Trong hội thảo “Hình thành – Phát triển – Trường tồn” được tổ chức bởi Group Quản trị và Khởi nghiệp nhân kỷ niệm 10 năm thành lập mới đây, có một sự xuất hiện rất đáng chú ý. Theo Nhà sáng lập kiêm Chủ tịch Tập đoàn Nguyễn Hoàng - Hoàng Quốc Việt, cuối 2007 đến giờ, đây là một trong những lần hiếm hoi ông xuất hiện trước mặt công chúng.

Trong trong Tọa đàm “Tăng trưởng doanh nghiệp – Trường tồn cùng thời gian” của hội thảo, ông đã có nhiều chia sẻ lần đầu tiên về bí quyết kinh doanh, triết lý quản trị, động lực phát triển của bản thân cũng như của Tập đoàn Nguyễn Hoàng. 

M&A chính là công cụ chính giúp Tập đoàn Nguyễn Hoàng ngày càng lớn mạnh

Tập đoàn Nguyễn Hoàng đang bước qua năm kinh doanh thứ 27, hiện có 5.000 cán bộ công nhân viên và 2.000 nhân sự chuyên môn có hợp đồng ngắn hạn. Hệ thống trường học của Tập đoàn đang đào tạo khoảng 100.000 học sinh – sinh viên ở nhiều hình thức giáo dục khác nhau.

“M&A chính là công cụ chính mà tôi hay sử dụng để giúp Nguyễn Hoàng lớn nhanh. Nguyễn Hoàng thường đầu tư vào doanh nghiệp có sẵn, với các tỷ lệ như 51%, 65%... Sự thành công sau các thương vụ M&A là nhờ Nguyễn Hoàng tự tin vào nghề của mình. Chủ cũ dù có tài sản – cơ sở vật chất, nhưng không kinh doanh hiệu quả; chúng tôi có bí quyết – hiểu thị trường, nên sau khi mua lại sẽ làm tốt hơn”, ông mở đầu câu chuyện. 

Tất nhiên, Nguyễn Hoàng không tự tin đến mức, ngay khi vừa chuyển từ mảng công nghệ sang giáo dục vào 2008 mà ngay lập tức đã tiến hành M&A. Nguyễn Hoàng đã dành 10 năm hy sinh nhiều thứ, rút kinh nghiệm từng chút một để tích lũy kinh nghiệm kinh doanh trong ngành giáo dục, sau đó mới nghĩ đến M&A.

Trên thị trường luôn có nhiều trường hoặc cơ sở giáo dục được thành lập hoặc dựa vào các giáo sư đáng kính, giỏi chuyên môn; nhưng không rành về tài chính, marketing hay quản lý nhân sự. Hay nói cách khác, nhiều ông bà chủ giỏi chuyên môn giáo dục song lại thiếu kinh nghiệm thực chiến trong kinh doanh. Trong khi Nguyễn Hoàng thì ngược lại. Khi kết hợp, cả hai bổ sung thiếu sót cho nhau, khiến các trường sau khi M&A đều phát triển tốt.

Ngoài ra, cũng theo ông, không phải giáo viên dạy về kinh doanh thì sẽ làm kinh doanh tốt. Ông từng đề nghị hai tiến sỹ kinh doanh viết chiến lược phát triển cho khoa của hai vị tiến sỹ này ở trường Đại học. Khi hai vị tiến sỹ đưa lại bảng kế hoạch, có nhiều câu hỏi từ Hội đồng phản biện mà cả hai không trả lời được. Ngược lại, công việc này với bản thân ông là rất dễ dàng.

Những giai đoạn khó khăn nhất trong quá trình khởi nghiệp của ông chủ Nguyễn Hoàng

Khởi nghiệp từ năm 1999 đến nay, như tất cả các doanh nhân kỳ cựu khác, ông cũng đã gặp rất nhiều khó khăn. Còn theo ông, hai thời điểm khó khăn nhất trong sự nghiệp là năm 2003, khi công ty ngày càng lớn mà ông lại “trưởng thành” không tương xứng; và năm 2008, lúc mảng kinh doanh chủ lực công nghệ đi vào ngõ cụt do khủng hoảng tài chính.

Tuần tự nhi tiến, từ bán lẻ công nghệ, ông mở rộng qua các mảng dịch vụ khác như sửa chữa máy tính với mô hình “bệnh viện công nghệ”. Đến năm 2003, Nguyễn Hoàng đã khai trương siêu thị máy tính. Đây cũng là siêu thị bán lẻ máy tính và linh kiện máy tính đầu tiên tại Việt Nam. 

“Với xuất phát điểm là một kỹ sư công nghệ, khi gia nhập vào ngành công nghệ năm 1999 tôi đã thành công ngay. Trong năm 2000, công ty có 100 nhân viên, đến năm 2003 thì nhân rộng lên 400. Lúc đó, tôi không hề được trang bị kiến thức về kinh doanh và cũng không được dạy gì về quản lý nhân sự hay quản trị doanh nghiệp; cứ làm theo bản năng.

