Vào giữa tháng 4, Tổng thống Mỹ Donald Trump bất ngờ thông báo sẽ hoãn áp thuế đối ứng cao hơn với gần 60 đối tác thương mại trong 90 ngày. Hiện tại, ngoại trừ Trung Quốc, hơn 100 quốc gia và khu vực đang nỗ lực đàm phán để giảm bớt mức thuế quan.

Các cuộc đàm phán giữa phía Mỹ với Nhật Bản, Indonesia cũng như Hàn Quốc đã bắt đầu và dự kiến sẽ tăng tốc trong những tuần tới. Vào ngày 7/5, phái đoàn Việt Nam sẽ thực hiện vòng đàm phán đầu tiên.

Theo Nikkei Asia, các nền kinh tế châu Á sẽ sử dụng xuất khẩu năng lượng của Mỹ làm đòn bẩy trong các cuộc đàm phán thuế quan với ông Trump. Song, giới quan sát cho biết các nhượng bộ trong những lĩnh vực khác như ô tô và nông nghiệp có thể khó khăn hơn.

Khí tự nhiên hoá lỏng

Nhiều nước cam kết sẽ nhập khẩu thêm khí tự nhiên hoá lỏng (LNG) từ Mỹ. Hiện tại, Mỹ là nước xuất khẩu LNG lớn nhất thế giới và có nhiều dự án sẽ đi vào hoạt động trong những năm tới nên cần tìm người mua.

“Trong tương lai, nhu cầu LNG của châu Á dự kiến sẽ tăng mạnh, từ cả các nền kinh tế đang phát triển và để thay thế những nhiên liệu ô nhiễm hơn như than”, nhà phân tích Alex Froley của hãng tư vấn hàng hoá ICIS cho hay. “Về dài hạn, châu Á có thể mua thêm LNG của Mỹ trong nhiều thập kỷ tới”.

Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Thái Lan và Việt Nam coi việc tăng cường nhập khẩu LNG của Mỹ là một quân bài mặc cả trong các cuộc đàm phán với chính quyền ông Trump, với lợi ích chung rõ ràng.

Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan vốn đã là những nền kinh tế thường xuyên mua khí đốt vận chuyển bằng đường biển, trong khi Philippines và Việt Nam chỉ mới bắt đầu nhập khẩu LNG từ năm 2023.

Thái Lan dự kiến sẽ tăng lượng nhập khẩu khi sản lượng khí đốt trong nước giảm và nguồn cung từ Myanmar đi xuống. Indonesia, quốc gia tự sản xuất khí đốt tự nhiên, đã đề xuất mua khí dầu mỏ hoá lỏng, dầu thô và xăng của Mỹ.

Dự án Alaska

Các khoản đầu tư tiềm năng vào dự án LNG tại tiểu bang Alaska đã xuất hiện. Quy mô của Alaska LNG - tên gọi của dự án - vào khoảng 44 tỷ USD.

Hôm 29/4, Bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ Scott Bessent đã đề cập đến một thoả thuận năng lượng lớn ở Alaska, nơi “Nhật Bản và có lẽ là Hàn Quốc, Đài Loan” sẽ hỗ trợ tài chính. Ông dường như hàm ý rằng cung cấp tài chính cho dự án này có thể đến việc giảm thuế quan.

Alaska LNG có thể mang lại lợi ích cho châu Á bằng cách giảm đáng kể thời gian vận chuyển khí đốt đến khu vực này. Các cơ sở xuất khẩu LNG hiện tại Mỹ chủ yếu nằm ở Vịnh Mexico và các tàu chở hàng cần phải đi qua Kênh đào Panama đông đúc hoặc đi theo tuyến đường dài hơn quanh châu Phi.

Vào giữa tháng 4, chính phủ Hàn Quốc cho biết họ đang phối hợp tổ chức một chuyến thăm đến Alaska như một phần của các cuộc đàm phán thương mại, theo thông tin từ Nikkei Asia.

Trước đó vào tháng 3, CPC - công ty dầu khí lớn do chính quyền đảo Đài Loan kiểm soát - đã ký một ý định thư bày tỏ mong muốn phát triển và mua 6 triệu tấn khí đốt từ Alaska LNG.

Tuy nhiên, chi phí dài hạn và lợi ích kinh tế vẫn là rào cản đối với quá trình phát triển dự án.

JERA, nhà sản xuất điện lớn nhất Nhật Bản, cho biết vào đầu tuần trước rằng họ sẽ xem xét Alaska LNG như “một trong những nguồn cung ứng đầy hứa hẹn” nếu dự án được triển khai.

Tuy nhiên, khoản đầu tư cho một nhà máy thực tế và cơ sở hạ tầng liên quan sẽ cần đến sự trợ giúp từ các bên khác, chẳng hạn như các công ty thương mại.

Trong một cuộc họp báo sau vòng đàm phán với Mỹ vào tuần trước, Bộ trưởng Bộ Thương mại Hàn Quốc Ahn Duk-geun cho biết đó có thể là một rủi ro lớn đối với Seoul nếu dự án không đạt kết quả tốt. Ông bày tỏ mong muốn hợp tác với Nhật Bản, Đài Loan, Việt Nam và các đối tác khác.

Ô tô

Châu Á có thể cảm thấy khó khăn hơn khi phải tăng cường nhập khẩu những hàng hoá khác từ Mỹ, chẳng hạn như ô tô. Ông Trump từng chỉ trích Nhật Bản và Hàn Quốc vì ô tô Mỹ vắng bóng trên đường phố nơi đây.

