Từng là người dẫn đầu thế giới trên thị trường xe điện, doanh số của Tesla tại Mỹ, Trung Quốc và một số quốc gia châu Âu đã sụt giảm so với cùng kỳ năm trước. Giá cổ phiếu của hãng cũng đã giảm gần 50% so với mức đỉnh hồi giữa tháng 12/2024.

Những động thái chính trị của CEO Tesla, Elon Musk, và sự trỗi dậy của các đối thủ Trung Quốc đều góp phần vào sự sụt giảm doanh số. Tại Đức, nơi Musk ủng hộ một đảng dân túy cánh hữu, doanh số của Tesla đã lao dốc 76% vào tháng trước. 

Tại Mỹ, sau khi Musk bày tỏ sự ủng hộ đối với Tổng thống Donald Trump, doanh số của công ty giảm 6%. Tại Trung Quốc, nơi BYD là thương hiệu xe điện bán chạy nhất, doanh số của Tesla cũng giảm tới 49%.

Trong khi đó, Tesla đang nỗ lực tăng cường sự hiện diện tại các nền kinh tế mới nổi. Hãng đang mở những cửa hàng đầu tiên tại Ấn Độ và Ả Rập Saudi, đồng thời thành lập văn phòng tại Nam Phi. 

Tuy nhiên, việc thâm nhập các thị trường mới có thể không giải quyết được các vấn đề của Tesla, vì hãng sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc và nhiều công ty nội địa đã có vị thế vững chắc. Theo các chuyên gia, mức giá cao và lựa chọn sản phẩm hạn chế của Tesla khó có thể thu hút được người mua tại những thị trường này.

“Tesla cần Ấn Độ hơn là Ấn Độ cần Tesla,” ông Ravi Gadepalli, người sáng lập công ty tư vấn di động Transit Intelligence, nhận định với Rest of World. Có nhiều lý do khiến thị trường lớn thứ ba thế giới này sẽ là một cuộc chiến đầy cam go đối với công ty.

Gã khổng lồ ô tô trong nước là Tata Motors đã chiếm hơn 60% thị phần Ấn Độ với các dòng xe điện phổ thông, giá cả phải chăng. BYD và MG Motor của Trung Quốc cũng nằm trong top 5 thương hiệu xe điện bán chạy nhất tại đây. Các nhà sản xuất này đã phát triển nhanh chóng ở Ấn Độ thông qua việc hợp tác với các công ty gọi xe.

"Các nhà sản xuất ô tô Ấn Độ, đặc biệt là Tata, đã có một chỗ đứng rất vững chắc trên thị trường xe điện," ông Jayapradeep Vasudevan, giám đốc kinh doanh của hãng xe máy điện Ấn Độ Raptee.HV, cho biết. "Hơn nữa, với dòng sản phẩm xe điện đa dạng và kế hoạch mở rộng sang nhiều phân khúc khác, Tata có đủ khả năng để đối phó với áp lực cạnh tranh khi Tesla tham gia thị trường."

Ông Vasudevan cũng nói thêm, trong khi Tesla phải xây dựng mọi thứ từ đầu, Tata đã có sẵn một mạng lưới phân phối và hệ thống dịch vụ khách hàng rộng khắp từ thành thị đến nông thôn, mang lại cho họ một lợi thế đáng kể.

Elon Musk đã úp mở về việc gia nhập thị trường Ấn Độ từ năm 2016, nhưng kế hoạch này vẫn chưa thành hiện thực do Tesla thất bại trong việc đàm phán giảm thuế nhập khẩu với chính phủ. 

Tình hình có thể sẽ sớm thay đổi. Tháng trước, Musk đã gặp Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tại Washington để thảo luận về công nghệ vũ trụ, di động và đổi mới. Vào ngày 11/3, hai công ty viễn thông lớn nhất Ấn Độ là Reliance Jio và Bharti Airtel đã công bố hợp tác với Starlink, công ty vệ tinh của Musk vốn đang gặp khó khăn trong việc xin giấy phép hoạt động tại nước này. Tesla đã không phản hồi yêu cầu bình luận về vấn đề này.

