàng nguyên liệu sẽ tạo điều kiện thuận lợi cung cấp nguồn hàng cho những doanh nghiệp chế tác quy mô nhỏ này. Các ngân hàng nhập sỉ về, bán lẻ cho các doanh nghiệp bé. Đây là nguồn nguyên liệu để sản xuất nữ trang”, ông Khánh nhận định. 

Ông cho biết trong hai năm qua nguồn vàng nguyên liệu rất căng thẳng, đặc biệt sau khi Nhà nước mạnh tay siết chặt tình trạng vàng nhập lậu. Do đó, quy định mới giúp ngành chế tác vàng trở nên “dễ thở” hơn.

Chia sẻ với chúng với chúng tôi chuyên gia tài chính TS Nguyễn Trí Hiếu nhận định việc cho phép một số ngân hàng thương mại và doanh nghiệp vàng lớn nhập khẩu vàng sẽ tạo ra sự ổn định trên thị trường vàng, giảm thiểu vấn đề đầu cơ. Đặc biệt, quy định này sẽ giúp cung cấp một nguồn vàng để cung - cầu ổn định, giúp giải quyết vấn đề kéo dài trong nhiều năm qua là chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới quá cao.

“Khoảng cách vàng trong nước và thế giới có thể sẽ được thu hẹp nếu nguồn cung trong nước được tăng cường. Nói cách khác, thị trường trong nước và thế giới được liên thông với nhau thì chắc chắn giá của hai thị trường sẽ sát với nhau hơn”, ông Hiếu nhận định.