Chính sách xây dựng đường sắt cao tốc đầy tham vọng của Trung Quốc đã dẫn đến khoản nợ lên tới gần 1.000 tỷ USD nhưng quốc gia tỷ dân dường như quyết tâm duy trì hướng đi này.

Chủ đề nợ và đường sắt đã được nêu ra tại cuộc họp báo của Bộ Ngoại giao Trung Quốc tháng trước, khi phát ngôn viên Guo Jiakun được hỏi về cuộc đàm phán tái cấu trúc nợ của Indonesia đối với dự án đường sắt cao tốc do Bắc Kinh hậu thuẫn.

“Cần nhấn mạnh rằng, khi đánh giá một dự án đường sắt cao tốc, ngoài các số liệu tài chính và kinh tế, người ta còn phải xem xét lợi ích cộng đồng và lợi nhuận toàn diện của dự án”, ông Guo nói.

Theo Nikkei Asia, đường sắt cao tốc của Indonesia đã bắt đầu hoạt động cách đây hai năm với sự hỗ trợ tài chính và kỹ thuật từ Trung Quốc. Tuy nhiên, doanh thu từ việc bán vé không như dự kiến, dẫn đến nợ phình to.

Phát biểu của ông Guo không đề cập cụ thể đến dự án đường sắt của Indonesia, mà thay vào đó nhắc đến đường sắt cao tốc nói chung. Các dự án đường sắt ngập trong nợ nần cũng đang gây khó khăn cho chính Trung Quốc.

Tổng nợ liên quan đến đường sắt quốc gia của Trung Quốc đạt 6.190 tỷ nhân dân tệ (tương đương 868 tỷ USD) vào cuối tháng 6, chỉ giảm 0,2% so với cùng kỳ năm trước. Phần lớn nợ do Tập đoàn Đường sắt Nhà nước Trung Quốc gánh chịu.

Khoản nợ này xuất phát từ việc mở rộng mạng lưới đường sắt tại Trung Quốc. Theo Cục Đường sắt Quốc gia, tính đến cuối năm 2024, Trung Quốc có khoảng 48.000 km đường sắt đang hoạt động, gấp ba lần so với cuối năm 2014.

Để so sánh, toàn bộ mạng lưới tàu cao tốc Shinkansen của Nhật Bản đang chạy trên khoảng 3.200 km đường ray. Trung Quốc đã xây dựng mạng lưới tàu cao tốc tương đương toàn bộ mạng lưới tàu cao tốc của Nhật Bản trong mỗi 10 năm qua.

Song, lượng hành khách không bắt kịp tốc độ mở rộng của hệ thống đường sắt cao tốc. Nhiều nhà ga vẫn gần như bỏ trống, Nikkei Asia nhấn mạnh.

Lĩnh vực du lịch có thể hưởng lợi từ mạng lưới đường sắt, ngay cả khi dự án không tạo ra lợi nhuận. Trường hợp của núi Trường Bạch nằm trên biên giới với Triều Tiên là một ví dụ.

Di chuyển khó khăn từng khiến ngọn núi lửa và hồ miệng núi lửa đẹp choáng ngợp tại đây trở thành một viên ngọc ẩn đối với khách du lịch. Nhưng một nhà ga đường sắt cao tốc đã được xây dựng ở đó vài năm trước.

Người dân địa phương có thể tự hào khi biết rằng đường sắt cao tốc đã xuất hiện trong khu vực. Việc xây dựng cơ sở hạ tầng đường sắt cũng đóng góp vào nền kinh tế địa phương.

Dù vậy, việc chuyển gánh nặng nợ nần cho các thế hệ tương lai đang đặt ra câu hỏi về tính bền vững của hệ thống đường sắt Trung Quốc, ngay cả khi chính phủ vẫn đang hỗ trợ các dự án.