Câu chuyện về siêu ứng dụng tại Đông Nam Á từng là giấc mơ của nhiều startup công nghệ. Với 17 tỷ USD vốn đầu tư đổ vào trong giai đoạn 2015-2022, các nền tảng "tất cả trong một" được kỳ vọng sẽ định hình lại cách người dùng tương tác với dịch vụ số. Thế nhưng, sau cơn sốt tiền mã hóa lắng xuống và làn sóng AI đang bùng nổ, câu chuyện này dường như đã không còn hấp dẫn như trước.

Thực tế cho thấy, ngoại trừ thị trường Trung Quốc - nơi khái niệm này ra đời, các siêu ứng dụng vẫn chưa thể khẳng định được vị thế của mình. Năm 2022, dòng vốn đầu tư vào lĩnh vực này sụt giảm tới 87% so với năm trước đó - một con số đáng báo động cho thấy sự thay đổi trong nhận định của các nhà đầu tư về mô hình kinh doanh này, theo Tech In Asia.

Dù vậy, một số tên tuổi lớn tại Đông Nam Á, như Gojek và Grab, vẫn là ngoại lệ. Để duy trì sự quan tâm từ người dùng, nhiều doanh nghiệp đã tích hợp thêm các dịch vụ mới vượt xa so với các tính năng cốt lõi ban đầu. Thay vì tự phát triển các tính năng này, họ hợp tác với các công ty hỗ trợ phát triển siêu ứng dụng, giúp việc bổ sung các dịch vụ mới trở nên nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Chẳng hạn, Dana – một ví điện tử có trụ sở tại Indonesia, ban đầu chỉ cung cấp dịch vụ thanh toán và chuyển tiền. Nhưng từ năm 2020, Dana đã mở rộng sang các lĩnh vực như đầu tư vàng, bảo hiểm, tín dụng và nhiều dịch vụ khác.

Dù Dana không tự nhận mình là siêu ứng dụng mà là một "nền tảng mở", nhưng họ cũng phải bổ sung các dịch vụ liên quan để giữ chân người dùng. Tương tự, nhiều ví điện tử khác, cũng như các nền tảng thương mại điện tử và thậm chí cả sàn giao dịch tiền mã hóa, đang áp dụng cách tiếp cận này. Điều này đã tạo cơ hội phát triển cho các công ty hỗ trợ tích hợp dịch vụ siêu ứng dụng. 

Boxo, một công ty có trụ sở tại Singapore, là ví dụ điển hình. Boxo cung cấp các giải pháp dưới dạng "mini app" để các nền tảng dễ dàng tích hợp thêm dịch vụ mới. Thành lập năm 2019 với 8 triệu USD vốn đầu tư từ Antler, Google Gradient Ventures, 500 Global và RTP Global, Boxo được xây dựng từ những khó khăn của chính các nhà sáng lập khi tự phát triển một siêu app du lịch.

CEO Kaniyet Rayev chia sẻ: "Chúng tôi gặp quá nhiều khó khăn trong việc tự xây dựng nền tảng tích hợp mini app, bởi vậy chúng tôi quyết định tạo ra giải pháp này cho các doanh nghiệp khác." Theo Rayev, doanh thu của Boxo từ tháng 1 đến tháng 10 năm nay đã tăng trưởng 5-6 lần so với cùng kỳ năm ngoái.

Siêu ứng dụng có còn là lựa chọn tối ưu?

Như đã nêu, đầu tư vào siêu ứng dụng từng thu hút 17 tỷ USD vốn đầu tư từ năm 2015 đến 2022, các siêu app đã thống trị thị trường công nghệ Đông Nam Á giai đoạn 2018-2020. Tuy nhiên, đến năm 2021, các công ty tài chính đã thay thế vị trí này. Năm 2022, đầu tư vào siêu ứng dụng giảm tới 87% so với năm trước đó.

Theo báo cáo của Cento Ventures, lý do là câu chuyện phát triển siêu app không còn hấp dẫn, khi các công ty trong lĩnh vực này đã niêm yết, bán lại, hoặc chuyển trọng tâm sang dịch vụ tài chính. Dẫu vậy, với sự phục hồi của ngành du lịch và sự xuất hiện của các ngân hàng số, một làn sóng siêu ứng dụng mới đang hình thành.

Các dịch vụ du lịch, như eSIM, đặt chỗ phòng chờ sân bay, hay bảo hiểm du lịch, đang trở thành xu hướng. Báo cáo của Google, Temasek và Bain & Company cho biết, biên lợi nhuận EBITDA của ngành du lịch trực tuyến dự kiến đạt 15% vào năm 2024, tăng mạnh so với mức âm 35% vào năm 2022. Đây chính là động lực khiến nhiều công ty thêm các dịch vụ liên quan đến du lịch.

Boxo đã hỗ trợ hai công ty tích hợp dịch vụ eSIM chỉ trong hai tháng qua, bao gồm cả ví điện tử World App của Sam Altman – CEO OpenAI. Năm nay, công ty cũng nhận được nhiều yêu cầu từ các ngân hàng số để mở rộng sang các dịch vụ phi tài chính. 

Với công nghệ của Boxo, các doanh nghiệp có thể tích hợp dịch vụ mới trong vòng vài tuần, thay vì phải xây dựng từ đầu. Chẳng hạn, một ngân hàng có thể thêm dịch vụ du lịch, hay một ứng dụng gọi xe có thể tích hợp bảo hiểm từ nhà cung cấp bên ngoài.

