Xe điện hiện diện ở khắp mọi nơi tại Na Uy, quốc gia Bắc Âu vốn nổi tiếng với trữ lượng dầu khí khổng lồ ở Biển Bắc. Điều này cũng dễ hiểu bởi từ lâu, Na Uy đã tiên phong trong quá trình chuyển đổi từ xe động cơ đốt trong.

Hàng loạt biện pháp hỗ trợ xe điện, từ miễn thuế đến giảm phí, đã giúp nước này tiến gần hơn đến việc xoá sổ hoàn toàn xe chạy bằng xăng và dầu diesel khỏi thị trường xe hơi mới.

Theo Hiệp hội Xe điện Na Uy (NEVA), tại một số thành phố lớn, khoảng 30% tổng số xe ô tô chở khách trên đường phố hiện đã hoàn toàn chạy bằng điện. Tỷ lệ này tại thủ đô Oslo lên tới 40%.

Vì vậy, không có gì đáng ngạc nhiên nếu tại trung tâm thành phố Oslo, chúng ta thấy ai đó phải đứng ở vạch kẻ đường dành cho người đi bộ để chờ dòng xe điện gần như không ngừng nghỉ dừng lại để có thể sang đường.

“Rất dễ nhìn thấy cuộc chuyển đổi. Và tôi nghĩ một số người thậm chí còn không thực sự nhận ra chuyện này tốt đến mức nào vì nó diễn ra khá nhanh”, bà Christina Bu, Tổng thư ký NEVA, chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn gần đây với CNBC.

“Không khí trong lành hơn, yên tĩnh hơn và đây là một thay đổi không quá tốn kém cho người tiêu dùng. Họ thực sự yêu thích việc lái xe điện và mọi thứ diễn ra khá trơn tru”, bà Bu nói tiếp.

Doanh số bán xe điện tại Na Uy đã tăng nhanh chóng từ mức dưới 1% tổng doanh số bán ô tô năm 2010 lên 88,9% vào năm ngoái. Và xu hướng này không có dấu hiệu chững lại.

Dữ liệu do Cục Quản lý Đường bộ Công cộng Na Uy, cơ quan chịu trách nhiệm về mạng lưới đường bộ quốc gia, công bố cho thấy xe điện chiếm hơn 93% số xe mới bán ra trong năm 2025.

Để so sánh, doanh số bán xe điện chiếm khoảng 15,4% tổng thị phần của Liên minh châu Âu (EU) trong những tháng đầu năm 2025. Na Uy không phải là nước thành viên của EU.

Tại Mỹ, thị phần của xe điện chở khách chỉ đạt 10% vào năm 2023, theo Viện Rocky Mountain. Con số này tăng từ mức 1% vào năm 2017.

Ưu đãi thuế và cơ sở hạ tầng công cộng

Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Na Uy Cecilie Knibe Kroglund cho biết thành công của quốc gia Bắc Âu trong cuộc chuyển đổi từ xe động cơ đốt trong sang xe điện là nhờ vào hoạch định chính sách lâu dài và nhất quán.

“Chúng tôi có rất nhiều ưu đãi về thuế và ưu đãi cho người dùng, đó là những điểm quan trọng nhất, và tất nhiên là cả cơ sở hạ tầng nữa”, bà Kroglund phát biểu trong một cuộc phỏng vấn tại Oslo.

Một số ưu đãi về xe điện của Na Uy bao gồm miễn thuế VAT, giảm thuế đường bộ và thuế đỗ xe, và tiếp cận làn đường dành cho xe buýt. Chính phủ cũng đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng sạc công cộng và nhiều hộ gia đình có thể sạc xe tại nhà.

Ngoài ra, Na Uy không có các nhóm vận động hành lang đại diện cho các nhà sản xuất ô tô. Điều này cũng được cho là đã giúp ích cho tỷ lệ sử dụng xe điện của quốc gia Bắc Âu trong những năm qua.

Tuần trước, Tổng thư ký Christina Bu của NEVA cho biết đất nước với khoảng 5,5 triệu dân này vừa đạt một cột mốc mới: 10.000 trạm sạc nhanh trên toàn quốc. Tuy nhiên, các trạm sạc không được triển khai đồng đều trên khắp cả nước khi số trạm ở miền nam nhiều hơn khu vực phía bắc.

“Na Uy đã thực hiện những chính sách táo bạo trong nhiều năm qua. Chúng tôi không chỉ miễn thuế cho xe điện mà còn tăng thuế ngày càng cao đối với xe động cơ đốt trong. Vì vậy, trong ba năm trở lại đây, mức thuế chung đã tăng gấp đôi và rất cao”, bà Bu nói.

“Những chiếc xe gây ô nhiễm sẽ bị loại khỏi thị trường Na Uy”, vị tổng thư ký nói thêm.

Dù vậy, hành trình của Na Uy để trở thành quốc gia dẫn đầu thế giới về phổ biến xe điện không phải là không đối mặt với những lời chỉ trích.

Một số nhà lập pháp đã bày tỏ lo ngại về tính công bằng của các ưu đãi xe điện, cho rằng chúng có thể mang lại lợi ích lớn hơn cho những người có thu nhập cao hơn và gây bất lợi cho các lựa chọn giao thông bền vững hơn như đi bộ và xe đạp.

Na Uy, vốn đang hướng đến mục tiêu trung hoà carbon vào năm 2030, cũng đối mặt với những câu hỏi về vai trò của nước này trong cuộc chiến chống biến đối khí hậu.

Nền kinh tế Bắc Âu này vẫn phụ thuộc rất nhiều vào nguồn doanh thu từ nhiên liệu hoá thạch, gây ra sự mâu thuẫn với tham vọng xanh của chính họ. Đốt các nhiên liệu hoá thạch như than đá, dầu mỏ và khí đốt là nguyên nhân chính dẫn đến khủng hoảng khí hậu.

Tương lai ra sao?

Nhìn về tương lai, Bộ trưởng Kroglund cho biết Na Uy có kế hoạch chuyển đổi hoàn toàn sang xe buýt điện trong khu vực đô thị vào năm 2025, đồng thời sản xuất 75% xe tải hạng nặng sử dụng năng lượng tái tạo vào cuối thập kỷ hiện tại.

“Chúng tôi phải thừa nhận rằng giao thông vận tải có vai trò lớn trong biến đổi khí hậu. Tôi nghĩ 30% ô nhiễm đến từ lĩnh vực giao thông vận tải, vì vậy chúng tôi phải hành động”, bà nhấn mạnh.

“Chúng tôi phải thay đổi ở những khía cạnh khác của lĩnh vực vận tải, chẳng hạn như xe buýt đô thị. Chúng tôi phải đạt những tiến triển tốt ở khía cạnh này, và bước tiếp theo sẽ là xe tải hạng nặng”, vị bộ trưởng nói thêm.