Sáng 7/6, Binance kết hợp với Hiệp hội Doanh nghiệp Phần mềm Đà Nẵng (DSA) tổ chức hội nghị Fintech Đà Nẵng 2025. Tại sự kiện, ông Lê Sơn Phong - Phó Giám đốc sở KHCN Đà Nẵng, đánh giá hệ sinh thái số được đặt nền nóng trên ba trụ cột chính gồm blockchain, trí tuệ nhân tạo và công nghệ tài chính.

Cùng quan điểm, Lynn Hoàng – Giám đốc Quốc gia Binance Việt Nam – nhận định Việt Nam đang có tiềm năng lớn về tài sản mã hoá nhờ dân số trẻ, tỷ lệ sử dụng Internet cao, tốc độ tăng trưởng kinh tế ổn định và nguồn nhân lực kỹ thuật dồi dào, với hơn 100.000 kỹ sư tốt nghiệp mỗi năm.

Tuy nhiên, Việt Nam hiện chưa có khung pháp lý rõ ràng cho loại hình tài sản này. 

Bài học chính sách từ thế giới

Là người có kinh nghiệm tiếp xúc với lĩnh vực này từ 2016, làm việc tại nhiều tập đoàn công nghệ blockchain và tài sản mã hoá hàng đầu thế giới, Giám đốc Quốc gia Việt Nam của Binance đã chia sẻ quá trình tiến hóa của các chính sách trong lĩnh vực tài sản mã hoá ở các quốc gia.

Giai đoạn 2017-2019 là thời kỳ của ICO (Initial Coin Offering). Thời kỳ này giống như một cuộc viễn chinh miền Tây hoang dã. Tất cả các dự án, chẳng hạn trong khoảng tháng 10/2017 đến đầu quý I/2018, chỉ cần viết một sách trắng (whitepaper), có ý tưởng tốt và một đội ngũ mạnh là sẽ được nhận đầu tư hàng chục triệu đô la. 

Lúc này, các nhà lập pháp tại các quốc gia chưa nghĩ rằng thị trường này lớn như vậy, chỉ đưa ra các cảnh báo răn đe rằng người dùng phải cẩn thận khi giao dịch các loại tài sản mã hoá. Cơ quan chức năng sẽ không chịu trách nhiệm khi có mất mát và cũng cho rằng ngành tài sản mã hoá sẽ có rất nhiều vấn đề liên quan đến Chống rửa tiền (AML).

Qua giai đoạn 2020-2022, thị trường này bước sang một chương mới. Sau sự kiện Bitcoin halving, một chu kỳ mới đã diễn ra. Lúc đó, vốn hóa thị trường tăng một cách đột biến. Các tổ chức (institutional) bắt đầu để ý, và các nhà lập pháp cũng bắt đầu chú ý đến lĩnh vực tài sản mã hoá.

Ở thời điểm này, các tổ chức như Lực lượng Đặc nhiệm Tài chính (FATF), cùng các buổi thảo luận tại hội nghị thượng đỉnh G7 và G20 của các cường quốc thế giới cũng bắt đầu thảo luận về tài sản mã hoá. Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý cũng bắt đầu đưa ra những luật lệ rất sơ khai về tài sản mã hoá.

Ở các nước, có những quốc gia thấy đây là một cơ hội, dù chưa biết là tốt hay xấu nhưng vẫn quyết định nắm bắt trước. Ví dụ như UAE và Singapore, lúc đó họ bắt đầu nghiên cứu và đưa ra những chương trình thí điểm (pilot) cho lĩnh vực tài sản mã hoá. 

Tuy nhiên, một số nước lại cấm trong giai đoạn 2020-2022, ví dụ như Trung Quốc và Ấn Độ. Bây giờ tình hình đã khác, Trung Quốc (thông qua Hong Kong) đang mở cửa cho công nghệ tài sản mã hoá, và Ấn Độ cũng vậy. Còn tại Mỹ, quy định sẽ dựa khá nhiều vào luật chứng khoán.

Từ năm 2023 đến nay, mọi thứ bắt đầu được định hình lại. Nhiều chính phủ của các nước bắt đầu có những nghiên cứu sâu hơn. Châu Âu đã ban hành luật về MiCA, Dubai có VARA, và Hong Kong có SFC. 

“Sẽ có những khung pháp lý (framework) riêng cho tiền mã hóa, nhưng chúng sẽ rất khác nhau và khá phân mảnh, không giống nhau giữa các khu vực. Điều này gây ra rất nhiều khó khăn cho những công ty toàn cầu như Binance, vì phải tích hợp và tuân thủ pháp lý theo từng khu vực khác nhau”, Lynn Hoàng nói.

“Điều đó chứng minh rằng các quốc gia đã nhìn nhận tài sản mã hoá và blockchain sẽ tiếp tục tồn tại và là tương lai. Do đó, cần có những nghiên cứu sâu hơn cho đến thời điểm này. Điển hình là Việt Nam chúng ta cũng đã và đang soạn thảo luật tài sản mã hoá và cũng đang lấy ý kiến để xây dựng khung chính sách thí điểm cho tài sản mã hoá”, cô nói thêm.

Thực tế của Việt Nam

Việt Nam đang nghiên cứu triển khai cơ chế sandbox – thử nghiệm có kiểm soát – đối với các mô hình tài chính ứng dụng công nghệ mới như sàn giao dịch tài sản mã hoá. 

Dù được xem là bước đi phù hợp trong bối cảnh chưa có hành lang pháp lý hoàn chỉnh, nhưng để sandbox phát huy hiệu quả, thị trường cần cấu trúc rõ ràng và cơ chế giám sát đủ chặt.

