Xuất khẩu cá tra giữ đà tăng trưởng 4 tháng liên tiếp

Theo số liệu của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản (VASEP), trong tháng 11, kim ngạch xuất khẩu cá tra tăng gần 10% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt gần 197 triệu USD. Đây là tháng thứ 4 liên tiếp xuất khẩu mặt hàng này duy trì đà tăng. 

Lũy kế 11 tháng năm 2025, xuất khẩu cá tra ước đạt hơn 2 tỷ USD, tăng 9% so với cùng kỳ năm ngoái. 

Trung Quốc là thị trường chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu xuất khẩu cá tra của Việt Nam. Trong 10 tháng đầu năm nay, doanh thu từ thị trường này chiếm 27% tổng kim ngạch xuất khẩu cá tra.

Sau giai đoạn chững lại trong quý III/2025, kim ngạch xuất khẩu cá tra sang Trung Quốc đã tăng mạnh trở lại trong tháng 10 và ghi nhận mức kim ngạch xuất khẩu cao nhất kể từ đầu năm. Nhu cầu đối với sản phẩm philê cá tra đông lạnh tại Trung Quốc vẫn duy trì ổn định nhờ giá cả phải chăng, phù hợp với phân khúc tiêu dùng phổ thông.

Bên cạnh đó, yếu tố địa lý gần giúp chi phí logistics thấp hơn nhiều so với các thị trường xa, tạo lợi thế rõ rệt cho doanh nghiệp Việt Nam.

Tại EU, VASEP cho biết tình trạng thiếu hụt nguồn cung cá thịt trắng hiện là yếu tố quan trọng tác động trực tiếp đến giá cả và phân bổ thị phần các sản phẩm. Theo phân tích từ Hội đồng Thủy sản Na Uy, giá nguyên liệu và giá bán lẻ của cá tuyết và cá haddock tại EU được dự báo sẽ tiếp tục tăng, trong khi những khó khăn của ngành cá thịt trắng khó có thể cải thiện trong ngắn hạn.

Bên cạnh đó, cá tuyết – nhóm sản phẩm chiếm vị trí chủ lực trong tiêu dùng cá thịt trắng – đang rơi vào tình trạng khan hiếm nghiêm trọng do sản lượng khai thác giảm mạnh tại Biển Barents và Biển Na Uy.

Mặc dù các nhà sản xuất cố gắng bù đắp nguồn cung bằng sản phẩm cá tuyết nuôi, sản lượng hiện tại vẫn không đáp ứng đủ nhu cầu thị trường.

Không chỉ sụt giảm sản lượng, chính sách thương mại quốc tế và lệnh trừng phạt của EU đối với Nga khiến nhiều dòng sản phẩm cá thịt trắng nhập khẩu bị ảnh hưởng, làm cho nguồn cung vốn đã hạn chế nay càng trở nên căng thẳng hơn.

Trong bối cảnh đó, nhu cầu tìm kiếm các lựa chọn có giá cả hợp lý và nguồn cung ổn định tại EU được dự báo tăng lên. Đây là yếu tố quan trọng tạo ra khoảng trống thị trường cho những sản phẩm có khả năng thay thế – trong đó cá tra được xem là ứng viên phù hợp nhờ lợi thế về chi phí, sự ổn định nguồn cung và khả năng đáp ứng yêu cầu chế biến đa dạng.

Trong bối cảnh nguồn cung cá thịt trắng tại EU tiếp tục khan hiếm, cá tra Việt Nam sở hữu nhiều lợi thế cạnh tranh: giá cả phù hợp, nguồn cung ổn định và khả năng chế biến linh hoạt, phù hợp với nhu cầu thay thế của các nhà nhập khẩu châu Âu.

Ngoài ra, xu hướng tiêu dùng tại EU đang dịch chuyển sang các sản phẩm tiện lợi và giá trị gia tăng, tạo cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam đẩy mạnh các dòng sản phẩm như cá tra tẩm bột, chế biến sẵn và các sản phẩm cắt miếng cao cấp.