Các nhà sản xuất Trung Quốc đã rất nhanh nhạy trong việc đổi mới. Tuần này, BYD đã ra mắt một dòng xe mà họ tuyên bố có thể sạc nhanh gần bằng thời gian đổ đầy bình xăng cho một chiếc xe thông thường. 

Thành công của các thương hiệu Trung Quốc tại các thị trường mới nổi chủ yếu đến từ chiến lược giá cạnh tranh và sự đa dạng về mẫu mã. "Tesla vẫn chưa thể bắt kịp về mặt này," ông John Jörn Stech, chuyên gia ô tô quốc tế và nhà tư vấn chính tại Shiftgate Consulting (New York), chia sẻ.

"Các đối thủ Trung Quốc liên tục tung ra mẫu xe mới và không ngừng cải tiến sản phẩm," ông Stech nói. "So với đó, các sản phẩm của Tesla trông khá cũ kỹ và lỗi thời đối với người tiêu dùng Trung Quốc và châu Á, những người có xu hướng yêu thích những điều mới mẻ."

Tesla có mặt ở một số thị trường Đông Nam Á nhưng hầu hết đều bị các đối thủ Trung Quốc bỏ lại phía sau. Ví dụ, tại Thái Lan, thị trường xe điện lớn nhất khu vực, top 5 thương hiệu xe điện hàng đầu năm 2024 đều đến từ Trung Quốc, với BYD dẫn đầu với khoảng cách rất xa. Tesla chỉ đứng ở vị trí thứ sáu với 4.121 xe được bán ra trong năm 2024, kém xa con số hơn 27.000 xe của BYD.

Dữ liệu bán hàng xe điện ở các quốc gia Đông Nam Á khác còn hạn chế, nhưng theo Martin Schröder, phó giáo sư tại Đại học Ritsumeikan, Tesla đứng thứ hai tại Malaysia và Singapore về doanh số, và thứ ba tại Campuchia.

"Tesla đang chịu áp lực lớn ở châu Á khi sự cạnh tranh từ các đối thủ Trung Quốc đã tăng lên đáng kể trong hai năm qua," ông Stech nói. "Với doanh số tại Trung Quốc giảm gần 50%, sụt giảm ở châu Âu và có khả năng giảm ở Mỹ, Tesla khó có thể tìm kiếm thêm thị trường để mở rộng. Họ cần phải củng cố lại những thị trường mà họ đã đầu tư đáng kể."

Tại Ả Rập Saudi, Tesla đang có kế hoạch mở các "cửa hàng pop-up" đầu tiên và ít nhất một showroom trong thời gian tới. Truyền thông Nam Phi vào tháng 1 cũng đưa tin Tesla sắp thành lập văn phòng tại nước này.

Nhưng những động thái này có thể là quá ít, quá muộn. Ví dụ, chính phủ Ả Rập Saudi đang hậu thuẫn các công ty xe điện khác, điều này có thể mang lại cho họ lợi thế cạnh tranh.

Cho đến năm 2019, quỹ đầu tư quốc gia của Ả Rập Saudi đã nắm giữ hơn 8,2 triệu cổ phiếu Tesla. Sau khi bán phần lớn vào năm 2019, quỹ này đã chuyển sang hỗ trợ nhà sản xuất xe điện Mỹ Lucid Motors và Ceer, một công ty ô tô liên doanh giữa quỹ này và Foxconn (Trung Quốc). Năm ngoái, Lucid đã chính thức khai trương nhà máy sản xuất ô tô đầu tiên tạiẢ Rập Saudi.

Một thị trường mà Tesla đã gặt hái thành công là Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE). Tại đây, công ty đã xây dựng mạng lưới trạm sạc siêu nhanh (supercharger) trên khắp các thành phố lớn. Quốc gia này rất ưa chuộng định vị sang trọng của xe Tesla, và hãng, cùng với các nhà sản xuất xe điện khác, đã được hưởng lợi từ các ưu đãi của chính phủ như sạc công cộng miễn phí, chỗ đỗ xe ưu tiên và miễn phí đăng ký.