Tại sự kiện Vietnam Investment Forum 2025: Mid-Year Update do VietnamBiz tổ chức ngày 3/6, ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam (VBA), đánh giá hiện thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam tồn tại nhưng thiếu chuẩn hóa. 

Việc phát hành, giao dịch, xác thực và lưu ký tài sản vẫn chưa có quy định đồng bộ, dẫn đến rủi ro lớn cho nhà đầu tư.

Tương tự, ông Phan Vũ Tuấn, Trưởng Văn phòng Luật sư Phan Law Việt Nam, nêu điểm nghẽn lớn đối với triển khai sandbox là thiếu định danh pháp lý cho tài sản mã hóa. 

Theo luật sư, nếu không xác định rõ tài sản mã hoá là gì – hàng hóa, chứng khoán hay quyền tài sản – thì mọi thử nghiệm chỉ mang tính kỹ thuật, không đủ cơ sở pháp lý để xử lý tranh chấp, thu thuế hay bảo vệ nhà đầu tư.

Ông cho rằng cần sớm bổ sung tài sản mã hoá như một loại “quyền tài sản” trong Bộ luật Dân sự, nhằm tạo khung pháp lý nền tảng. Việc này không chỉ giúp sandbox hoạt động đúng luật, mà còn là tiền đề để sau này xây dựng hệ sinh thái sản phẩm tài chính mới như thế chấp, chuyển nhượng hay thừa kế tài sản mã hóa.

“Không thể kỳ vọng cơ chế thử nghiệm hoạt động hiệu quả khi nền tảng pháp luật còn mơ hồ. Nếu thiếu định danh, mọi giao dịch trên sàn thí điểm đều đối mặt rủi ro pháp lý,” ông Tuấn nhận định.

Cơ chế kiểm soát thế nào?

Tại Fintech Đà Nẵng 2025, “nữ tướng” Binance cho biết đến thời điểm này, toàn bộ những doanh nghiệp lớn hoạt động trong thị trường tài sản mã hoá ở các quốc gia đều phải tuân thủ bắt buộc các điều khoản như Định danh khách hàng (KYC) và Chống rửa tiền (AML). Đây gần như là một tiêu chuẩn cho tất cả các nền tảng và sẽ ngày càng khắt khe hơn.

Bên cạnh đó, Quy tắc Di chuyển (Travel Rule) về tiền tệ cũng sẽ yêu cầu được thực thi. Chẳng hạn, ở UAE là 3.000 USD, ở Mỹ là 1.000 USD - nếu một giao dịch vượt quá ngưỡng này, phải có thông tin của cả người nhận và người gửi để có thể chia sẻ khi được yêu cầu.

Trong khi ông Phan Đức Trung tại Hiệp hội Blockchain Việt Nam đề xuất các tiêu chuẩn bắt buộc cho mô hình thử nghiệm như: đơn vị phát hành phải công khai whitepaper, hợp đồng thông minh cần được kiểm toán độc lập, tài sản phải được xác thực nguồn gốc, và luồng tiền phải được lưu vết. “Không có cấu trúc rõ ràng, sandbox sẽ trở thành cái cớ cho hoạt động ngoài vùng kiểm soát,” ông Trung cảnh báo.

Ông cũng nhấn mạnh rằng sandbox không chỉ là để cho doanh nghiệp thử nghiệm, mà còn là cơ hội để cơ quan quản lý thử nghiệm chính sách, đồng thời đo lường phản ứng thị trường một cách có kiểm soát.

Nhìn về tương lai, Lynn Hoàng tại Binance, cho rằng nếu mơ lớn cho Việt Nam, bà hy vọng một case study điển hình có thể học tập là UAE. 

“Mặc dù biết là khó, nhưng UAE cũng là một trung tâm tài chính mới của thế giới. Đà Nẵng cũng đang muốn xây dựng một trung tâm tài chính. Nếu đi theo những mô hình như của Hong Kong, Mỹ, hay Singapore, có vẻ chúng đã cũ và chưa chắc sẽ phù hợp. Tôi nghĩ mô hình trung tâm tài chính của UAE, đặc biệt là Dubai, khá phù hợp với Đà Nẵng nếu muốn có sự tăng trưởng nhanh chóng và vượt bậc”, Lynn Hoàng nhận định.

Cô cho biết, ở UAE, họ bắt đầu với tiền mã hóa rất sớm. Năm 2022, thành phố Dubai (thực ra Abu Dhabi có trước, sau đó đến Dubai) đã có những động thái. Giấy phép ở hai nơi này cũng khác nhau mặc dù cùng một quốc gia.

Ngoài ra, chính phủ Dubai cũng thành lập một trung tâm chuyên về tài sản mã hoá. Đến nay, trung tâm này đã giúp tăng 27,71% tỷ lệ nhân tài (talent) – những người có kỹ năng cao (high skill) làm trong lĩnh vực tài sản mã hoá – di chuyển từ nước của họ sang Dubai để sinh sống. 

Cuối cùng, Giám đốc Quốc gia Việt Nam của Binance đánh giá blockchain không phải là một công cụ chỉ liên quan đến tài sản mã hoá, mà nó là một công cụ công nghệ có thể thay đổi nhiều lĩnh vực khác nhau. 

“Nếu các quy định quá khắt khe, khả năng đổi mới sáng tạo sẽ bị kìm hãm, và như vậy, Việt Nam có thể sẽ bị chậm chân trong lĩnh vực này. Đặc biệt là blockchain và AI được xem là công nghệ của tương lai”, Lynn nói. “Để làm được như vậy, cần có một sự nhất quán trong cách phân loại tài sản mã hoá”.