Tại Nhật Bản, cá tra được hưởng lợi khi nguồn cá đánh bắt tự nhiên như minh thái và cá tuyết đang chịu áp lực giảm sản lượng do siết hạn ngạch khai thác. Hiệp định CPTPP, giúp cá tra Việt Nam nhận được các ưu đãi thuế quan từ đó có mức giá cạnh tranh hơn so với các sản phẩm nhập khẩu khác. Nhất là khi kinh tế Nhật Bản đang chững lại, người tiêu dùng có xu hướng lựa chọn các sản phẩm có giá hợp lý, nguồn gốc ổn định và dễ chế biến.

Nhiều doanh nghiệp báo lãi tăng bằng lần

Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu cá tra cũng đã gặt hái được thành quả lớn trong bối cảnh thị trường nhiều yếu tố thuận lợi.

Theo báo cáo tài chính quý III/2025, Công ty cổ phần Vĩnh Hoàn (Mã: VHC) ghi nhận doanh thu thuần đạt 3.471 tỷ đồng, tăng 6% so với cùng kỳ. Giá vốn tăng nhanh nên lợi nhuận gộp chỉ nhích nhẹ lên 584 tỷ đồng.

Đáng chú ý là doanh thu hoạt động tài chính tăng vọt gấp đôi cùng kỳ lên 116 tỷ đồng, trong khi chi phí tài chính giảm mạnh 75% còn 22 tỷ đồng. Chi phí bán hàng tiếp tục được tiết giảm tốt và chi phí quản lý chỉ tăng nhẹ.

Với biến động đó, Vĩnh Hoàn báo lãi sau thuế 455 tỷ đồng, tăng 34% so với quý III/2024. Công ty cho biết kết quả nhờ tỷ giá tăng, hoàn nhập đầu tư chứng khoán và chi phí lãi vay giảm. 

Tính lũy kế 9 tháng đầu năm, Vĩnh Hoàn chứng kiến doanh thu đạt 9.311 tỷ đồng, gần như đi ngang so với cùng kỳ, nhưng lợi nhuận sau thuế lại tăng gần 40% lên 1.206 tỷ đồng.

Năm nay, nhà xuất khẩu cá tra này đặt mục tiêu doanh thu 10.900-12.350 tỷ và lợi nhuận sau thuế 1.000-1.300 tỷ đồng. Với kết quả trên, đơn vị đã hoàn thành 75% mục tiêu doanh thu và 93% mục tiêu lợi nhuận theo kịch bản cao. 

Với Nam Việt (Mã: ANV), doanh thu của doanh nghiệp trong quý III tăng mạnh 49% lên 2.000 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế gấp 10 lần cùng kỳ năm ngoái lên 283 tỷ đồng. 

Tính chung 9 tháng đầu năm 2025, doanh nghiệp ghi nhận doanh thu hơn 4.800 tỷ đồng, tăng 36%. Lợi nhuận sau thuế đạt 748 tỷ đồng, gấp 15 lần so với cùng kỳ năm ngoái. 

Theo báo cáo từ công ty chứng khoán SSI (SSI Research), trong 9 tháng đầu năm, cá rô phi chiếm khoảng 20% doanh thu của ANV, trong khi cá tra  vẫn chiếm tỷ trọng chủ đạo khoảng 70%. Tại khu phức hợp nuôi trồng Bình Phú (600 ha), công ty phân bổ 70% công suất cho cá rô phi và 30% cho cá tra.

SSI cho biết ANV đã nâng cấp nhà máy chế biến Ấn Độ Dương, bổ sung dây chuyền sản xuất các sản phẩm giá trị gia tăng như phi lê đóng gói chân không riêng lẻ (IVP) và cấp đông nhanh (IQF) phục vụ xuất khẩu.

