Thuế Mỹ bào mòn sức mua

Theo số liệu của Cục Hải quan Việt Nam, xuất khẩu da giày trong tháng 9 đạt hơn 1,7 tỷ USD tăng 9% so với cùng kỳ năm ngoái. Tính chung 3 quý của năm nay, xuất khẩu mặt hàng này thu về gần 17,8 tỷ USD, tăng 7,5% so với cùng kỳ năm ngoái. 

Mặc dù vậy, nếu so sánh với từng tháng, xuất khẩu da giày trong tháng 9 giảm mạnh 14% so với tháng 8. Trong đó, Mỹ - thị trường chiếm tỷ trọng cao nhất, đóng góp lớn vào mức sụt giảm này. Cụ thể, xuất khẩu sang thị trường này giảm 27% so với tháng 8 xuống 611 triệu USD. Đây là một trong những mặt hàng ghi nhận mức giảm mạnh nhất khi xuất khẩu sang Mỹ do tác động của thuế quan. 

Mỹ hiện là khách hàng lớn nhất của ngành da giày của Việt Nam khi chiếm tỷ trọng tới 37%. Do đó, những biến động tại thị trường này tác động lớn lên toàn ngành. 

Chia sẻ với chúng tôi tại hội thảo liên quan đến yêu cầu thẩm định chuỗi cung ứng của thị trường Châu Âu, bà Nguyễn Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam, đánh giá thị trường Mỹ chiếm tỷ trọng lớn nên mức độ ảnh hưởng cũng tương tự đối với ngành da giày. 

“Thị trường Mỹ chiếm tỷ trọng quá lớn, gần 40%. Do vậy, chỉ cần một biến động nhỏ của thị trường đó cũng sẽ ảnh hưởng rất lớn đến ngành xuất khẩu da giày”, bà Xuân cho biết.

Bà cho biết những tháng quý II và đầu quý III, sau khi ông Trump tuyên bố mức thuế cao ngất ngưởng sau đó tạm hoãn thực thi mức thuế này, các doanh nghiệp chạy đua để sản xuất. Các nhà nhập khẩu phía Mỹ cũng tăng cường đơn hàng để chạy “deadline” vì “không ai biết điều gì sẽ xảy ra sau deadline mà Mỹ đưa ra”. 

Cho đến khi mức thuế chính thức 20% được đưa ra với Việt Nam, bà Xuân cho biết không có hiện tượng chuyển dịch đơn hàng từ các quốc gia khác đến với Việt Nam. Bởi, khi so sánh với các nước đối thủ thì thuế áp dụng đối với Việt Nam dù thấp hơn nhưng không đủ lớn đối với ngành da giày để có thể kéo đơn hàng từ nước khác về Việt Nam. 

Trái lại, mức thuế cao áp dụng với Việt Nam nói riêng và các nước đối thủ nói chung đang bào mòn sức mua hàng da giày đang bào mòn sức mua của người tiêu dùng Mỹ.

“Người tiêu dùng chắc chắn phải chịu mức thuế tăng cao và điều này làm giảm sức mua. Mức thuế sẽ không ‘đổ’ hết lên người tiêu mà phân bổ nhà máy chịu một phần, nhà nhập khẩu một phần, các nhà cung cấp nguyên vật liệu một phần", bà cho hay.

Bà cho biết thêm vừa qua, các nhà bán lẻ cố gắng giữ giá giá bán đối với giày trẻ em và một số loại giày thời trang khác nhưng các loại giày cao cấp bị điều chỉnh tăng giá bán. Do đó, tình hình đơn hàng của các doanh nghiệp bị ảnh hưởng lớn và quý IV cũng bị chững lại. Tuy nhiên, điểm sáng tháng cuối năm, mùa lễ hội, đặc biệt là dịp Noel sẽ là lực đỡ cho đơn hàng.

Đâu là thị trường thay thế lý tưởng?

Trong bối cảnh thị trường Mỹ có nhiều biến động lại chiếm tỷ trọng lớn, bài toán đặt ra cho các doanh nghiệp da giày là đa dạng hoá khách hàng ở các quốc gia khác. Trong đó, EU - thị trường lớn thứ hai của các doanh nghiệp da giày Việt Nam, là một trong những phương án được tính đến. 

Trong tháng 9, kim ngạch xuất khẩu da giày sang thị trường này tăng 25% so với tháng 8 - trái ngược hoàn toàn so với mức giảm mạnh của Mỹ, đạt 501 triệu USD. Con số này cao hơn 22% so với cùng thời điểm của năm ngoái. Tính chung 9 tháng đầu năm nay, doanh số ghi nhận tại EU tăng 9% lên gần 4,4 tỷ USD. 

Tuy nhiên, xét về bức tranh chung và dài hạn, việc chuyển trọng tâm sang thị trường EU không phải là “màu hồng” như nhiều người vẫn tưởng. 

Đại diện Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam cho rằng áp lực cạnh tranh tại thị trường EU trong thời gian tới sẽ rất gay gắt bởi ai cũng nhìn ra “miếng bánh ngọt” này. 

“Câu hỏi đặt ra là thị trường nào sẽ đóng vai trò bù đắp cho sư sụt giảm tại Mỹ? Mọi người đều nghĩ tới EU nhưng chúng tôi nghĩ áp lực cạnh tranh sẽ rất gay gắt. Bởi, thuế đối ứng của Mỹ không chừa ai cả. Nước nào cũng nhắm sang EU là lựa chọn thay thế đầu tiên vì dân số lên tới 500 triệu người.

Đây là miếng bánh ngon thứ hai sau Mỹ và tất cả lại đổ xô xuất hàng sang thị trường này. Mức độ cạnh tranh cực kỳ khốc liệt, đặc biệt là chạy đua với Trung Quốc khi giá bán của nước này rất rẻ”, bà Xuân nhận định. 

Do đó, bà Xuân cho rằng các doanh nghiệp cần tập trung vào các thị trường đã ký hiệp định thương mại tự do với Việt Nam (FTA) thay vì chỉ tập trung vào EU. 

“Việt Nam có 17 FTA với các nước, khu vực. Chúng tôi thấy đây là kênh tốt để các doanh nghiệp thực hiện cùng lúc hai mục tiêu là không bỏ thị trường truyền thông trong khi vẫn đa dạng hoá thị trường. Chúng tôi đang kiến nghị Bộ Công Thương đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại, tiếp cận các thị trường đã có FTA một cách hiệu quả”, bà nói. 

Điển hình như khối CPTPP, doanh số bán hàng tại khu vực này trong 9 tháng đầu năm tăng 16% lên gần 3,4 tỷ USD, theo số liệu từ Cục Hải quan Việt Nam.  Trong đó, nổi bật là thị trường Mexico với số tiền thu về hơn 532 triệu USD, tăng mạnh gần 50% so với cùng kỳ năm ngoái. 

“Thời gian qua, nhiều tập đoàn lớn của Mexico sang Việt Nam để tìm kiếm, mở rộng đơn hàng”, bà Xuân cho hay. Song để có được đơn hàng cũng không phải là việc đơn giản. 

“Để có một đơn hàng thì cũng mất 3 - 6 tháng. Thế doanh nghiệp phải tối ưu chuỗi cung ứng và chi phí mới có thể cạnh tranh được. Hiện tại, chi phí, giá cả nguyên vật liệu tăng chóng mặt và đây sẽ là thách thức lớn đối với doanh nghiệp”, bà chia sẻ.