Nền kinh tế và thị trường chứng khoán Mỹ đã vượt qua nhiều thách thức trong vài năm qua. (Ảnh minh họa: Financial Times).
Trong vài năm qua, nền kinh tế Mỹ thường vận động trái ngược với các dự báo và khuôn mẫu quen thuộc. Về lạm phát và thị trường lao động, cảm nhận của công chúng gần như tách biệt hoàn toàn với những gì dữ liệu phản ánh. Có những thời điểm, hàng loạt chỉ báo suy thoái đáng tin cậy đã đồng loạt phát tín hiệu cảnh báo.
Hiện tượng đường cong lợi suất trái phiếu đảo ngược - chỉ báo chính xác cho mọi cuộc suy thoái kể từ thập niên 1970 - đã xảy ra vào năm 2022. Quy tắc Sahm - một thước đo dựa trên tỷ lệ thất nghiệp và đúng với mọi cuộc suy thoái kể từ ít nhất năm 1948 - cũng kích hoạt vào năm 2024.
Tuy nhiên, mỗi lần như vậy, nền kinh tế lớn nhất thế giới đều vượt qua được chướng ngại và tiếp tục đà tăng trưởng.
Kịch bản này lại tái diễn trong năm nay. Khi Tổng thống Donald Trump công bố thuế quan đối ứng vào tháng 4, khảo sát của Bloomberg cho thấy các nhà kinh tế đã nâng xác suất Mỹ rơi vào suy thoái trong vòng một năm lên 40%, cao hơn hẳn mức 20% ghi nhận vào thời điểm Lễ Nhậm chức.
Nhưng sau đó, chứng khoán Mỹ đã phục hồi mạnh mẽ, các doanh nghiệp trong danh sách Fortune 500 tiếp tục báo cáo lợi nhuận kỷ lục. Tiếp đến, cơn sốt AI thúc đẩy làn sóng xây dựng trung tâm dữ liệu, mạnh đến mức một số chuyên gia bắt đầu đặt câu hỏi phải chăng Mỹ đang bước vào cuộc cách mạng công nghiệp mới.
Nhưng trong khi một số bộ phận của nền kinh tế tăng trưởng mạnh mẽ, những lĩnh vực khác lại suy yếu trầm trọng: hoạt động tuyển dụng trở nên trì trệ, thị trường nhà ở đóng băng, lạm phát gia tăng và tâm lý người tiêu dùng ngày càng u ám.
Khi một năm mới đến gần, câu hỏi đặt ra là nền kinh tế Mỹ sẽ diễn biến ra sao? Liệu nền kinh tế số một thế giới sẽ một lần nữa tránh được suy thoái hay ngã gục trước những sức ép tích tụ trong thời gian qua?
Ông Mark Zandi, nhà kinh tế trưởng tại Moody’s Analytics, nhận định: “Tôi nghĩ khả năng cao là Mỹ sẽ vượt qua năm 2026 mà không rơi vào suy thoái. Nhưng điều kiện để kịch bản này xảy ra là chúng ta không gặp bất kỳ cú sốc tiêu cực nào. Ngay lúc này, nền kinh tế đã ở sát ranh giới suy thoái rồi”.
Moody’s ước tính khả năng Mỹ suy thoái trong năm 2026 vào khoảng 42%. Ông Zandi cho biết trong một nền kinh tế khỏe mạnh, con số này dao động quanh mức 15%.
Các nhà phân tích do Bloomberg khảo sát cũng có chung tâm lý lạc quan thận trọng. Họ dự đoán tốc độ tăng trưởng năm tới sẽ đạt 2% và nguy cơ suy thoái vào khoảng 30%.
4 trụ cột của nền kinh tế hiện nay là thị trường lao động, lạm phát, người tiêu dùng và AI. Ông Zandi cảnh báo nếu bất kỳ trụ cột nào chao đảo, nền kinh tế cũng sẽ "khốn đốn".
Thị trường lao động rơi vào trạng thái trì trệ trong phần lớn năm 2025. Trước đợt đóng cửa kỷ lục của chính phủ Mỹ, tỷ lệ thất nghiệp và số vụ sa thải vẫn ở gần mức thấp trong lịch sử, nhưng đồng thời tuyển dụng cũng chạm đáy trong nhiều thập kỷ.
Đây là sự kết hợp rất bất thường. Theo ông Daniel Zhao, nhà kinh tế trưởng của website tìm kiếm việc làm Glassdoor, thông thường tuyển dụng giảm mạnh sẽ kéo tỷ lệ sa thải tăng vọt và ngược lại. Nhưng lần này, tình trạng "đóng băng" đã kéo dài và gây ra rất nhiều khó khăn cho người lao dộng.
Vị chuyên gia cho biết: “Người lao động cảm thấy bị mắc kẹt. Những người thất nghiệp rất khó tìm việc làm mới. Những người chưa bị sa thải thì không dám yêu cầu tăng lương hay thăng chức”.
