Biểu đồ dot plot là gì?

Biểu đồ dot plot (hay biểu đồ chấm) là tài liệu thể hiện trực quan nhận định của các quan chức Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) về lãi suất quỹ liên bang trong tương lai, nhằm mục đích tăng cường tính minh bạch của chính sách tiền tệ.

Biểu đồ dot plot được thể hiện bằng các dấu chấm. Mỗi dấu chấm đại diện cho dự đoán của từng người trong số 7 thành viên Hội đồng Thống đốc và 12 chủ tịch Fed chi nhánh.

Fed công bố biểu đồ dot plot theo từng quý, lần lượt vào các tháng 3, 6, 9 và 12. Tài liệu này có thể được tìm thấy trong bản Tóm tắt Dự báo Kinh tế công bố sau mỗi cuộc họp chính sách.

Biểu đồ dot plot rất quan trọng vì Fed là cơ quan chịu trách nhiệm thiết lập lãi suất quỹ liên bang. Lãi suất này ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp đến quyết định của tất cả người tiêu dùng, nhà đầu tư và doanh nghiệp tại Mỹ.

Lãi suất quỹ liên bang là công cụ mà Fed sử dụng để hoàn thành nhiệm vụ kép: duy trì lạm phát ở mức thấp và giúp nền kinh tế đạt trạng thái toàn dụng lao động (hay giữ tỷ lệ thất nghiệp ở mức thấp).

Tăng lãi suất có xu hướng làm mát nền kinh tế, giảm lạm phát nhưng có nguy cơ kéo tỷ lệ thất nghiệp lên cao. Ngược lại, giảm lãi suất thường thúc đẩy đầu tư và chi tiêu trong nền kinh tế, hạ thấp tỷ lệ thất nghiệp nhưng có thể kéo lạm phát lên cao.

Gần đây nhất, để khống chế lạm phát tăng cao hậu đại dịch COVID-19, Fed đã nâng lãi suất 11 lần trong giai đoạn tháng 3/2022 - 7/2023. Sau đó, các quan chức bắt đầu giảm lãi suất từ tháng 9 đến 12/2024 khi lạm phát hạ nhiệt.

Bước sang năm 2025, Fed chuyển sang trạng thái “án binh bất động” để có thêm thời gian đánh giá tác động của chính sách thuế quan và bất ổn địa chính trị đến nhiệm vụ kép. Hiện tại, lãi suất chuẩn đang nằm trong phạm vi 4,25 - 4,5%.

Đọc biểu đồ dot plot như thế nào?

Đọc biểu đồ dot plot tương đối đơn giản. Bên dưới là phiên bản biểu đồ mà gã khổng lồ dịch vụ tài chính Fidelity đã điều chỉnh để nhà đầu tư dễ theo dõi. Biểu đồ có ba thành phần chính gồm trục dọc, trục ngang và các chấm.

Trục dọc thể hiện mức mục tiêu của lãi suất quỹ liên bang, có đơn vị tính là %.

Trục ngang gồm ba năm gần nhất và dài hạn, trong đó ba năm đầu tiên thể hiện dự đoán lãi suất của các quan chức vào cuối mỗi năm và dài hạn thể hiện ước tính về “lãi suất trung lập” - mức lãi suất không làm nóng hay nguội lạnh nền kinh tế.

Các chấm thể hiện triển vọng lãi suất của từng quan chức. Nếu một thành viên dự đoán phạm vi mục tiêu của lãi suất quỹ liên bang vào cuối năm là 4,25 - 4,5%, dấu chấm sẽ được đặt ở giữa các mốc đó.

Tiếp theo, để diễn giải biểu đồ dot plot, nhà đầu tư có thể tìm kiếm các xu hướng hoặc quan tâm đến các cụm dấu chấm. Chẳng hạn, nhìn vào biểu đồ bên dưới, bạn sẽ thấy Fed cho rằng lãi suất có thể sẽ đi xuống trong vài năm tới.

Hoặc, tuy có một số trường hợp ngoại lệ, đa phần các dấu chấm thường nhóm thành cụm. Điều này cho thấy các nhà hoạch định chính sách đang đồng thuận như thế nào về hướng đi của lãi suất.

Nhà đầu tư cần lưu ý rằng biểu đồ dot plot chỉ thể hiện dự đoán của các quan chức về mức lãi suất trong vài tháng hoặc vài năm tới. Fed nhấn mạnh họ hành động dựa theo dữ liệu nên triển vọng chắc chắn sẽ thay đổi khi dữ liệu kinh tế thay đổi.

Vấn đề với biểu đồ dot plot hiện nay

Các quan chức Fed đã bắt đầu cuộc họp chính sách mới vào ngày 17/6 và dự kiến sẽ công bố quyết định lãi suất vào 14h ngày 18/6 (tức khoảng 1h sáng ngày 19/6 theo giờ Việt Nam).

Tuy nhiên, thứ thu hút sự quan tâm đặc biệt của các nhà đầu tư không phải là quyết định lãi suất, bởi Fed được dự đoán sẽ tiếp tục giữ nguyên chi phí đi vay liên ngân hàng.

Thay vào đó, các nhà đầu tư đang nóng lòng muốn biết Fed báo hiệu sẽ giảm lãi suất một hay hai lần trong năm 2025. Chỉ một hoặc hai chấm khác nhau trên biểu đồ dot plot cũng có thể tác động sâu sắc đến thị trường trong nửa cuối năm.

