Theo số liệu từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản (VASEP), xuất khẩu tôm sang thị trường Trung Quốc & Hồng Kông trong 4 tháng đầu năm đạt 389 triệu USD, tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái nhờ  doanh số bán tôm hùm tiếp tục tăng mạnh. Đây cũng là thị trường tiêu thụ tôm lớn nhất của Việt Nam chiếm tỷ trong khoảng 30%.

Trong khi đó, nước đối thủ của Việt Nam tại thị trường Trung Quốc ghi nhận sự sụt giảm về doanh số. Điển hình như, Ấn Độ với lượng xuất khẩu tôm sang Trung Quốc trong 4 tháng đầu năm giảm 21% xuống còn 33.187 tấn, mức thấp nhất trong cùng kỳ kể từ năm 2022. Hay như Ecuador xuất khẩu được 203.100 tấn trị giá 1 tỷ USD giảm 7% về khối lượng nhưng tăng 4% về giá trị.

VASEP cho biết trong bối cảnh hiện tại, ngành tôm Việt Nam đang có một số thuận lợi. Trung Quốc đang đứng trước sức ép phải tái định hướng xuất khẩu và kích cầu tiêu dùng nội địa khi Mỹ áp thuế cao. Điều này có thể tạo hiệu ứng lan tỏa tích cực cho ngành thực phẩm trong nước, trong đó có nhu cầu thủy sản như tôm – một loại thực phẩm giàu protein đang được Chính phủ Trung Quốc khuyến khích tiêu dùng.

Mới đây, Trung Quốc đã công bố Hướng dẫn phát triển thực phẩm và dinh dưỡng giai đoạn 2025 – 2030, nhấn mạnh việc nâng cao chất lượng khẩu phần ăn thông qua tiêu thụ thực phẩm giàu protein. 

VASEP nhận định hướng dẫn mới không chỉ nhấn mạnh vai trò của protein, mà còn đề xuất các chính sách nhằm tăng tiêu dùng cá và thủy sản – bao gồm việc tích hợp các sản phẩm này vào chương trình bữa ăn học đường. Thay đổi này có thể thúc đẩy đáng kể nhu cầu thủy sản trong đó có tôm tại thị trường này. Về lâu dài, các sản phẩm thủy sản có mức giá trung bình như cá tra, tôm cỡ trung bình và nhỏ sẽ được nước này tăng cường nhập khẩu.

Bên cạnh đó, khi bị hạn chế tiếp cận thị trường Mỹ, các nhà chế biến Trung Quốc sẽ phải tập trung nhiều hơn vào tiêu thụ nội địa hoặc tái xuất sang các thị trường ngoài Mỹ, khiến nhu cầu nguyên liệu đầu vào ổn định, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng – như tôm Việt Nam – có cơ hội tăng trưởng tốt hơn.

So với Ecuador và Ấn Độ, Việt Nam có lợi thế về địa lý, chi phí vận chuyển, quan hệ thương mại ổn định và độ tin cậy cao về chất lượng, có thể tận dụng thời điểm này để mở rộng thị phần tại Trung Quốc.

Để tận dụng tốt thời cơ từ biến động thương mại Mỹ - Trung và chính sách thực phẩm mới của Trung Quốc, VASEP khuyến nghị doanh nghiệp tôm Việt Nam cần đẩy mạnh hợp tác với các kênh phân phối nội địa (chợ đầu mối, chuỗi siêu thị, sàn TMĐT như JD, Hema...) nhằm tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng Trung Quốc.

Đa dạng hóa phân khúc sản phẩm, từ tôm cỡ trung bình đến tôm giá trị cao như tôm hùm, tôm sú tươi sống, tùy theo khu vực tiêu thụ.

Đáp ứng nghiêm ngặt yêu cầu về an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc và tiêu chuẩn xuất xứ, nhằm duy trì độ tin cậy trong thương mại chính ngạch.

Tuy vậy, VASEP cũng cần lưu ý các rủi ro về biến động tỷ giá đồng nhân dân tệ, các biện pháp kiểm soát kỹ thuật nhập khẩu nghiêm ngặt hơn, hoặc thiên hướng ưu tiên tiêu dùng hàng nội địa của Trung Quốc trong giai đoạn kinh tế khó khăn. Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng là một nhà sản xuất tôm lớn, khi bị hạn chế xuất đi Mỹ, sẽ chuyển hướng đẩy mạnh xuất khẩu vào các thị trường khác, làm gia tăng áp lực cạnh tranh với tôm Việt Nam.