CTCP Đầu tư và Phát triển Đa quốc gia I.D.I báo lãi sau thuế quý III cao gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái lên 35 tỷ đồng dù doanh thu giảm 9% xuống 1.700 tỷ đồng. Với kết quả này, lợi nhuận sau thuế luỹ kế của 9 tháng đầu năm tăng gần gấp đôi lên khoảng 90 tỷ đồng. 

Hay như trường hợp của CTCP Xuất nhập khẩu Thủy sản Cửu Long An Giang cũng ghi nhận kết quả lợi nhuận sau thuế quý III tăng gấp 4 lần cùng kỳ năm ngoái lên 14 tỷ đồng.

Xuất khẩu cá tra có thể tăng 5% trong năm 2026

VASEP dự báo kim ngạch xuất khẩu cá tra cả năm 2025 sẽ đạt 2,1 tỷ USD, tăng 5% so với năm 2024. Mức tăng trưởng trong năm 2026 có thể sáng sủa hơn. Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Thế Minh – Giám đốc Phân tích Khối Khách hàng Cá nhân, Chứng khoán Yuanta Việt Nam cho rằng áp lực thuế quan có thể giảm bớt trong năm 2026. 

Bên cạnh đó, ông kỳ vọng vào sự tăng trưởng của xuất khẩu chung của đất nước vào năm sau sẽ phần nào hỗ trợ mặt hàng cá tra.  

“Ở kịch bản thận trọng, chúng tôi chỉ kỳ vọng mức tăng trưởng khoảng một con số, khoảng 9% trong năm 2026. Đây là con số tương đối khả quan.

Chúng tôi kỳ vọng giá bán có thể duy trì được tương tự năm 2025. Điều này đồng nghĩa biên lợi nhuận của các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra khoảng 18 - 20%. Tuy nhiên, ngành cá tra năm sau có thể chịu rủi ro biến động chi phí liên quan đến năng lượng, cước vận tải”, ông Minh nhận định. 

VASEP cũng chỉ ra một số thách thức của năm sau mà ngành cá tra có thể phải đối mặt. Hiệp hội cho rằng tại một số thị trường, cá tra Việt Nam chịu áp lực cạnh tranh lớn.

Điển hình như tại Nhật Bản, áp lực cạnh tranh đang gia tăng khi Nga thể hiện rõ ý định đẩy mạnh xuất khẩu thủy sản sang các thị trường châu Á, trong đó có Nhật Bản, nhằm bù đắp suy giảm xuất khẩu sang châu Âu.

Nếu nguồn cung từ Nga gia tăng, đặc biệt là các sản phẩm chế biến từ cá minh thái và cá tuyết, khoảng cách cạnh tranh về giá có thể bị thu hẹp.

Ngoài ra, sự phụ thuộc dài hạn vào các thị trường truyền thống như Trung Quốc khiến ngành cá tra dễ bị tổn thương khi các nước điều chỉnh chính sách xuất nhập khẩu. 

Trong bối cảnh cạnh tranh nội địa của Trung Quốc tăng lên và nhu cầu thị trường với sản phẩm phile cá tra đông lạnh đang chững lại, VASEP cho rằng ngành cá tra Việt Nam cần đẩy mạnh hơn nữa việc đa dạng hóa sản phẩm xuất khẩu sang Trung Quốc.

Bên cạnh dòng sản phẩm philê đông lạnh truyền thống, việc đầu tư phát triển các sản phẩm chế biến sâu, sản phẩm giá trị gia tăng có thể giúp doanh nghiệp nâng biên lợi nhuận, giảm rủi ro và cạnh tranh tốt hơn trong dài hạn.

Song song đó, ngành cần tiếp tục duy trì tăng trưởng tại Trung Quốc nhưng đồng thời mở rộng mạnh hơn sang các thị trường khác để giảm phụ thuộc. Đây là giải pháp vừa đảm bảo ổn định đầu ra, vừa tạo động lực phát triển bền vững cho ngành cá tra trong những năm tới.