Ấn Độ đang phân bổ lượng gạo kỷ lục để sản xuất ethanol trong bối cảnh tồn kho lên mức chưa từng có và dự báo sẽ tiếp tục tăng khi vụ mùa mới bắt đầu — đảo ngược hoàn toàn tình trạng thiếu hụt từng buộc nước này hạn chế xuất khẩu trước đây, theo Reuters.

Việc chuyển gạo sang sản xuất ethanol giúp giảm áp lực tồn kho đối với quốc gia sản xuất và xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, đồng thời đảm bảo tiến độ cho chương trình pha trộn ethanol đầy tham vọng của Ấn Độ, trong bối cảnh nguồn cung nguyên liệu truyền thống là mía đường đang suy giảm.

Hồi tháng 3, Ấn Độ đã dỡ bỏ hoàn toàn các hạn chế kéo dài gần hai năm đối với xuất khẩu gạo, vốn được áp dụng do mưa kém khiến sản lượng giảm sút. Mùa mưa năm nay được đánh giá thuận lợi và dự kiến mang lại một vụ mùa bội thu.

“Mục tiêu hàng đầu của chúng tôi là đảm bảo an ninh lương thực,” một quan chức cấp cao của chính phủ cho biết. “Tuy nhiên, do lượng gạo hiện có vượt xa nhu cầu thực tế, chúng tôi quyết định sử dụng một phần cho sản xuất ethanol.”

Tập đoàn Lương thực Ấn Độ (FCI) — doanh nghiệp nhà nước — đã phân bổ 5,2 triệu tấn gạo cho sản xuất ethanol trong niên vụ 2024-2025 (kết thúc vào tháng 6), tương đương gần 9% tổng lượng gạo xuất khẩu toàn cầu. Trong khi đó, cùng kỳ năm ngoái, lượng gạo FCI dùng để sản xuất ethanol chưa đến 3.000 tấn.

FCI hiện thu mua gần một nửa sản lượng gạo của Ấn Độ. Tính đến ngày 1/6, lượng dự trữ của tổ chức này, bao gồm cả lúa chưa xay xát, đã lên tới 59,5 triệu tấn — cao gấp hơn bốn lần mục tiêu 13,5 triệu tấn mà chính phủ đặt ra cho ngày 1/7.

Việc gạo được chuyển sang sản xuất ethanol cũng giúp giảm áp lực lên giá ngô — mặt hàng từng tăng vọt lên mức kỷ lục năm ngoái, buộc Ấn Độ phải nhập khẩu lượng lớn chưa từng có.

Các nhà máy chưng cất ethanol dùng ngũ cốc thường thay đổi nguyên liệu giữa ngô, gạo và nông sản hư hỏng, tùy theo biến động giá cả thị trường.

Là nước nhập khẩu và tiêu thụ dầu mỏ lớn thứ ba thế giới, Ấn Độ đặt mục tiêu tăng tỷ lệ pha trộn ethanol trong xăng lên 20% vào năm tài chính 2025-2026. Nhờ nguồn cung gạo dồi dào, tháng trước tỷ lệ pha trộn đã đạt 19,8% — gần chạm mục tiêu đề ra.

Trước đó, mục tiêu này từng bị nghi ngờ khó đạt được do hạn hán năm 2023 khiến sản lượng mía — nguyên liệu từng chiếm 80% trong sản xuất ethanol — sụt giảm, buộc chính phủ phải hạn chế việc chuyển đổi đường sang ethanol.

Năm ngoái, tỷ lệ ethanol pha trong xăng chỉ đạt 14,6%.

Bài toán 'dư thừa' nguồn cung

Theo bà Arushi Jain, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Sản xuất Ethanol từ ngũ cốc, nếu chính phủ điều chỉnh giảm giá bán gạo hoặc tăng giá mua ethanol, sản lượng gạo dùng cho ethanol có thể còn tăng hơn nữa.

Hiện tại, FCI đang bán gạo với giá 22.500 rupee/tấn (tương đương 262 USD), trong khi các công ty phân phối xăng dầu mua ethanol từ gạo với giá 58,5 rupee/lít — mức chênh lệch chưa đủ hấp dẫn để mở rộng sản xuất, theo ông Akshay Modi, Tổng giám đốc công ty sản xuất ethanol Modi Naturals.

Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo B.V. Krishna Rao nhận định tồn kho FCI có thể còn tăng mạnh hơn nữa khi vụ mùa mới bắt đầu vào tháng 10 tới.

Tuy nhiên, khả năng gia tăng xuất khẩu là có giới hạn, vì Ấn Độ hiện đã chiếm hơn 40% tổng lượng gạo xuất khẩu toàn cầu.

Sau khi gỡ bỏ hạn chế, xuất khẩu gạo của Ấn Độ đã tăng mạnh. Dự báo trong năm 2025, xuất khẩu sẽ tăng gần 25% lên mức kỷ lục 22,5 triệu tấn, gây áp lực cạnh tranh lớn đối với các đối thủ như Thái Lan và Việt Nam.

Vụ mùa năm nay, Ấn Độ thu hoạch 146,1 triệu tấn gạo — vượt xa nhu cầu tiêu thụ nội địa ở mức 120,7 triệu tấn, theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO).

Ông Himanshu Agrawal, Giám đốc điều hành công ty xuất khẩu gạo Satyam Balajee, cho rằng chính phủ sẽ buộc phải phân bổ thêm gạo cho sản xuất ethanol trong niên vụ tới. “Chính phủ sẽ gặp không ít khó khăn trong việc giải phóng lượng gạo đã mua từ nông dân,” ông nói.