Nhưng, biểu đồ dot plot có thực sự đáng tin cậy như vậy hay không? Năm 2024 đã chứng minh rằng những thay đổi trên dot plot không phải lúc nào cũng là hướng dẫn hữu ích về triển vọng kinh tế hay phản ứng của Fed với các dữ liệu sắp tới.

Còn nhớ, tại cuộc họp tháng 6/2024, biểu đồ dot plot cho thấy ước tính trung vị của các quan chức đã thay đổi. Họ dự đoán lãi suất sẽ chỉ giảm một lần 25 điểm cơ bản (bps) trong cả năm, thay vì ba lần như dự báo vào tháng 3/2024.

Bất ngờ thay, vào tháng 9/2024, ngân hàng trung ương Mỹ lại giảm mạnh lãi suất đến 50 bps. Trong hai cuộc họp kế tiếp, các quan chức giảm lãi suất thêm 50 bps, nâng tổng mức giảm trong năm 2024 lên 100 bps.

Các dự báo lãi suất trong tháng 3/2025 khá suýt soát: 4 quan chức không muốn hạ lãi suất; 4 người khác muốn giảm một lần; 9 người dự tính giảm hai lần; và hai người kỳ vọng giảm ba lần. Theo đó, ước tính trung vị là giảm hai lần.

Ở cuộc họp chính sách hiện tại, ước tính trung vị có thể giảm từ hai xuống một lần nếu một vài quan chức điều chỉnh dự báo theo hướng diều hâu hơn một chút. Kết quả là, một vài thay đổi nhỏ lại có thể định hình câu chuyện chính sách cho cả mùa hè.

Nhìn chung, biểu đồ dot plot từng rất hữu ích, đặc biệt là khi triển vọng kinh tế tương đối rõ ràng. Song, tài liệu này có thể gây rối cho các nhà đầu tư nếu Fed phải phản ứng với những sự kiện hoặc kết quả bất ngờ.

Vào năm ngoái, Chủ tịch Fed chi nhánh Minneapolis Neel Kashkari từng bày tỏ: “Về cơ bản, chúng tôi phải đưa ra những dự báo mà mọi người rất xem trọng, nhưng bản thân chúng tôi không thể truyền đạt một cách chắc chắn, không thể dự báo mọi thứ chỉ bằng những dấu chấm”. 

Chủ tịch Fed Jerome Powell và các đồng nghiệp thường nhắc nhở thị trường rằng biểu đồ dot plot không phải là một kế hoạch đã định sẵn. Tuy nhiên, các nhà đầu tư vẫn hay coi đó là một lời cam kết từ Fed.

Cuộc họp tuần này có thể khiến các quan chức Fed thêm hoài nghi về biểu đồ dot plot, qua đó thúc đẩy một cuộc thảo luận nghiêm túc hơn mà giới hoạch định chính sách dự kiến sẽ làm với các công cụ truyền thống của họ vào cuối năm nay.

Gần đây, ông Powell gợi ý rằng các quan chức có thể cân nhắc những cải tiến đối với công cụ truyền đạt của Fed. Một số người cho rằng biểu đồ dot plot không còn hữu ích trong việc truyền tải hướng đi của chính sách tiền tệ đến thị trường.

Một lựa chọn mà các quan chức có thể đưa ra là ngừng công bố biểu đồ dot plot và dự báo trung vị. Thay vào đó, Fed có thể công bố dự báo theo “xu hướng tập trung”, tức loại bỏ ba dự báo cao nhất và thấp nhất, để dự báo trung tính hơn.

Thứ đang làm rối trí Fed

Hiện tại, không vấn đề nào gây khó cho các quan chức ngân hàng trung ương Mỹ bằng chính sách thuế quan liên tục thay đổi của chính quyền Tổng thống Donald Trump.

Các dự báo lãi suất gần đây nhất của Fed được công bố trước khi ông Trump thông báo chính sách thuế đối ứng vào tháng 4. Vì vậy, chúng chưa phản ánh hết những tác động tiềm tàng của thuế quan và có thể phải mất thêm vài tháng nữa thuế quan mới bắt đầu bộc lộ rõ ảnh hưởng.

Giờ đây, Fed phải đối mặt với ít nhất hai kịch bản. Một mặt, các quan chức có lý do để tiếp tục hạ dự báo về số lần giảm lãi suất trong năm 2025, vì thuế quan có thể kéo lạm phát tăng cao trở lại.

Khi các quan chức nâng dự báo lạm phát để phản ánh niềm tin này, họ sẽ ngày càng kém tự tin vào kế hoạch hạ lãi suất trong khung thời gian mà họ dự định trước đó.

Mặt khác, tác động tiềm tàng của thuế quan đến doanh nghiệp và người tiêu dùng vẫn còn rất khó đoán. Tuy tỷ lệ thất nghiệp hiện vẫn dao động quanh con số 4% - một mức thấp so với lịch sử, thị trường lao động có vẻ đã yếu hơn một chút so với vài tháng trước.

Nếu Fed giữ nguyên dự báo hạ lãi suất hoặc tăng số lần hạ lãi suất trong năm 2025 để bảo vệ thị trường lao động, họ có thể sẽ bỏ quên tác động của thuế quan đến lạm phát. Đây phải nói là một bài toán cân não cho các quan chức Fed.

Giữa lúc Fed chưa biết làm gì, thị trường dự đoán các quan chức sẽ giảm lãi suất hai lần trong năm 2025, mỗi lần 25 bps và bắt đầu từ tháng 9, theo công cụ FedWatch của CME Group.