Giá của hai nguyên tố đất hiếm quan trọng để sản xuất nam châm siêu mạnh đã leo lên mức cao nhất trong hơn hai năm, sau khi công ty khai khoáng Mỹ MP Materials (MP.N) dừng xuất khẩu nguyên liệu thô sang Trung Quốc – nhà sản xuất nam châm hàng đầu thế giới – giữa lúc nhu cầu gia tăng, theo Reuters.

Trung Quốc hiện thống lĩnh chuỗi cung ứng đất hiếm toàn cầu, chiếm 90% công suất tinh luyện và khoảng 70% sản lượng khai thác. Tuy nhiên, Mỹ đang nỗ lực đối trọng, với thỏa thuận ký hồi tháng 7 với MP nhằm tinh luyện sản lượng ngay trong nước.

Trong ba năm qua, nguồn cung của MP chiếm khoảng 7%-9% sản lượng oxit đất hiếm neodymium và praseodymium (NdPr) của Trung Quốc – các nguyên tố then chốt trong sản xuất nam châm phục vụ xe điện, tuabin gió và thiết bị quốc phòng – theo công ty tư vấn Adamas.

“Các lô hàng của MP là một phần rất đáng kể trong nguồn cung oxit NdPr cho các nhà máy của Trung Quốc, nên việc dừng xuất khẩu đã tạo ra khoảng trống lớn,” ông Ryan Castilloux, Giám đốc điều hành Adamas, nhận định.

Giá oxit NdPr tại Trung Quốc, được coi là mức chuẩn tham chiếu, đã tăng vọt lên 632.000 nhân dân tệ/tấn (tương đương 88 USD/kg) – mức cao nhất kể từ tháng 3/2023, so với 63 USD/kg vào ngày 9/7.

Đợt tăng 40% sau nhiều năm suy yếu này được kỳ vọng sẽ thúc đẩy triển vọng huy động vốn cho các dự án khai thác mỏ bên ngoài Trung Quốc, trong bối cảnh phương Tây muốn giảm phụ thuộc vào Bắc Kinh.

Nhu cầu tăng sản lượng đất hiếm ở phương Tây càng trở nên cấp thiết sau khi Trung Quốc siết chặt xuất khẩu hồi tháng 4 giữa căng thẳng thương mại với Mỹ, khiến một số nhà máy ô tô phải dừng hoạt động.

Chính phủ Mỹ hồi tháng trước đã công bố thỏa thuận mang tính bước ngoặt với MP, yêu cầu công ty ngừng xuất khẩu sang Trung Quốc. Washington đồng thời cam kết hỗ trợ giá cho MP, dựa trên mức 110 USD/kg NdPr – khi đó gần gấp đôi giá tại Trung Quốc.

MP đã tạm dừng xuất khẩu sang Trung Quốc từ tháng 4 do mức thuế cao, nhưng sự thiếu hụt nguồn cung không được bộc lộ rõ vì nhu cầu nam châm suy yếu do lệnh hạn chế xuất khẩu từ phía Trung Quốc, theo các nhà phân tích.

Nguồn cung quặng đất hiếm Mỹ sang Trung Quốc giảm mạnh trong tháng 5 và chạm mức 0 vào tháng 6, trước khi bật tăng trở lại tháng trước – nhiều khả năng là những lô hàng cuối cùng từ MP.

Trong khi đó, xuất khẩu nam châm đất hiếm của Trung Quốc đã phục hồi lên mức cao nhất sáu tháng trong tháng 7, sau khi Bắc Kinh nới lỏng kiểm soát xuất khẩu nhờ một loạt thỏa thuận với Mỹ và châu Âu.

Giá NdPr từng chịu áp lực dư cung trong những năm gần đây và rơi xuống mức 345.000 nhân dân tệ/tấn hồi tháng 3 năm ngoái, thấp nhất kể từ tháng 11/2020. Tuy nhiên, đợt tăng gần đây còn được hỗ trợ bởi sự phục hồi nhu cầu.

“Trung Quốc hiện đang trong mùa cao điểm sản xuất xe điện, tuabin gió và thiết bị điện tử tiêu dùng. Đợt tăng chu kỳ này đã tạo áp lực bổ sung lên nguồn cung NdPr,” bà Neha Mukherjee, quản lý nghiên cứu đất hiếm tại Benchmark Mineral Intelligence, cho biết.

Giá cũng được củng cố bởi sự bất ổn quanh hạn ngạch khai thác và luyện đất hiếm tại Trung Quốc, vốn được ban hành năm nay mà không có thông báo công khai như thường lệ. Ông Castilloux cho rằng một số doanh nghiệp đang dự đoán hạn ngạch thấp hơn, đồng thời nhận định sản lượng Trung Quốc năm nay chỉ tăng khoảng 5%, trong khi nhu cầu tăng tới 10%.

Triển vọng đà tăng giá có tiếp tục hay không sẽ phụ thuộc một phần vào nhu cầu của các nhà sản xuất nam châm và khả năng họ hấp thụ mức giá cao hơn, bà Ellie Saklatvala, trưởng bộ phận định giá kim loại tại Argus, nhận định.

“Các nhà sản xuất sản phẩm NdPr giờ đây đã thở phào khi giá thoát khỏi vùng thua lỗ – nhưng với các khách hàng như nhà sản xuất nam châm, câu hỏi đặt ra là liệu biên lợi nhuận của họ có đủ để tiếp tục chi trả cho nguyên liệu đầu vào đắt đỏ hơn hay không,” bà nói thêm.