Giá gạo tại Indonesia vừa chạm mức cao kỷ lục, bất chấp sản lượng bội thu và lượng dự trữ lớn, sau khi chính phủ nâng giá thu mua và hạ tiêu chuẩn chất lượng trong thu mua dự trữ quốc gia. Động thái này dẫn tới tình trạng tranh mua gạo, gây ra làn sóng phản ứng từ người tiêu dùng, theo Reuters.

Giá gạo trung bình loại vừa đã tăng lên 15.950 rupiah (0,96 USD) mỗi kg trong tháng 8, cao gần 5% so với đầu năm và ngang mức kỷ lục hồi tháng 3/2024, thời điểm hiện tượng thời tiết El Nino gây hạn hán và làm giảm sản lượng trong nước.

Dù giá có hạ nhiệt trong tháng này, mức giá vẫn cao hơn 24% so với đầu năm 2023. Tình trạng khan hiếm loại lương thực thiết yếu cho 280 triệu dân Indonesia đã buộc nhiều nhà bán lẻ áp dụng hạn mức mua, dù sản lượng nội địa tăng gần 16% trong 7 tháng đầu năm.

Nguyên nhân bắt nguồn từ các nỗ lực của chính phủ nhằm nâng thu nhập cho nông dân và hạn chế nhập khẩu, dưới thời Tổng thống Prabowo Subianto, người nhậm chức từ tháng 10 năm ngoái với mục tiêu tăng cường tự chủ về lương thực và năng lượng.

Tháng 1, Jakarta nâng giá thu mua lúa chính thức lên 6.500 rupiah/kg từ mức 6.000 rupiah, đồng thời giao cho công ty thu mua nhà nước Bulog mua 3 triệu tấn gạo trong nước – gần gấp ba lần lượng mua năm ngoái.

Đến tháng 3, ông Prabowo chỉ đạo áp dụng giá thu mua này cho “mọi loại gạo” – thay vì chỉ áp dụng cho gạo đạt tiêu chuẩn về độ ẩm và tỷ lệ tấm. Điều này khiến Bulog phải thu mua cả gạo chất lượng thấp hơn, theo một quan chức ngành và một nhà phân tích.

Kết quả, theo giới phân tích, là Bulog sở hữu lượng lớn gạo kém chất lượng, buộc hàng nghìn nhà máy xay xát phải tranh nhau mua lúa thóc bằng cách trả giá cao hơn Bulog.

Ông Sutarto Alimoeso, Chủ tịch Hiệp hội Chủ nhà máy xay xát và Doanh nghiệp gạo, cho biết nông dân đã tận dụng cơ hội để “chốt giá” 6.500 rupiah bằng cách vội vàng thu hoạch lúa trước khi chín.

Tính đến ngày 8/9, lượng gạo dự trữ của Bulog đã đạt gần 4 triệu tấn, gần gấp đôi mức cuối năm 2024.

'Quản lý gạo chưa hiệu quả' 

Tháng trước, Thanh tra viên Indonesia – cơ quan giám sát dịch vụ công độc lập – phát hiện 8 trong số 35 siêu thị khu vực Jakarta khảo sát không có gạo và kêu gọi chính phủ lập tức giải phóng dự trữ của Bulog.

“Giá gạo tăng gần đây không phải do thiếu hụt nguồn cung, mà là do quản lý gạo chưa hiệu quả,” cơ quan này cho biết.

Chính quyền đổ lỗi cho các công ty xay xát, cảnh sát cáo buộc 30 quan chức từ nhiều doanh nghiệp vi phạm luật bảo vệ người tiêu dùng, bao gồm việc gắn nhãn sai để bán với giá cao hơn.

Để hạ nhiệt giá, tháng 7 chính phủ yêu cầu Bulog tung ra 1,3 triệu tấn gạo trước cuối năm, trong đó 210.791 tấn đã được đưa ra thị trường tính đến ngày 20/9, theo số liệu.

Cơ quan Lương thực Quốc gia cho biết sau khi giá thực phẩm tăng trong tháng 7 và 8, chính phủ đã tăng cường biện pháp can thiệp và giá gạo đã bắt đầu hạ nhiệt.

Tuy nhiên, người tiêu dùng lên mạng xã hội bày tỏ thất vọng về tình trạng thiếu gạo chất lượng cao tại siêu thị. Bà Esther Sri Astuti, Giám đốc điều hành Viện Phát triển Kinh tế và Tài chính, cho biết giá lương thực và các mặt hàng khác tăng đã góp phần châm ngòi cho các cuộc biểu tình gần đây trên khắp cả nước.

Cơ quan Thống kê Indonesia dự báo sản lượng gạo năm nay sẽ tăng hơn 10%, đạt 33,52 triệu tấn, vượt mức tiêu thụ dự kiến là 31,2 triệu tấn.

Đáng chú ý, Indonesia năm nay đã không phải nhập khẩu gạo, sau khi nhập 4,52 triệu tấn vào năm ngoái. Giá gạo toàn cầu cũng giảm trong năm nay, với gạo 5% tấm của Thái Lan hạ 21,5% tính đến tháng 8.