Tại sự kiện họp báo ra mắt Tuổi Trẻ Startup Award 2025 hôm 22/7, ông Lê Hồng Minh – Nhà sáng lập kiêm Chủ tịch của VNG đã chia sẻ nhiều góc nhìn về AI, công nghệ và cách startup hiệu quả ở thời điểm hiện tại.

Máy móc có thể thắng con người nhưng nó không có “cảm xúc”

Năm 1997, siêu máy tính Deep Blue của IBM đã đánh bại đại kiện tướng cờ vua người Nga - Garry Kasparov. Mặc dù, Deep Blue không được xem là siêu máy tính dùng AI, nhưng đây là biểu tượng đầu tiên của thế giới thể hiện rằng “máy móc có thể vượt qua con người”.

“Cách đây 30 năm, Deep Blue đã khiến IBM tiêu tốn 1 tỷ USD, nhưng bây giờ chỉ cần vài trăm đô và một người là có thể làm một phần mềm chơi cờ vua như thế. Với mã nguồn mở và machine learning, rất nhiều người có thể tạo ra phần mềm chơi cờ vua, sau đó tốn một ngày để dạy nó thì nó có thể thắng được đại kiện tướng thế giới.  

Hiện đại kiện tướng số một thế giới là Magnus Carlsen có Elo 2.838. Một phần mềm chơi cờ vua trị giá khoảng 300 đô ở hiện tại, có Elo đâu đó ước tính từ 3.600 đến 3.800. Ở đẳng cấp thế giới, 1.000 điểm Elo là khoảng cách lớn rất khó vượt qua. Vậy nên, với những dự án Open AI tốn vài chục tỷ USD tiền đầu tư như hiện tại, vài chục năm nữa có thể trở nên bình thường”, ông Lê Hồng Minh chia sẻ.

Cũng theo ông, có một lưu ý nhỏ: cách đây 30 năm, khi lần đầu máy tính chơi cờ thắng người, đã có nhiều người đặt câu hỏi “vậy trong tương lai, mọi người còn chơi cờ vua nữa không?”.

Thực tế, môn cờ vua ngày càng phổ biến; mặc dù bất cứ người bình thường nào biết chơi cờ vua khi dùng phần mềm chơi cờ, sẽ thắng các đại kiện tướng. Và tất nhiên là không ai làm thế, vì nếu dùng máy để thắng các đại kiện tướng thì người chơi cũng không cảm thấy vui vẻ hay sung sướng.

Như mọi người đều biết, vị Chủ tịch VNG là một người mê cờ vua. Và mặc dù máy chơi cờ với người hay máy chơi cờ với máy rất hay, nhưng ông không bao giờ xem. Bản thân ông chỉ thích xem và nghe bình luận những trận đấu cờ vua giữa người vài người. Có một yếu tố quan trọng trong môn cờ vua là “cảm xúc”, một trận đấu mà “kỳ thủ” là hai chiếc máy thì sẽ không có cảm xúc.  

“Đây là một câu chuyện về tác động của máy móc công nghệ đến đời sống – cụ thể ở đây là môn cờ vua, để các bạn khởi nghiệp lấy cảm hứng suy nghĩ về những vấn đề khác của công nghệ hay cuộc sống”, ông Lê Hồng Minh giải thích lý do vì sao kể câu chuyện trên.

Khởi nghiệp bằng cách giải các bài toán cụ thể của DN hoặc xã hội

Vấn đề quan trọng nữa với các startup, là làm sao để kiếm tiền trong giai đoạn đầu. Câu hỏi đầu tiên mà các Nhà sáng lập cần trả lời là “tiền đâu?”. Để tồn tại và phát triển, Nhà sáng lập phải nghĩ đến ‘cơm áo gạo tiền”. Mà theo quan điểm của ông, để tìm ra một mô hình kinh doanh đổi mới sáng tạo hiệu quả hay ứng các công nghệ mới như AI là rất khó.  

Cả nước đang hô khẩu hiệu chuyển đổi số, sử dụng AI; nên thay vì cố nghĩ ra sản phẩm gì đấy hoành tráng lớn lao, các startup có thể giải các bài toán cụ thể cho DN Việt trong giai đoạn đầu.  

Trải nghiệm quá khứ của ông cho thấy: sau khi startup có sản phẩm, đến gõ cửa chào mời ngân hàng ACB hay AgriS dùng thử và mua sản phẩm, sẽ không dễ dàng. Nhiều khả năng các startup sẽ tốn rất nhiều thời gian và công sức nhưng chưa chắc được trả tiền. Ngược lại, khi các chủ DN lớn gặp ông, họ thường hỏi “làm sao đầu tư vào AI?”. Bài toán khó đặt ra cho các DN là tìm nhân sự AI ở đâu để gầy dựng đội ngũ.