Ông Zhao dự kiến năm 2026 sẽ chứng kiến sự thay đổi lớn nhưng ông không rõ kịch bản tuyển dụng tăng trở lại hay làn sóng sa thải mạnh lên có nhiều khả năng xảy ra hơn. Dù theo kịch bản nào, chuyển biến của thị trường lao động nhiều khả năng cũng sẽ định hình xu hướng chung của nền kinh tế.
Báo cáo việc làm mới nhất cho thấy tỷ lệ thất nghiệp đã tăng lên 4,6%, nhưng Bộ Lao động Mỹ cảnh báo dữ liệu có sai số cao hơn bình thường vì nhiều lý do, bao gồm tỷ lệ trả lời khảo sát thấp hơn và việc sử dụng khoảng thời gian phân tích hai tháng thay vì một tháng.
Khi ông Trump công bố thuế quan đối ứng vào tháng 4, nhiều chuyên gia cảnh báo thảm họa sẽ xảy ra. Họ dự đoán thuế quan sẽ buộc doanh nghiệp tăng giá bán, cắt giảm đầu tư và tuyển dụng để bảo vệ biên lợi nhuận.
Nhưng kịch bản thảm khốc đã không xảy ra. Bà Daryl Fairweather, nhà kinh tế trưởng tại công ty môi giới nhà đất trực tuyến Redfin, bình luận: “Nền kinh tế bền bỉ hơn suy nghĩ của nhiều nhà kinh tế”. Bà ước tính xác suất Mỹ rơi vào suy thoái trong năm 2026 vào khoảng 33%.
Tuy vậy, thuế quan vẫn là gánh nặng khi tạo áp lực kéo lạm phát đi lên, buộc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) phải hạ lãi suất chậm hơn so với kịch bản không có thuế quan.
Sang năm 2026, các lực cản kinh tế từ thuế quan có vẻ sẽ dịu bớt. Ông Trump đã giảm thuế với nhiều quốc gia và áp dụng điều khoản miễn trừ cho nhiều mặt hàng. Ngoài ra, Tòa án Tối cao có thể sẽ ra phán quyết bãi bỏ hoàn toàn thuế đối ứng.
Lâu nay, người tiêu dùng là lực lượng chống đỡ nền kinh tế Mỹ, với chi tiêu đóng góp tới 70% GDP. Xuyên suốt năm 2025, chi tiêu tiêu dùng vẫn mạnh mẽ. Tuy nhiên, rắc rối là top 10% người giàu nhất lại chiếm tới một nửa sức mua, theo Moody’s Analytics.
Ông Evan Sheehan, trưởng nhóm sản phẩm tiêu dùng của Deloitte, đánh giá: “Xét theo một số khía cạnh, nhóm 50% người có thu nhập thấp nhất đang ở trong suy thoái”. Ông cảnh báo điều này đặt nền kinh tế vào tình thế bấp bênh.
Một trong những rủi ro lớn nhất là các hộ gia đình đang mạnh tay chi tiêu nhờ chứng khoán tăng giá trong vài năm qua có thể nhanh chóng thắt chặt hầu bao nếu thị trường đảo chiều.
Theo tờ Bloombeg, AI là động lực then chốt thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và thị trường chứng khoán Mỹ trong năm 2025.
Nhóm 7 cổ phiếu công nghệ lớn nhất - bao gồm Alphabet, Amazon, Apple, Meta, Microsoft, Nvidia và Tesla - chiếm hơn 30% tỷ trọng của chỉ số S&P 500. Cả 7 cổ phiếu này đều có liên quan mật thiết với AI.
Điều này khiến nhà kinh tế Zandi của Moody’s lo ngại. Ông nhấn mạnh: “Thị trường chứng khoán đang phụ thuộc rất nhiều vào AI và do đó rất dễ bị tổn thương".
Dù vậy, hiện tại tiềm năng của AI vẫn đang thúc đẩy các startup và doanh nghiệp mở rộng. Nhà kinh tế Fairweather của Redfin còn đánh giá AI đang thúc đẩy lĩnh vực xây dựng - thông qua nhu cầu phát triển trung tâm dữ liệu.
Ông Modi dự đoán chừng nào triển vọng của AI vẫn còn nguyên vẹn, nền kinh tế cũng sẽ đứng vững. Nhưng ông lưu ý: “Nền kinh tế đang trong trạng thái rất căng thẳng”.
Cổ phiếu RRP Semiconductor tại Ấn Độ đã phi mã hơn 55.000% trong 20 tháng, dẫn đầu thế giới về mức tăng giá trong nhóm doanh nghiệp vốn hóa trên 1 tỷ USD.
Dòng vốn ngoại sẽ tiếp tục tìm đường trở lại Nhật Bản khi BoJ tăng lãi suất.
Cuộc họp đầu tiên của Fed trong năm 2026 sẽ diễn ra vào ngày 27 - 28/1 và cuộc họp cuối cùng diễn ra vào ngày 8 - 9/12.
Các chỉ số chính của chứng khoán Mỹ ghi nhận phiên giảm điểm thứ 4 liên tiếp khi nhà đầu tư bán tháo các cổ phiếu AI như Oracle, Broadcom để chuyển sang nhóm cổ phiếu chu kỳ.
