uyCông nhân bốc xếp cảng đình công ở Bayonne, New Jersey. (Ảnh: AP).
Hiệp hội Công nhân Bốc xếp Quốc tế (ILA) đã tổ chức đình công tại tất cả các cảng biển lớn ở Bờ Đông và Bờ Vịnh, đẩy các nhà sản xuất vào tình cảnh rối ren. Nhìn từ góc độ vĩ mô, tác động của cuộc đình công sẽ phụ thuộc vào thời gian.
Dựa trên thẩm quyền từ Đạo luật Taft - Hartley, Tổng thống Joe Biden có thể can thiệp và buộc các công nhân tạm thời quay trở lại làm việc trong lúc công đoàn đàm phán với chủ lao động. Tuy nhiên, có rất ít khả năng ông Biden sẽ làm việc đó.
Hy vọng duy nhất lúc này là ILA và Liên minh Hàng Hải Mỹ (USMX) - tổ chức đại diện cho các hãng vận tải biển và nhà khai thác cảng - có thể đi đến thỏa thuận để nhanh chóng khôi phục hoạt động và không gây thêm rắc rối cho nền kinh tế trước mùa vận chuyển quan trọng cho dịp nghỉ lễ.
Ông Joseph Brusuelas, nhà kinh tế trưởng của công ty tư vấn RSM, nhận định: “Cuộc đình công của công nhân cảng biển tại Bờ Đông và Bờ Vịnh sẽ gây tác động khiêm tốn đến GDP”.
Vị chuyên gia ước tính cứ mỗi tuần trôi qua, tăng trưởng GDP sẽ giảm hơn 0,1 điểm % và nền kinh tế tổn thất 4,3 tỷ USD do hoạt động xuất nhập khẩu bị ngưng trệ.
Ông nói thêm: “Nền kinh tế dự kiến sẽ tăng trưởng 3%, chúng tôi không cho rằng cuộc đình công sẽ làm chệch hướng quỹ đạo tăng trưởng”.
Trong hai năm qua, nền kinh tế quy mô 29.000 tỷ USD của Mỹ đã không ít lần tránh được các mối họa và duy trì khả năng tăng trưởng bền bỉ.
Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) chi nhánh Atlanta hiện ước tính tốc độ tăng trưởng GDP quý III đạt 2,5%, được thúc đẩy nhờ xuất khẩu. Tuy nhiên, cuộc đình công kéo dài có thể sẽ đe dọa động cơ tăng trưởng này.
Các ngành chủ chốt có nguy cơ bị ảnh hưởng là than, năng lượng và nông sản. Theo quy tắc phổ thông, mỗi một ngày công nhân ngừng làm việc sẽ khiến các cảng mất một tuần để hoạt động bình thường trở lại.
Nhà kinh tế Andrew Hollenhorst của Citigroup bình luận: “Chi phí của cuộc đình công sẽ gia tăng theo thời gian khi các mặt hàng xuất nhập khẩu ứ đọng lại. Các sản phẩm dễ hư hỏng như trái cây tươi nhập khẩu có thể sẽ rơi vào tình trạng thiếu hụt sớm nhất.
Nếu cuộc đình công kéo dài hơn vài ngày, tình trạng thiếu hụt một số nguyên vật liệu đầu vào có thể cản trở hoạt động sản xuất và kéo giá những mặt hàng như ô tô đi lên”.
Tuy nhiên, một số yếu có thể thể giúp giảm bớt tổn thất mà cuộc đình công gây ra. Các cảng ở Bờ Tây sẽ đảm nhận một số hoạt động vận chuyển hàng hóa thường đi qua các cảng phía đông.
Ngoài ra, một số công ty đã lường trước sự gián đoạn và sớm dự trữ tồn kho. Trên thực tế, ILA đã cảnh báo cuộc đình công có thể xảy ra từ nhiều tháng trước.
Ông Bradley Saunders, nhà kinh tế khu vực Bắc Mỹ của Capital Economics, bình luận: “Chúng tôi cho rằng nỗi lo về thiệt hại kinh tế tiềm tàng từ cuộc đình công đã bị thổi phồng”.
Do cuộc bầu cử tổng thống Mỹ chỉ còn cách chưa đầy một tháng, ông Sanders nhận định Nhà Trắng rất có thể sẽ đứng ra can thiệp bằng Đạo luật Taft - Hartley và bảo vệ nền kinh tế.
