Tàu chở hàng neo đậu tại cảng ở Busan (Hàn Quốc) vào ngày 24/11/2024. (Ảnh: AFP).
Ngành vận tải biển đang đau đầu tìm cách giải quyết tình trạng thiếu thuyền viên trên toàn thế giới. Vấn đề này dẫn tới hàng loạt rắc rối khác, bao gồm các vụ tai nạn trên biển và giá cước cao.
Ông Rhett Harris, nhà phân tích nhân lực cấp cao tại hãng nghiên cứu hàng hải Drewry, nói với CNBC: “Chúng tôi nhận thấy các doanh nghiệp đang ở trong tình trạng thiếu hụt thuyền viên triền miên”.
Vị chuyên gia cho biết số lượng tàu vận tải trong những năm gần đây đã “tăng theo cấp số nhân”, lên tới hàng nghìn chiếc mỗi năm, nhưng tốc độ tăng trưởng nhân lực lại không theo kịp.
“Để đối phó, doanh nghiệp buộc phải tuyển thuyền viên có ít kinh nghiệm hơn những gì họ mong muốn”, ông nói thêm. Nhà phân tích của Drewry còn lưu ý rằng các vị trí cao cấp - đặc biệt là kỹ sư - thiếu người hơn là những vị trí cấp thấp như nhân viên trực boong.
Theo giới chuyên gia, các cuộc tấn công của phiến quân Houthi tại Biển Đỏ và xung đột Nga - Ukraine đã gây ra tác động dây chuyền tới nguồn cung thuyền viên tay nghề cao.
Ông Daejin Lee, trưởng nhóm nghiên cứu toàn cầu tại FertiStream, cho biết: “Trước đây, Nga và Ukraine có rất nhiều thuyền viên chuyên nghiệp. Nhưng cuộc chiến từ năm 2022 đã làm giảm rõ rệt nguồn cung thuyền viên từ cả hai nước và cả hai đều đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động nói chung trên toàn nền kinh tế”.
Nga, Ukraine, Trung Quốc, Indonesia và Philippines là những nước cung ứng thuyền viên lớn nhất trên thế giới, theo báo cáo gần đây nhất của Phòng Vận tải Quốc tế (ICS) và BIMCO năm 2021.
ICS dự kiến thế giới sẽ thiếu 90.000 thuyền viên đã qua đào tạo vào năm 2026. Tổ chức này kêu gọi: “Các nhà hoạch định chính sách cần xây dựng chiến lược quốc gia để giải quyết tình trạng thiếu hụt thuyền viên. Vấn nạn này là một trong những thách thức lớn nhất đối với ngành vận tải biển ở thời điểm hiện tại”.
Các sự kiện địa chính trị gây ra nhiều mối nguy hiểm trên biển hơn, khiến công việc này trở nên kém hấp dẫn. Ngày càng nhiều nhân sự có kinh nghiệm muốn được làm công việc trên bờ thay vì ra khơi.
Ông Henrik Jensen, CEO Danica Crewing Specialists Group, liệt kê thêm một lý do khác. Ông nói: “Trong quá khứ, mức lương của thuyền viên đủ cao để khiến công việc này trở nên hấp dẫn về mặt tài chính.
Nhưng ngày nay, người trẻ ưu tiên sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống và không sẵn sàng dấn thân vào một nghề nghiệp đòi hỏi phải xa nhà lâu dài”.
Đối với thế hệ lớn lên với internet và điện thoại luôn trong tầm tay, cuộc sống trên biển không có kết nối liên tục có thể là điểm trừ lớn, nhà phân tích Harris của Drewry chỉ ra.
Nguồn cung thuyền viên bị thu hẹp dẫn tới việc doanh nghiệp đề xuất mức lương cao hơn nhằm thu hút ứng viên. Tuy nhiên, điều đó cũng dẫn tới sự gia tăng của những ứng viên “tô điểm” CV để thử vận may ở những vị trí họ không đủ tiêu chuẩn.
CEO Jensen cho biết ông đã phát hiện hàng nghìn CV được “đánh bóng” sau khi xác nhận lại với chủ lao động trước đây của thuyền viên.
Một thuyền trưởng giấu tên của một hãng vận tải toàn cầu tiết lộ: “Ngành này đang gặp tình trạng thiếu hụt nhân lực khổng lồ… Các tiêu chuẩn dành cho thuyền viên ngày càng đi xuống, bởi giờ đây doanh nghiệp tuyển dụng bất cứ ai có giấy phép”.
Vì thiếu người, các thuyền viên hiện tại phải liên tục ra khơi. Sự mệt mỏi và căng thẳng phát sinh từ những chuyến đi liên tục có thể dẫn làm tổn thương tâm lý đối với một số người và thậm chí gây ra tai nạn trên tàu.
Trong nghiên cứu năm 2024 của Đại học Hàng hải Thế giới, hơn 93% trong số 9.214 thuyền viên được khảo sát xác định mệt mỏi là nguyên nhân gây ra rủi ro an toàn trên tàu phổ biến nhất. Khoảng 78% người trả lời cho biết họ không có ngày nghỉ trọn vẹn trong suốt thời gian hợp đồng, trong khi đó một hành trình có thể kéo dài hàng tháng.
Việc thiếu thủy thủ đoàn cũng có thể làm gián đoạn chuỗi cung ứng vì tàu có thể “chôn chân” ở cảng.
Tình trạng thiếu hụt lao động buộc các công ty tăng lương để thu hút nhân lực và giữ chân nhân sự hiện tại. Trong khi đó, lương của thuyền viên lại chiếm phần lớn trong chi phí vận hành tàu thuyền. Do vậy, nhà nghiên cứu Lee của FertiStream dự kiến áp lực này sẽ khiến cước vận tải biển duy trì ở mức cao.
Những chuyên gia khác có chung ý kiến rằng tình trạng thiếu thuyền viên sẽ kéo dài thêm vài năm nữa và đây là một trong những vật cản lớn nhất của ngành vận tải đường biển. Ông Lee nhấn mạnh: “Đây quả thực là một trong những thách thức lớn nhất của ngành”.
Vàng, dầu và đồng đều giảm giá kể từ cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, ngay cả khi kỳ vọng lạm phát đi lên khi nhà đầu tư lo ngại về những chính sách của ông Donald Trump.
Ngay thời điểm mà hầu hết các quan chức Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đều dự kiến lãi suất sẽ tiếp tục giảm, một báo cáo quan trọng có thể cho thấy lạm phát đang ngày càng rời xa mức mục tiêu 2%.
Mexico và Canada cảnh báo hai nước này có thể sẽ dùng thuế quan để đấu lại thuế quan của Mỹ.
Theo biên bản cuộc họp tháng 11, các quan chức Fed tin tưởng rằng trong bối cảnh lạm phát đang giảm bớt và thị trường việc làm vẫn vững mạnh, cơ quan này có thể tiếp tục cắt giảm lãi suất nhưng với tốc độ từ từ.