Theo đó, công ty không có luật lệ riêng, không có quy chế được quy định bằng văn bản. Phân công công việc của các sếp chủ yếu bằng truyền miệng. Ví dụ, tôi bảo bạn A lên làm lãnh đạo cấp trung, nếu thấy bạn A làm không được tôi lại cho A xuống và đưa B lên. Sau một thời gian, mọi chuyện trong công ty cứ đảo lộn lên và rất nhiều nhân viên bùng nổ giận dữ.”, ông tiết lộ.

Theo quan điểm của ông, khi bản thân cảm thấy quá sức chịu đựng thì hãy mặc kệ vì “cố quá có khi thành quá cố”; cứ bỏ đi xa một thời gian biết đâu khi quay lại sẽ có một ta tươi mới. Những lúc như thế, ông thường tự nhủ, “thua thì thôi, không có gì phải căng thẳng”. Kinh doanh là một cuộc marathon chứ không phải chạy nước rút, cứ từ từ cũng chẳng sao.

Hay nói cách khác, một khi biết bản thân đã chọn sai, ông thường nhanh chóng cắt bỏ làm mới. Bởi nếu đã chọn sai, càng nỗ lực kiên trì thì sẽ đi ngày càng xa, rồi không thể vào bờ và có thể “chết đuối”. 

Thời điểm sinh tử thứ hai là vào năm 2008, khi khủng hoảng tài chính toàn cầu nổ ra, nhiều công ty làm trong ngành công nghệ đã chết. Lúc đó, ông không biết đi đường nào và không thấy tương lai ở đâu, nên chỉ biết cầu nguyện. May mắn, “sau đó Chúa đã chỉ cho tôi con đường đúng” với mảng mới là giáo dục.

Từ năm 2016 đến nay, Việt Nam có rất nhiều xáo trộn, kinh doanh ngày càng rủi ro hơn, ảnh hưởng đến tâm lý của doanh nghiệp. Trong 10 năm gần đây, ông tiết lộ rằng bản thân có rất nhiều quyết định không đúng nhưng đã sửa chữa.

Nguyễn Hoàng luôn muốn mời các giáo sư giỏi về làm hiệu trưởng trường Đại học Hoa Sen để giúp sức cho Tập đoàn. Tuy nhiên, không ngờ là tiến trình này lại chứa đựng nhiều rủi ro, khiến vị trí này liên tục phải thay người. Bây giờ, cả ông lẫn Nguyễn Hoàng đều cẩn thận hơn trong công việc này.

Khi tranh chấp phải ưu tiên theo thứ tự “pháp, lý, tình”

Ở khía cạnh khác, theo ông, một doanh nghiệp muốn phát triển bền vững phải có luật pháp trước. Trong các thương vụ M&A, dù là mua lại 51% hay 65%, đội ngũ của ông luôn tạo ra những hợp đồng chặt chẽ, quy định từng quyền lợi và nghĩa vụ của mỗi bên theo đúng “luật chơi”. Công ty hay hợp đồng đều phải có luật, nếu không sẽ thua ngay từ khi bắt đầu cuộc chơi.

Tuy nhiên, vì luật pháp không thể bao trùm tất cả, nên sẽ có thêm “lý” và “tình”. Khi công ty xảy ra vấn đề, lúc quy trách nhiệm sẽ có trường hợp “anh đúng – tôi đúng, vậy ai sai?”. Lúc này, người nào giúp ích nhiều nhất cho quyền lợi của công ty thì người đó đúng. Thực tế là khi hai cổ đông cãi nhau, người A thương người B hơn thì nhường và ngược lại.

Nguyên tắc khi tranh chấp thì sẽ ưu tiên theo thứ tự “pháp, lý, tình”. Tuy nhiên, ông cho rằng, nếu người đứng đầu có đủ năng lực và uy tín, thì sẽ được người ở dưới đi theo một cách tự nhiên, không quan tâm đến “pháp, lý, tình”.

Về động lực để ngày càng đi xa hơn trên con đường kinh doanh, với ông là đến từ hai thứ: hạnh phúc khi biết bản thân có thể đóng góp nhiều điều có ích cho xã hội và khát khao doanh nghiệp của mình ngày càng lớn mạnh.

“Tôi đã vượt qua được giai đoạn kiếm tiền đủ để nuôi sống bản thân và gia đình từ lâu. Bây giờ, động lực của tôi là làm gì đó có ích và tác động tốt đến xã hội. Như đã nói ở trên, hiện hệ thống trường của Nguyễn Hoàng đang giáo dục cho 100.000 học sinh và chăm lo cho 7.000 lao động. Vậy nên, mỗi ngày, tôi luôn cảm thấy động lực lẫn trách nhiệm của mình thật lớn lao.”, ông bày tỏ.

Ông chưa có ý định đưa Nguyễn Hoàng lên sàn, do không bị thúc ép bởi cổ đông lớn cũng như đang đủ vốn. Kể từ khi thành lập đến nay, Nguyễn Hoàng chỉ có duy nhất một tên, một người đại diện, một địa chỉ và một số điện thoại. Dù thế, như mọi doanh nhân khác, ông cũng có máu lửa kinh doanh, khát khao tạo nên một công ty ngày càng lớn mạnh. Đây là động lực lớn thứ hai thúc đẩy ông gầy dựng Nguyễn Hoàng có quy mô như ngày hôm nay.