Lạm phát tính theo thước đo ưa thích của Fed đang giảm dần về mức mục tiêu 2%.
Nhưng cùng lúc đó, một loạt vấn đề khác có nguy cơ khiến tình hình trở nên phức tạp hơn. Các nút thắt trong chuỗi cung ứng có thể khuếch đại lạm phát đúng lúc áp lực giá cả có vẻ đang hạ nhiệt một cách bền vững.
USMX đang đề xuất tăng lương cho công nhân gần 50% trong vòng 6 năm - yếu tố này cũng có thể châm ngòi cho lạm phát ngay khi áp lực tiền lương vừa dịu xuống. Trong khi đó, ILA đòi hỏi mức tăng lương cao hơn cộng với sự bảo vệ chống lại công nghệ tự động hóa.
Ông Christopher Ball, Giáo sư tại Đại học Quinnipiac, cho biết: “Rõ ràng cuộc đình công chỉ là tạm thời, các bên sẽ đi đến giải pháp. Nhưng trong ngắn hạn, nếu cuộc đình kéo dài hơn vài ngày, ví dụ như hơn một tuần thì chắc chắn nó sẽ kéo giá cả nhiều loại hàng hóa và dịch vụ đi lên đáng kể”.
Ông Ball nhận định các lĩnh vực chịu ảnh hưởng chính là thực phẩm và xe cộ - cả hai đều trải qua tình trạng giảm phát hoặc thiểu phát trong thời gian gần đây. Các doanh nghiệp nhỏ gần cảng biển cũng có thể bị ảnh hưởng tiêu cực.
Ông nói tiếp: “Nếu cuộc đình công kéo dài một hoặc hai tuần, một số doanh nghiệp sẽ thực sự lâm vào cảnh thiếu nguồn cung và chắc chắn họ sẽ phải tăng giá”.
Cuộc đình công diễn ra vào thời điểm không may với Fed. Tháng trước, các nhà hoạch định chính sách vừa hạ lãi suất 50 điểm cơ bản (bps) và báo hiệu sẽ tiếp tục cắt giảm do tự tin rằng lạm phát đang hạ nhiệt.
Tuy nhiên, cuộc đình công có thể khiến quá trình ra quyết định của Fed càng thêm phức tạp. Báo cáo việc làm tháng 10 sẽ bị ảnh hưởng bởi các vụ sa thải nhân viên sau cuộc đình công và hậu quả từ cơn bão Helene. Đây sẽ là báo cáo việc làm cuối cùng mà Fed nhận được trước cuộc họp chính sách ngày 6 - 7/11.
Ngoài ra, cuộc bầu cử tổng thống sẽ diễn ra vào ngày 5/11 và nền kinh tế là vấn đề quan trọng với đa số cử tri.
Ông Jim Bianco, Giám đốc hãng nghiên cứu Bianco Research, nói với CNBC: “Cuộc đình công sẽ làm phức tạp mọi thứ mà Fed đang cố làm vì họ không có dữ liệu về hoạt động thực tế của nền kinh tế”.
Hôm 30/9, Chủ tịch Fed Jerome Powell cho biết ông dự kiến ngân hàng trung ương Mỹ giảm lãi suất tổng cộng 50 bps trong hai cuộc họp cuối năm, thấp hơn mức các nhà đầu tư kỳ vọng.
Thị trường chứng khoán và môi trường lãi suất hiện tại của Mỹ rất giống với năm 1999. Điểm khác biệt là tình hình tài chính đáng lo của chính phủ Mỹ.
Giá vàng, USD và trái phiếu kho bạc Mỹ bật tăng sau khi Iran tung đòn trả đũa Israel vì các cuộc tấn công vào Lebanon trong những ngày gần đây.
Thủ tướng Benjamin Netanyahu khẳng định Iran sẽ phải trả giá cho cuộc tấn công bằng tên lửa vào Israel hôm 1/10.
Cả ba chỉ số chính của chứng khoán Mỹ đều giảm điểm sau khi Iran tiến hành cuộc tấn công tên lửa vào Israel. Tuy nhiên, mức giảm không quá lớn trong bối cảnh thị trường kỳ vọng thiệt hại và động thái trả đũa của Israel sẽ ở mức tối thiểu.
