Ông Công ông Táo, hay còn gọi là Táo Quân, là vị thần cai quản bếp núc, giữ gìn sự thịnh vượng và duy trì hòa khí trong gia đình. Theo tín ngưỡng dân gian, ông Công ông Táo hàng năm sẽ lên chầu trời vào ngày 23 tháng Chạp để báo cáo Ngọc Hoàng những việc xảy ra trong gia đình suốt một năm qua.
Ý nghĩa của phong tục này không chỉ dừng lại ở việc tiễn Táo Quân về trời, mà còn mang ý nghĩa tâm linh và nhân văn sâu sắc:
Tôn kính các vị thần: Táo Quân là vị thần bảo hộ gia đình, quản lý việc bếp núc, ghi nhận công việc của mỗi gia đình suốt năm qua. Việc cúng lễ thể hiện lòng biết ơn và sự kính trọng đối với các vị thần.
Cầu mong bình an và thịnh vượng: Lễ cúng ông Táo là dịp để gia đình cầu mong sự bảo vệ, phù hộ cho một năm mới an khang, may mắn và mọi việc suôn sẻ.
Thanh lọc và đổi mới: Việc dọn dẹp nhà cửa, chuẩn bị mâm lễ tượng trưng cho sự loại bỏ những điều không may mắn, đón nhận những điều tốt đẹp cho năm mới.
Phóng sinh và làm việc thiện: Hành động thả cá chép không chỉ tiễn Táo Quân về trời mà còn là lời nhắc nhở về lòng từ bi, sự yêu thương và trách nhiệm với môi trường.
Gắn kết gia đình: Lễ cúng là dịp để các thành viên cùng nhau chuẩn bị, chia sẻ và giữ gìn những giá trị truyền thống, tạo nên sự gắn bó giữa các thế hệ.
Theo truyền thống, lễ cúng ông Công ông Táo diễn ra vào ngày 23 tháng Chạp. Năm 2025, ngày này rơi vào thứ Năm, 30 tháng 1 dương lịch.
Giờ tốt để cúng ông Công ông Táo:
Giờ Tỵ (9h – 11h): Thời điểm buổi sáng, thuận lợi để Táo Quân bắt đầu hành trình về trời.
Giờ Ngọ (11h – 13h): Khoảng thời gian giữa trưa, mang ý nghĩa năng lượng dương mạnh mẽ, tốt lành.
Giờ Mùi (13h – 15h): Thời điểm chiều nhẹ nhàng, kết thúc buổi lễ trong không khí bình an.
Cúng vào các khung giờ trên sẽ giúp lễ tiễn ông Táo diễn ra suôn sẻ, được các vị thần chứng giám và phù hộ cho gia đình.
Ảnh: An Viên
Để chuẩn bị lễ cúng ông Công ông Táo đầy đủ và đúng nghi thức, bạn cần chú ý các vật phẩm và yếu tố sau đây:
Bộ đồ cúng ông Công ông Táo: Bao gồm ba bộ mũ áo cho hai ông Táo (một bộ cho Táo bà), mỗi bộ đều có mũ, áo và hia. Các bộ này thường được làm bằng giấy và được hóa vàng sau lễ cúng.
Cá chép sống: Là phương tiện để Táo Quân cưỡi về trời. Cá chép được thả ra sông, hồ sau lễ cúng, mang ý nghĩa phóng sinh và cầu may.
Lễ vật khác:
Mâm ngũ quả: Gồm 5 loại trái cây tươi, tượng trưng cho ngũ hành và sự hài hòa trong cuộc sống. Thông thường, các loại quả được chọn bao gồm chuối, quýt, bưởi, táo và nho.
Hương, nến, hoa tươi: Hoa cúc vàng hoặc hoa lay ơn là lựa chọn phổ biến, mang ý nghĩa thanh cao và lòng kính trọng.
Trầu cau, rượu trắng: Đây là lễ vật không thể thiếu, biểu trưng cho sự trang nghiêm và tôn kính.
Xôi gấc, gà luộc, bánh chưng: Mỗi món ăn đều mang ý nghĩa đặc biệt: xôi gấc tượng trưng cho sự may mắn, gà luộc là biểu tượng của khởi đầu tốt lành, và bánh chưng gắn liền với truyền thống Tết cổ truyền.
Ảnh: Thế giới mâm cúng
Mỗi miền có cách chuẩn bị mâm cúng ông Công ông Táo khác nhau, tùy theo phong tục và đặc sản vùng miền:
Miền Bắc:
Gà luộc nguyên con, xôi gấc, canh mọc, bánh chưng.
Cá chép sống để phóng sinh.
Hành muối, giò lụa, và các món ăn truyền thống khác.
Miền Trung:
Gồm các món ăn đậm vị như thịt heo quay, nem chả, bánh ít.
Các loại bánh đặc sản miền Trung như bánh nậm, bánh bột lọc.
Cá chép thường được làm từ giấy.
Miền Nam:
Mâm cúng đơn giản hơn với thịt kho tàu, bánh tét, canh khổ qua.
Hoa quả thường là mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, thể hiện mong ước đủ đầy.
Ảnh: Tuổi trẻ Thủ đô
Bài cúng ông Công ông Táo cần thể hiện sự thành kính, biết ơn, và cầu chúc bình an. Dưới đây là bài cúng phổ biến:
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân.
Tín chủ chúng con là: [Họ tên của bạn]
Ngụ tại: [Địa chỉ của bạn]
Hôm nay là ngày 23 tháng Chạp, chúng con thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật, xiêm áo, kính dâng tôn thần, thắp nén tâm hương, thành tâm bái thỉnh.
Chúng con kính mời ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Ngài là vị thần linh cai quản bếp núc trong gia đình, giữ lửa hạnh phúc và đem lại bình an cho mọi nhà. Nay tín chủ chúng con chuẩn bị lễ vật tiễn ngài về chầu trời, kính mong ngài phù hộ độ trì cho gia đạo an khang, gia đình hòa thuận, mọi sự hanh thông.
Chúng con kính xin chư vị thần linh, tiếp tục phù hộ cho gia đình chúng con năm mới Ất Tỵ 2025 được bình an, mạnh khỏe, vạn sự tốt lành.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Ảnh: Tuổi trẻ
Để lễ cúng được trọn vẹn và không phạm phải điều kiêng kỵ, bạn cần lưu ý những điểm sau:
Không làm lễ cúng sau 12h trưa ngày 23 tháng Chạp: Đây là thời điểm ông Táo đã khởi hành về trời.
Không đặt lễ cúng dưới đất: Mâm cúng nên được đặt ở bàn thờ Táo Quân hoặc nơi sạch sẽ, trang trọng.
Không dùng đồ cúng không tươi: Các lễ vật như hoa quả, thịt cá phải đảm bảo tươi mới.
Không cúng tiền giả: Lễ cúng cần dùng tiền thật nếu có phong tục đặt tiền lẻ để cầu may.
Không thả cá chép ở nơi ô nhiễm: Hãy chọn khu vực sông, hồ sạch sẽ để phóng sinh cá, tránh làm ô nhiễm môi trường.
Lễ cúng ông Công ông Táo là dịp để mỗi gia đình bày tỏ lòng biết ơn và cầu mong bình an trong năm mới. Hy vọng với hướng dẫn chi tiết trên, bạn sẽ chuẩn bị được một lễ cúng đầy đủ, ý nghĩa và đúng phong tục.
