Những lo ngại về lạm phát, tình hình tài khóa Mỹ xấu đi, sự độc lập của Cục Dự trữ Liên bang (Fed) và bất ổn địa chính trị đang làm dấy lên câu hỏi về tính ổn định của trái phiếu Kho bạc Mỹ dài hạn, vốn được coi là tài sản an toàn nhất thế giới. Trước bối cảnh đó, nhiều ngân hàng trung ương đang quay trở lại với vàng, theo Reuters.

Diễn biến của vàng và trái phiếu chính phủ đã tách biệt rõ rệt trong năm nay, đặc biệt khi giá vàng vừa lập kỷ lục mới trong khi lợi suất trái phiếu dài hạn của nhiều nước tăng lên mức cao nhất trong nhiều năm, thậm chí chưa từng có.

Trái phiếu Mỹ chưa chịu áp lực bán tháo mạnh như trái phiếu châu Âu hay Nhật Bản, phần lớn nhờ nhu cầu ổn định từ các ngân hàng trung ương và tổ chức quản lý dự trữ ngoại hối. Tuy nhiên, trái phiếu Mỹ gần như chỉ “giậm chân tại chỗ” trong danh mục dự trữ toàn cầu, trong khi lượng vàng dự trữ của các ngân hàng trung ương tăng vọt nhờ nhu cầu tăng nhanh và giá leo thang.

Vàng trở thành tài sản vượt trội

Gần đây, vàng đã vượt đồng euro để trở thành tài sản dự trữ toàn cầu lớn thứ hai sau đồng USD, và lần đầu tiên kể từ năm 1996, vàng chiếm tỷ trọng lớn hơn trái phiếu Mỹ trong kho dự trữ của các ngân hàng trung ương.

Theo nghiên cứu của Ngân hàng Trung ương châu Âu, các ngân hàng trung ương hiện nắm giữ 36.000 tấn vàng, tích lũy khối lượng khổng lồ kể từ sau làn sóng lạm phát hậu đại dịch và cuộc xung đột Nga – Ukraine năm 2022. Họ đã tăng dự trữ hơn 1.000 tấn mỗi năm trong ba năm qua – tốc độ kỷ lục và gấp đôi mức trung bình của thập kỷ trước đó.

Với giá vàng hiện trên 3.500 USD/ounce – tăng tới 35% từ đầu năm – giá trị vàng trong tay các ngân hàng trung ương đạt khoảng 4.500 tỷ USD, vượt xa 3.500 tỷ USD trái phiếu Mỹ mà họ nắm giữ. Tỷ trọng trái phiếu Mỹ trong tổng dự trữ đã giảm những năm gần đây, hiện chỉ còn 23%, thấp hơn nhiều so với mức hơn 30% trong thập niên 2010 và thấp hơn tỷ trọng 27% của vàng hiện nay.

Bối cảnh thay đổi

Lần gần nhất vàng chiếm tỷ trọng lớn hơn trái phiếu Mỹ trong dự trữ toàn cầu là năm 1996. Thời điểm đó, nhiều nước châu Âu bán tháo vàng mạnh mẽ trước khi đồng euro ra đời, đáng chú ý là Anh – dù không gia nhập liên minh tiền tệ. Giá vàng lao dốc xuống khoảng 250 USD/ounce vào tháng 8/1999, giảm 40% so với đầu 1996, buộc các ngân hàng trung ương phải ký “Thỏa thuận Washington” để hạn chế bán ra.

Cuối thập niên 1990 không phải thời kỳ thuận lợi cho vàng: kinh tế tăng trưởng ổn định, lạm phát thấp, biến động vĩ mô hạn chế và Mỹ thậm chí đạt thặng dư ngân sách – điều hiếm thấy.

Gần ba thập kỷ sau, bối cảnh kinh tế toàn cầu đã thay đổi hoàn toàn, trở nên thuận lợi hơn nhiều cho vàng, trong khi trái phiếu Mỹ gặp nhiều khó khăn.

Tavi Costa, chiến lược gia vĩ mô tại Crescat Capital, nhận định tình hình hiện nay có nhiều điểm tương đồng với thập niên 1970, khi bất ổn tiền tệ, lạm phát và biến động địa chính trị khiến vàng trở thành tài sản dự trữ chiến lược của các ngân hàng trung ương. Ông cho rằng việc các ngân hàng trung ương nước ngoài hiện nắm giữ nhiều vàng hơn trái phiếu Mỹ là một “cột mốc quan trọng”, báo hiệu sự thay đổi cấu trúc dài hạn trong cách quản lý dự trữ.

Khả năng vàng lấy lại mức chiếm tới 75% dự trữ toàn cầu như cuối thập niên 1970 và đầu 1980 là khó xảy ra, trừ khi xảy ra khủng hoảng kinh tế kéo dài và lạm phát hai con số trong nhiều năm. Tuy nhiên, điều gì có thể ngăn vàng mở rộng ảnh hưởng? Có lẽ chỉ khi áp lực lạm phát, rủi ro địa chính trị và bất ổn kinh tế hạ nhiệt rõ rệt. Từ góc độ hiện tại, điều đó khó có thể diễn ra trong ngắn hạn, đồng nghĩa với việc các nhà quản lý dự trữ sẽ tiếp tục tăng mua vàng.