Xe cũ “giả”

Theo tờ Reuters, ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc đã thổi phồng doanh số bằng cách đăng ký xe mới ngay khi xuất xưởng và bán ra nước ngoài dưới mác xe cũ.  

Những chiếc xe “0 km” đó chưa bao giờ lăn bánh nhưng lại được xuất khẩu như xe cũ tới các thị trường bao gồm Nga, Trung Á và Trung Đông.

Cách làm này cho phép các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đẩy được những chiếc xe khó tiêu thụ trong thị trường nội địa và báo cáo tăng trưởng doanh thu.

Ông Tu Le, nhà sáng lập công ty tư vấn Sino Auto Insights, bình luận: “Đây là hậu quả của cuộc chiến giá kéo dài gần 4 năm. Sự cạnh tranh khủng khiếp khiến các doanh nghiệp tuyệt vọng, tìm mọi cách để ghi nhận doanh thu”.  

Thủ thuật này chỉ thực sự thu hút sự chú ý vào tháng 5 vừa qua, khi Chủ tịch Wei Jianju của hãng xe điện Great Wall Motor lên tiếng chỉ trích những chiếc xe “0 km” đang bán trên thị trường nội địa.

Tới ngày 10/6, tờ báo nhà nước People's Daily cũng lên án việc bán xe cũ “0 km” tại thị trường nội địa. Tờ báo lập luận rằng những chiếc xe cũ giả khiến cuộc chiến giá trong ngành ô tô càng trở nên khốc liệt. People's Daily kêu gọi các nhà quản lý “hành động cứng rắn” để lập lại trật tự.

Tuy nhiên, sau khi xem xét tin tức trên các phương tiện truyền thông nhà nước và các tài liệu chính thức, Reuters nhận định hoạt động bán và xuất khẩu ô tô cũ giả thực chất được các chính quyền địa phương hậu thuẫn.

Reuters xác định có 20 chính quyền địa phương đã từng bày tỏ sự ủng hộ với việc xuất khẩu xe cũ “0 km” trong các văn bản công khai, bao gồm cả những trung tâm xuất khẩu lớn như Quảng Đông và Tứ Xuyên.

Thị trường xuất khẩu xe cũ “0 km” hoạt động như sau: Khi một chiếc xe mới rời khỏi dây chuyền lắp ráp, nhà xuất khẩu sẽ mua lại chiếc xe đó - trực tiếp hoặc thông qua đại lý - sau đó đăng ký biển số Trung Quốc, rồi ngay lập tức ghi nhận nó là xe đã qua sử dụng để vận chuyển ra nước ngoài. Trong quá trình này, nhà sản xuất xe ghi nhận là xe đã bán và tính vào doanh thu.

Hai giám đốc trong ngành ô tô Trung Quốc chỉ ra rằng vì công ty xuất khẩu vừa mua vừa bán cùng một chiếc xe nên giá trị giao dịch sẽ được tính gấp đôi so với mua bán xe mới hay xe cũ thông thường.

Các hình thức hỗ trợ của chính quyền địa phương bao gồm đơn giản hóa thủ tục giấy tờ, phân bổ thêm hạn ngạch cho đăng ký xe tại địa phương, hoặc tài trợ cho các sự kiện kết nối để thúc đẩy hoạt động xuất khẩu ô tô cũ “0 km”.

Những con số đáng chú ý

Hoạt động xuất khẩu xe cũ “0 km” bắt đầu diễn ra sau năm 2019, khi Trung Quốc cho phép bán xe cũ sang những nước khác. Ông Wang Meng, cố vấn của Hiệp hội Đại lý Ô tô Trung Quốc, cho biết hiện tại có hàng nghìn thương nhân tham gia mạng lưới bán ô tô mới dưới mác đã qua sử dụng. 

Trong số 436.000 chiếc ô tô con và phương tiện thương mại cũ mà Trung Quốc xuất khẩu trong năm 2024, ông Wang ước tính có tới 90% là xe “0 km”.

Trung Quốc vượt qua Nhật Bản để trở thành nước xuất khẩu ô tô mới lớn nhất thế giới vào năm 2023 và xuất khẩu tổng cộng 6,41 triệu xe trong năm 2024, theo Hiệp hội Xe con Trung Quốc (CPCA). Trong số đó, ông Wang ước tính khoảng 6% thực chất là xe cũ “0 km”.

Hai đại lý và hai chuyên gia trong ngành nói với Reuters rằng đa số những xe “0 km” là ô tô chạy xăng, ít được người tiêu dùng Trung Quốc ưa chuộng. Nhưng xe điện - vốn được hưởng các khoản trợ cấp mua xe hào phóng của chính phủ - cũng chiếm một phần không nhỏ.

Ông Cui Dongshu, Tổng thư ký CPCA, đã thể hiện sự ủng hộ đối với chiến thuật bán xe mới dưới mác xe cũ trong một sự kiện trực tuyến do cổng tin tức của Tencent tổ chức hồi đầu tháng 6. Ông lập luận rằng kênh bán hàng này cho phép các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc tiếp cận một số thị trường nước ngoài có rào cản thương mại cao.

Tuy nhiên, làn sóng chỉ trích xe “0 km” đã bắt đầu tăng cao. Vào ngày 7/6, Chủ tịch Zhu Huarong của nhà sản xuất ô tô Changan đã kêu gọi các nhà chức trách kiên quyết xử lý hoạt động xuất khẩu xe “0 km”.

Ông Zhu nói rằng hoạt động này có thể “gây tổn hại nghiêm trọng tới các thương hiệu Trung Quốc” ở nước ngoài.

Nỗi lo của nhiều nước

Những chiếc xe mới xuất khẩu dưới mác xe cũ ngày càng tăng, khiến các nước ngày càng lo ngại rằng Trung Quốc đang “xả” ô tô được trợ giá ra thị trường quốc tế. Một số quốc gia đã bắt đầu triển khai biện pháp phản ứng.

Trong năm 2023, chính phủ Nga ban hành lệnh cấm mua bán những chiếc xe cũ “0 km” từ những thương hiệu đã có kênh phân phối chính thức tại nước này.

Văn phòng thương mại của Hắc Hà, thành phố Trung Quốc nằm sát biên giới với Nga, cho biết sắc lệnh này áp dụng với những thương hiệu Trung Quốc như Chery, Changan và Geely.

Cơ quan quản lý thị trường của những nước khác, bao gồm Jordan, chọn cách điều chỉnh định nghĩa xe cũ để hạn chế những chiếc xe “0 km”.