Thị trấn New Lebanon, Ohio (Mỹ) với dân số 3.756 người, có ba cửa hàng giá rẻ, một siêu thị Groceryland, vài nhà hàng thức ăn nhanh, một thư viện công cộng và hệ thống trường học, nhưng hiện tại không còn hiệu thuốc nào, theo CNBC.

Điều này xuất phát từ việc chuỗi cửa hàng dược phẩm Rite Aid phá sản vào tháng 10/2023, dẫn đến thông báo đóng cửa 800 cửa hàng trên khắp nước Mỹ, trong đó Ohio bị ảnh hưởng nghiêm trọng nhất với 180 cửa hàng bị đóng cửa, chủ yếu ở các thị trấn nhỏ hoặc các thành phố thuộc vùngRust Belt.

Bà Joyce Dingman, cư dân địa phương, cho biết bà và chồng hiện phải lái xe 30 phút đến một tiệm thuốc Kroger ở thị trấn khác để lấy thuốc. Phát ngôn viên của Rite Aid xác nhận rằng gần như tất cả các cửa hàng của họ ở Ohio sẽ đóng cửa trước cuối tháng 9, và chỉ còn 4 cửa hàng Rite Aid hoạt động tại bang này, trong khi trước đó có hơn 140 cửa hàng. Tình trạng này không chỉ riêng tại New Lebanon.

Nhiều chuyên gia chỉ ra rằng mô hình kinh doanh dược phẩm bán lẻ đang gặp khó khăn lớn do mức hoàn trả chi phí thuốc thấp từ các công ty quản lý quyền lợi dược phẩm (PBM -Pharmacy Benefit Managers). 

Mức hoàn trả chi phí thuốc là số tiền mà các PBM trả lại cho các nhà thuốc sau khi bán thuốc cho bệnh nhân có bảo hiểm. PBM là các công ty trung gian giữa các nhà sản xuất thuốc, nhà bảo hiểm, và nhà thuốc. Họ đàm phán giá thuốc, quản lý danh mục thuốc được bảo hiểm chi trả, và thiết lập các mức hoàn trả cho các nhà thuốc.

Khi nhà thuốc bán thuốc theo đơn cho bệnh nhân có bảo hiểm, họ sẽ được PBM hoàn trả một phần chi phí. Tuy nhiên, mức hoàn trả này thường thấp, và đây là lý do nhiều nhà thuốc gặp khó khăn trong việc duy trì lợi nhuận từ việc bán thuốc. Các PBM cũng có quyền quyết định mức độ chi trả và thời gian hoàn trả, điều này làm ảnh hưởng trực tiếp đến tài chính của các tiệm thuốc.

Bà Miranda Rochol, Phó Chủ tịch cấp cao tại công ty công nghệ y tế Prescryptive Health cho rằng PBM là nguyên nhân chính cho những vấn đề hiện tại trong ngành. “PBM có thể hướng bệnh nhân đến các hiệu thuốc của họ, tạo lợi nhuận cho các hiệu thuốc đó và trả tiền thấp cho các hiệu thuốc bên ngoài,” bà nói.

Theo một báo cáo từ Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC), ba PBM lớn nhất hiện nay kiểm soát gần 80% lượng đơn thuốc tại Mỹ, gây sức ép tài chính nghiêm trọng lên các nhà thuốc nhỏ. Điều này khiến nhiều nhà thuốc phải đóng cửa, đặc biệt là ở các khu vực ngoại thị.

Ba PBM lớn nhất nước Mỹ gồm Caremark của CVS, OptumRX - thuộc UnitedHealth, và Express Scripts - sở hữu của Cigna.

Vào tháng 6, FTC đã phát hành một báo cáo chỉ trích mạnh mẽ về PBM và sự “ép giá” đối với các hiệu thuốc nhỏ do hàng thập kỷ mua bán sáp nhập. 

Phát ngôn viên của Express Scripts, một trong ba PBM lớn nhất, đã phản đối báo cáo của FTC, cho rằng nó thiếu công bằng và không chính xác khi kết luận rằng PBM làm tăng chi phí thuốc và gây hại cho các hiệu thuốc độc lập.

Trong khi đó, Walgreens - với 8.200 cửa hàng, cũng thông báo sẽ đóng cửa tới 25% số lượng cửa hàng của mình trong thời gian tới. CVS cũng đang đóng cửa nhiều cửa hàng thuốc trên toàn quốc, nhưng phủ nhận rằng việc này liên quan đến PBM, mà là do thay đổi trong thói quen mua sắm của người tiêu dùng và dịch chuyển dân số.

Dữ liệu từ Hiệp hội Dược sĩ Cộng đồng Quốc gia thể hiện mối lo ngại về giá cả từ PBM. Gần như tất cả các hiệu thuốc (99%) đã ghi nhận sự giảm sút trong số tiền hoàn trả cho các loại thuốc kê đơn tại điểm bán hàng.

Hiệp hội Các Chuỗi Dược phẩm Quốc gia đang thúc đẩy luật cải cách PBM.

Tuy nhiên, hiện tại, tình trạng "sa mạc dược phẩm" này đã khiến nhiều cộng đồng như New Lebanon mất đi khả năng tiếp cận dịch vụ y tế cơ bản.

Người dân hiện phải tìm đến các phương án khác như sử dụng dịch vụ giao nhận thuốc của các ứng dụng công nghệ như Uber, Lyft hoặc đặt hàng qua các nhà thuốc trực tuyến. Một số chuyên gia y tế cho rằng công nghệ không thể thay thế hoàn toàn vai trò của dược sĩ tại địa phương, những người thường đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ sức khỏe cộng đồng thông qua việc tư vấn trực tiếp.