Tại Philippines, Boxo đã hợp tác với ví điện tử GCash để tích hợp hơn 600 mini app, từ giao hàng thuốc, thực phẩm đến các dịch vụ khác. CEO Dana, ông Vincent Iswara, cho biết: "Chúng tôi không muốn tự mình xây dựng mọi thứ. Thay vào đó, chúng tôi hợp tác với các đối tác để tạo ra các sản phẩm phù hợp."

Dù gặp khó khăn về vốn, các siêu app hiện tại vẫn không ngừng mở rộng. Grab gần đây đã thêm tính năng đặt bàn nhà hàng sau khi mua lại Chope. Shopee cũng mở rộng từ thương mại điện tử sang các lĩnh vực như siêu thị, ưu đãi ăn uống và bảo hiểm.

Dana, trong khi đó, tiếp tục đổi mới với các tính năng như Dana Protection – cho phép kiểm tra tính hợp pháp của trang web hoặc số điện thoại. Dana cũng đang lên kế hoạch cung cấp các sản phẩm tài chính mới nhắm đến khách hàng ở các thành phố nhỏ hơn.

Boxo, với tốc độ tăng trưởng mạnh, đã hợp tác với bốn ứng dụng trong năm nay và dự kiến sẽ "gần như tăng gấp đôi" số khách hàng trong thời gian tới.

Cuộc chạy đua siêu ứng dụng tại Việt Nam

Tại Việt Nam, cuộc đua này còn sôi động hơn với sự tham gia của cả doanh nghiệp nội địa lẫn nước ngoài. Theo dự báo của Google, Temasek và Bain & Company, nền kinh tế số Việt Nam có thể đạt 45 tỷ USD vào năm 2025. Con số này đủ hấp dẫn để các doanh nghiệp liên tục đổ tiền vào việc mở rộng dịch vụ.

Be Group là câu chuyện đáng chú ý nhất. Từ một ứng dụng gọi xe thuần Việt, Be đã nâng thị phần từ 18% năm 2020 lên 32% năm 2023, thu hẹp khoảng cách với Grab. BeFood của họ chỉ trong hai năm đã tăng số lượng đối tác gấp 7 lần, với lượng đơn hàng tăng 390%. Thành công của Be cho thấy người dùng Việt vẫn sẵn sàng đón nhận các dịch vụ mới, miễn là chúng đáp ứng được nhu cầu thực tế.

MoMo - một trong những kỳ lân công nghệ Việt Nam, cũng đang chuyển mình mạnh mẽ. Với 31 triệu người dùng, họ đã vượt xa khái niệm ví điện tử đơn thuần để trở thành một hệ sinh thái tài chính-tiện ích. Mới đây, MoMo cũng đã giới thiệu định vị thương hiệu mới với mục tiêu trở thành trợ thủ tài chính AI khi áp dụng nhiều hơn các tính năng trí tuệ nhân tạo vào từng điểm chạm của người dùng trên ứng dụng.

Nhắc tới MoMo thì cũng không thể quên Zalo Pay - ví điện tử hiện sở hữu hơn 14 triệu người dùng,cung cấp danh mục sản phẩm hơn 100 dịch vụ tiện ích. Hồi tháng 7, Zalo Pay công bố thay đổi nhận diện với định hướngmở rộng thành một nền tảng thanh toán, thoát khỏi mô hình ví điện tử truyền thống để tạo sự khác biệt và giá trị cho cả người dùng.

Không chỉ các ứng dụng gọi xe, thanh toán... ngay cả các ngân hàng truyền thống như VietinBank, MBBank cũng đang gấp rút số hóa và tích hợp thêm nhiều dịch vụ phi tài chính vào ứng dụng của mình, khi hỗ trợ thanh toán tiền điện nước, bảo hiểm, internet hay đặt tàu xe, mua vé xem phim - ca nhạc...

Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là: liệu mô hình "tất cả trong một" có thực sự là câu trả lời cho nhu cầu người dùng? Hay đó chỉ là cuộc chạy đua vô tận của các doanh nghiệp? Thực tế cho thấy, việc duy trì và phát triển một siêu ứng dụng đòi hỏi nguồn lực khổng lồ. Không phải ngẫu nhiên mà các nhà đầu tư đang thận trọng hơn với mô hình này.

Trong bối cảnh công nghệ thay đổi chóng mặt, với AI đang định hình lại cách chúng ta tương tác với ứng dụng, tương lai của các siêu ứng dụng có thể sẽ không như những gì người ta từng kỳ vọng. Có thể, thay vì một nền tảng "tất cả trong một", người dùng sẽ chọn các ứng dụng chuyên biệt nhưng có khả năng liên kết mượt mà với nhau. Như CEO Rayev của Boxo nhận định: "Mọi người nói nhiều về tài chính nhúng, nhưng ít ai để ý rằng có vô vàn ứng dụng hấp dẫn khác ngoài tài chính. Đây chính là cơ hội lớn trong tương lai."

Dù vậy, một điều chắc chắn là cuộc đua số hóa tại Việt Nam và Đông Nam Á vẫn còn nhiều diễn biến khó lường. Và có lẽ, thành công trong tương lai sẽ thuộc về những doanh nghiệp biết lắng nghe và thích ứng với nhu cầu thực sự của người dùng, thay vì chạy theo mô hình "tất cả trong một" một cách máy móc.