“Cho nên, tôi xúi các bạn startup, thay vì tốn thời gian nghĩ ra sản phẩm, sau đó phát triển rồi đi bán sản phẩm, các bạn hãy gặp chủ DN và nói: “Bây giờ các anh chị cần gì, em làm rồi trả công cho em.”.

Bây giờ, thị trường công nghệ với sự xuất hiện của AI đang rất khác. DN đang rất khát những nhân lực hiểu và ứng dụng AI, có thể giải những bài toán tồn đọng cho họ. DN nào cũng cần và họ sẵn sàng trả rất nhiều tiền để thuê những nhân lực AI giỏi”, Chủ tịch VNG nêu cụ thể.

Ngoài ra, các Nhà sáng lập có thể nói rõ với các chủ DN là “em không làm công mà sẽ làm với giá thấp, những ý tưởng và kiến thức mà em có được thông qua thực hiện dự án, anh chị có thể cho phép em biến thành sản phẩm khởi nghiệp sau này”.  

Các startup có thể “đếm cua trong lỗ” như sau: TP. HCM có khoảng 100 DN đầu ngành lớn. Nếu mỗi DN bỏ ra 5 tỷ/năm để đầu tư cho công nghệ hoặc AI, sẽ có thị trường 500 tỷ đồng.

Thực tế là các DN lớn ở Việt Nam sẵn sàng bỏ ra số tiền đó. Nên quan trọng vẫn là khả năng thuyết phục DN tin tưởng vào năng lực của các các startup. Ở khía cạnh khác, bây giờ, dùng 5 tỷ để xây một đội nhân sự AI giỏi là rất ít người. Các startup giải xong bài toán cho 3 đến 4 DN là có một số vốn tương đối.

Hiện tại, thị trường AI đang thay đổi quá nhanh. Chúng ta đang hì hục sống chết  phát triển một sản phẩm AI và hai năm sau, mọi thứ liên quan đến dự án này có thể thay đổi gần như toàn bộ. Trong khi, phương cách nói trên vừa hỗ trợ các startup kiếm được tiền đồng thời xây dựng được năng lực và bước đầu tạo được nền tảng vững chắc cho startup.  

Thời đại công nghệ bây giờ giúp các bạn trẻ ngồi ở Việt Nam giải bài toán thế giới

“Ý cuối cùng mà tôi muốn nói ở đây là sự lãng mạn trong khởi nghiệp. Tôi cũng thú nhận là, 20 đến 30 năm trước tôi rất lãng mạn, nhưng giờ lớn tuổi thì bớt lãng mạn hơn chút xíu. Thật sự, gần đây tôi bỏ nhiều công sức vào AI, tôi đã gặp một startup và tôi thật sự khâm phục sự lãng mạn của các bạn”, ông Lê Hồng Minh chia sẻ tiếp.

Trong AI có rất nhiều hướng để đi. Với ông, đầu tiên ông sẽ nghĩ “mình dùng AI để kiếm tiền như thế nào?”. Ông cho biết, rất ít startup dám chọn giải bài toán nghiên cứu cơ bản. Kể cả ở cấp độ Nhà nước, Nhà nước có thể chi tiền để giải các bài toán cơ bản, nhưng chưa chắc có DN hoặc startup dám nhận làm. Vậy mà, startup ông gặp đó lại dám tự tin giải bài toán cơ bản của thế giới, chứ không phải của Việt Nam.

Nhà sáng lập đó là cựu nhân viên của VNG và trước khi khởi nghiệp cùng AI, thì không làm công việc gì liên quan nhiều đến công nghệ. Nhà sáng lập đó đã học Ngoại thương, rồi vào VNG làm về kinh doanh; sau khi nghỉ VNG để “lang bạt giang hồ” trong 2 năm, thì quyết định khởi nghiệp.

Bây giờ, team của Nhà sáng lập này ở Việt Nam có 6 nhân sự và đội đang giải bài toán tầm cỡ thế giới với một nguồn lực rất nhỏ, nhưng có khát vọng và sự lãng mạn vô cùng lớn. 

“Thời đại công nghệ bây giờ đã khác xa 20 đến 30 năm về trước. Các bạn trẻ ngồi ở Việt Nam vẫn có thể giải bài toán của thế giới. Các bạn hoàn toàn có thể làm được điều này. Còn ở những thế hệ trước, như tôi, không dám nghĩ tới. Quan trọng là các bạn có dám nghĩ hay không? Thứ hai, nghĩ cũng được, nói cũng được nhưng làm được hay không?  

Lời chúc cuối cùng của tôi là: các startup Việt Nam hãy kiếm được tiền nhưng vẫn giữ được sự lãng mạn và bay bổng lớn”, Chủ tịch VNG bày tỏ.