Theo dữ liệu chính thức của Washington, vào năm 2024, Nhật Bản có thặng dư thương mại ô tô khoảng 48 tỷ USD với Mỹ.

Báo cáo của Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) vào cuối tháng 3 lưu ý rằng “nhiều rào cản phi thuế quan đã cản trở ô tô Mỹ vào thị trường Nhật Bản và doanh số bán xe cũng như phụ tùng do Mỹ sản xuất tại Nhật Bản vẫn ở mức thấp”.

Nhật Bản đang cân nhắc nới lỏng quy định về thử nghiệm va chạm, một trong những rào cản an toàn mà Mỹ từng chỉ trích. Tokyo cũng có thể đề xuất tăng số lượng xe nhập khẩu đủ điều kiện hưởng chế độ ưu đãi, chẳng hạn như đơn giản hoá thủ tục giấy tờ và miễn thử nghiệm.

Song, các nhà quan sát không chắc những biện pháp như vậy sẽ giúp ô tô Mỹ thâm nhập sâu hơn vào thị trường Nhật Bản bởi sở thích của người lái xe tại hai nước khác nhau.

Ông Takashi Imamura, Chủ tịch Viện Marubemi, bình luận: “Thật khó để lái những chiếc xe lớn và mạnh mẽ của Mỹ trên những con phố nhỏ hẹp của Nhật Bản”.

Vị chuyên gia nói thêm rằng kể từ những năm 1980, các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản đã chuyển dây chuyền đến Mỹ, qua đó đóng góp vào ngành sản xuất của siêu cường số một thế giới.

“Những lời phàn nàn của ông Trump có thể chỉ là một kế sách để chiếm ưu thế trong các cuộc đàm phán chung”, ông Imamura nhận định.

Nông sản

Nhà Trắng cũng đang tìm cách thúc đẩy xuất khẩu nông sản. Họ cho rằng thuế quan cao ngất với các sản phẩm Mỹ là nguyên nhân khiến nông sản của nước này khó tiếp cận thị trường thế giới.

Ngoài các nhà nhập khẩu hiện tại như Nhật Bản và Hàn Quốc, Mỹ cũng đang thúc giục các nước châu Á khác như Ấn Độ và Thái Lan tăng cường mua vào các sản phẩm do họ nuôi trồng.

Nhật Bản là quốc gia hứng chịu chỉ trích nặng nề nhất, khi chính quyền ông Trump khẳng định Tokyo áp thuế 700% đối với gạo nhập khẩu. Tuy nhiên, Nhật Bản đã bác bỏ con số này.

Chính phủ Nhật Bản đang cân nhắc mở rộng nhập khẩu gạo, đậu nành và ngô, nhưng kế hoạch đó vấp phải sự phản đối của các chính trị gia vì họ coi nông dân là nhóm cử tri quan trọng, đặc biệt là nông dân trồng lúa.

Bất chấp cáo buộc của chủ nhân Nhà Trắng, Nhật Bản vẫn là nước nhập khẩu gạo lớn thứ hai của Mỹ và Hàn Quốc xếp thứ 4, theo dữ liệu năm 2024. Cả hai nước chiếm khoảng 20% tổng lượng gạo xuất khẩu của Mỹ.

Bên cạnh đó, hai nền kinh tế châu Á này còn là khách hàng lớn của thịt heo Mỹ, lần lượt xếp hạng hai và ba. Giá trị thịt heo Mỹ mà Nhật Bản nhập khẩu vào năm 2024 cao gấp 2,5 lần Trung Quốc.

Ngoài ra, Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan còn mua khoảng 47% lượng thịt bò xuất khẩu của Mỹ. Ở mặt hàng lúa mì, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Philippines, Thái Lan và Indonesia đều nằm trong nhóm 10 điểm đến xuất khẩu hàng đầu, chiếm 41% tổng lượng xuất khẩu của Mỹ.

Thái Lan cũng đang tìm cách mua thêm thịt bò, ngô và đậu nành Mỹ, nhưng kế hoạch này đang gặp phải sự phản đối từ những người chăn nuôi gia súc và các nhóm bảo vệ môi trường.

Ông Keisuke Sano, trưởng bộ phận tư vấn tại Viện Nghiên cứu Nomura Singapore, nhận định việc nhập khẩu thêm nông sản Mỹ cần thời gian do những khác biệt về văn hoá.

Đóng tàu

Hàn Quốc, nước đóng tàu lớn thứ hai thế giới sau Trung Quốc, muốn tận dụng ngành công nghiệp này trong các cuộc đàm phán. Trong bối cảnh Tổng thống Trump muốn khôi phục ngành đóng tàu của Mỹ vì lý do an ninh quốc gia, Hàn Quốc coi đây là một công cụ đàm phán mạnh.

Hyundai Heavy Industries của Hàn Quốc và công ty đóng tàu quân sự Mỹ Huntington Ingalls đã ký một biên bản ghi nhớ vào tháng 4 để tìm kiếm cơ hội tăng sản lượng trong các dự án thương mại và quốc phòng.

Bộ trưởng Hải quân Mỹ John Phelan đã gặp Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Nhật Bản Gen Nakatani tại Tokyo vào tuần trước và yêu cầu hợp tác phát triển ngành đóng tàu.

Mỹ, từng là một nước đóng tàu lớn, đã mất vị trí dẫn đầu vào tay Nhật Bản, sau đó là Hàn Quốc và Trung Quốc. Washington đang tìm cách khuyến khích các công ty Nhật Bản và Hàn Quốc đầu tư vào các xưởng đóng tàu tại Mỹ.