Tham luận phiên đối thoại chính sách (thuộc Diễn đàn Kinh tế mùa thu) diễn ra vào chiều ngày 26/11, bà Phan Thị Thắng, Thứ trưởng Bộ Công Thương đã thông tin thêm về bài toán phát triển năng lượng tái tạo trong bối cảnh Việt Nam đang triển khai Quy hoạch điện VIII và thực hiện mục tiêu giảm phát thải.

Việc phát triển nhanh năng lượng tái tạo, đồng thời duy trì sự ổn định của hệ thống điện quốc gia, phù hợp lộ trình triển khai Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, trong đó đặt mục tiêu năng lượng tái tạo chiếm 25 - 30% nguồn cung vào năm 2030 được đánh giá là vấn đề có ý nghĩa then chốt trong bối cảnh nền kinh tế đặt mục tiêu tăng trưởng cao trong những năm tới.

Theo Thứ trưởng, quá trình xây dựng quy hoạch điện thời gian qua cho thấy nhu cầu năng lượng liên tục vượt dự báo. Quy hoạch điện VIII đã được điều chỉnh và ban hành trong thời gian ngắn để đáp ứng yêu cầu phát triển mới, đồng thời bám sát cam kết giảm phát thải khí nhà kính.

Quy hoạch điện VIII sửa đổi đang được triển khai trên cả nước, với sự tham gia của các bộ, ngành và các chủ đầu tư.

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của quy hoạch mới là phát triển mạnh các nguồn năng lượng tái tạo, nhất là điện gió và điện mặt trời nhằm tận dụng lợi thế tự nhiên của Việt Nam.

Tổng công suất dự kiến từ các nguồn này được xác định ở mức 78.000 - 120.000 MW, cao hơn đáng kể so với các quy hoạch trước. Tuy vậy, theo Thứ trưởng, tính bất ổn của nguồn năng lượng gió và mặt trời là thách thức lớn, đòi hỏi hệ thống điện phải được tăng cường khả năng dự phòng và điều độ để bảo đảm vận hành an toàn.

Để giải quyết các vấn đề đặt ra, bà Thắng cho biết Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công Thương xây dựng khung chính sách phát triển năng lượng tái tạo theo hướng bền vững. Bộ đã tham mưu Chính phủ, trình Quốc hội thông qua Luật Điện lực sửa đổi, đặt mục tiêu tháo gỡ khó khăn cho ngành điện, bảo đảm an ninh năng lượng và thúc đẩy quá trình chuyển dịch xanh.

Luật mới cũng đưa ra ba định hướng lớn cho năng lượng tái tạo, gồm phục vụ tiêu thụ điện trong nước, triển khai cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) và hướng tới xuất khẩu điện.

Ngay sau khi luật được thông qua, Bộ Công Thương đã ban hành các nghị định và thông tư hướng dẫn nhằm hoàn thiện khung pháp lý cho phát triển năng lượng tái tạo.

Bộ cũng công bố 5 khung giá phát điện cho các loại hình điện gió, điện mặt trời, điện sinh khối và điện từ chất thải rắn, giúp nhà đầu tư có cơ sở tính toán phương án tài chính và đàm phán hợp đồng mua bán điện với EVN. Chi phí mua điện tái tạo được tích hợp đầy đủ vào giá bán lẻ điện bình quân, bảo đảm phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội.

Trên cơ sở tổng kết Nghị quyết 55 về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 của Bộ Chính trị, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 70 về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Đây là cơ sở quan trọng để Bộ Công Thương xây dựng cơ chế, nhiệm vụ và giải pháp triển khai đồng bộ trong thời gian tới. Bộ sẽ tập trung hoàn thiện cơ chế giá cho năng lượng tái tạo; tháo gỡ vướng mắc về mặt bằng, đất đai; đẩy nhanh đầu tư lưới điện truyền tải; phát triển hạ tầng lưu trữ năng lượng; thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ; hoàn thiện cơ chế đặc thù cho lưới điện cùng các dự án điện gió ngoài khơi…

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương đang triển khai việc xây dựng thị trường mua bán điện cạnh tranh; chuẩn bị vận hành thị trường bán buôn điện; đồng thời kiến tạo cơ chế vượt trội cho phát triển điện gió ngoài khơi và các dự án DPPA, nhằm thu hút nhà đầu tư và tăng tính minh bạch của thị trường.

Trong vấn đề xử lý vướng mắc đất đai, Bộ đang phối hợp với các cơ quan chức năng rà soát và phê duyệt nhanh quy hoạch không gian biển cho điện gió ngoài khơi, nghiên cứu cơ chế sử dụng đất kết hợp như mô hình nông nghiệp kết hợp điện mặt trời và chuẩn hóa quy trình đầu tư để rút ngắn thời gian triển khai dự án.

Về lưới điện, Bộ ưu tiên phát triển các dự án truyền tải tại khu vực có tiềm năng lớn về năng lượng tái tạo, rút gọn thủ tục đầu tư, thúc đẩy cơ chế cho phép tư nhân tham gia đầu tư lưới điện theo hình thức BT, nhằm giảm gánh nặng cho ngân sách và đẩy nhanh tiến độ giải tỏa công suất.

Thứ trưởng cũng cho biết Bộ đang xây dựng chính sách phát triển đồng bộ năng lượng tái tạo, hệ thống lưu trữ, lưới điện thông minh; đồng thời nghiên cứu lộ trình áp dụng tỷ lệ lưu trữ bắt buộc đối với các dự án năng lượng tái tạo. Thủy điện tích năng và hệ thống pin lưu trữ được xem là hai hướng ưu tiên.

Thứ trưởng Phan Thị Thắng nhấn mạnh: “Năng lượng tái tạo vẫn là lĩnh vực mới đối với Việt Nam. Do đó, Bộ Công Thương mong muốn tiếp tục nhận được ý kiến góp ý từ các chuyên gia trong và ngoài nước, các nhà đầu tư và địa phương, nhằm kịp thời hoàn thiện chính sách và bảo đảm hệ thống điện phát triển an toàn, bền vững, phù hợp xu thế công nghệ toàn cầu”.