Tại cuộc họp cổ đông thường niên của Berkshire Hathaway vào ngày 3/5, nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett thông báo rằng ông sẽ từ chức CEO của tập đoàn và đưa người kế nhiệm Greg Abel lên thay vào cuối năm nay.

Tờ Wall Street Journal (WSJ) nhận định rằng với thành tích lỗi lạc của bản thân, Warren Buffett là duy nhất, không ai sánh bằng ông và sẽ không bao giờ đạt đến tầm vóc của ông. Họ đưa ra ba khía cạnh để củng cố nhận định ấy, bao gồm con người, thời đại và danh mục đầu tư.

Hãy bắt đầu với vấn đề con người. Buffett không chỉ thông minh, mà ông còn dành gần như toàn bộ cuộc đời theo đuổi thị trường chứng khoán. Đặc biệt là trong những năm đầu tiên trở thành một nhà đầu tư, Buffett phải từ bỏ cuộc sống gia đình và xã hội bình thường để đạt được thành công.

Một nhà văn từng gọi nhà triết học vĩ đại của thế kỷ 17 Baruch Spinoza là “người say mê thần thánh”. Nếu áp dụng cách diễn đạt của nhà văn này, Buffett chính là người say mê cổ phiếu.

Kể từ năm 1942, khi mua cổ phiếu đầu tiên ở tuổi 11, Buffett đã ngấu nghiến thông tin về các công ty, đọc báo cáo tài chính doanh nghiệp như cách hầu hết mọi người nghe nhạc ngày nay.

Khi còn là một nhà quản lý đầu tư trẻ tuổi, Buffett thường đi lang thang trong nhà, cắm mặt vào báo cáo thường niên của doanh nghiệp, suýt va vào đồ đạc và không để ý đến gia đình hay bạn bè vào ra.

Trong khi các con chơi ở công viên, ông sẽ ngồi trên băng ghế và đọc báo cáo tài chính. Về mặt thể xác, Buffett ngồi đó. Nhưng về tinh thần và cảm xúc, ông lại đang đắm chìm trong thế giới của riêng mình, tập trung vào các khoản lỗ lãi trên báo cáo.

Hãy thử tưởng tượng lúc ấy “nhà hiền triết xứ Omaha” ám ảnh với thị trường chứng khoán ra sao. Thử nghĩ xem ông đang vui sướng biết nhường nào.

Để giỏi hơn, người ta phải có khả năng nhìn thấy những mô hình, những xu hướng. Và Buffett đã nhìn thấy mọi mô hình mà người ta có thể nghĩ ra. WSJ ước tính huyền thoại đầu tư đã đọc hơn 100.000 báo cáo tài chính trong sự nghiệp kéo dài hơn 7 thập kỷ của mình.

Và trí nhớ của ông gần như là siêu nhiên. Nhiều năm trước, khi kết thúc cuộc phỏng vấn qua điện thoại với Buffett, phóng viên của WSJ đã đề cập đến một cuốn sách mà ông đang đọc.

Buffett thốt lên rằng ông cũng đã đọc nó - hơn nửa thế kỷ trước. Khi ông bắt đầu mô tả một đoạn văn, người phóng viên cầm lấy cuốn sách, tìm trang đó và ngạc nhiên rằng Buffett nhớ gần như từng câu một.

Sự tìm tòi hiếm có của vị tỷ phú 94 tuổi với thông tin tài chính, kết hợp với một trí nhớ phi thường, đã biến Buffett thành một dạng trí tuệ nhân tạo con người. Ông có thể trả lời hầu hết mọi câu hỏi từ cơ sở dữ liệu nội bộ của chính mình.

Điều đó giúp Buffett có thể lần mò những ý cốt lõi trong bất kỳ thông tin mới nào và là một lợi thế lâu dài so với các nhà đầu tư khác.

Tiếp đến là thời đại - giai đoạn mà Buffett có thể thể hiện tài năng đầu tư của mình. Như ông từng nói nhiều lần, ông đã trúng “xổ số buồng trứng” khi được sinh ra đúng thời điểm và dĩ nhiên, sinh ra tại Mỹ.

Nếu Buffett sinh ra ở Omaha (Nebraska) vào năm 1880 thay vì 1930, ông sẽ phải đầu tư vào chăn nuôi thay vì cổ phiếu. Nếu Buffett sinh năm 1930 tại Omsk (Nga) thay vì Omaha, ông sẽ không sở hữu các công ty đường sắt mà có lẽ đang làm việc trên tuyến đường sắt xuyên Siberia.

Và chuyện gì sẽ xảy ra nếu Buffett trưởng thành đúng lúc để đi học cùng Benjamin Graham, người thầy của ông, người tiên phong trong phân tích chứng khoán và là một trong những nhà đầu tư vĩ đại nhất của thế kỷ trước?

Buffett cũng bắt đầu sự nghiệp của mình trước khi các quỹ chỉ số và nhiều nhà đầu tư tổ chức khổng lồ khác rót hàng nghìn tỷ USD vào thị trường chứng khoán, WSJ lưu ý thêm.

Ông bắt đầu chuỗi thành tích phi thường của mình bằng cách thả câu ở những nơi người khác không quan tâm. Ông bắt những sinh vật phù du nhỏ nhất trên thị trường chứng khoán.

Buffett đặt cược lớn vào những con cá nhỏ này. Đôi khi, ông phải mất nhiều năm để xây dựng vị thế trong các cổ phiếu hầu như không bao giờ được giao dịch.

Trong giai đoạn từ năm 1957 đến 1968, những món cược nhỏ như vậy đã tạo ra tỷ suất sinh lời trung bình là 25,3% mỗi năm, cao hơn hẳn so với mức 10,5% của chỉ số S&P 500.

Buffett có thể vượt trội hơn mặt bằng chung là nhờ việc ông dám bước ra khỏi thị trường - theo cách mà đa phần các nhà đầu tư chuyên nghiệp khác định nghĩa vào thời điểm đó.

Mặt khác, Buffett hầu như không mua bất kỳ cổ phiếu nào thuộc các chỉ số chính như trung bình công nghiệp Dow Jones hoặc Standard & Poor Composite (tên gọi trước đây của S&P 500).

Và Buffett không chỉ thành công trong giây phút ngắn ngủi. Ông thành công trong một giai đoạn dài, hiếm có nhà đầu tư nào khác từng làm được.

Ông tiếp quản Berkshire, một nhà máy dệt rách nát, vào năm 1965. Đến cuối năm ngoái, Buffett đạt tỷ suất sinh lời trung bình mỗi năm 19,9%, gần gấp đôi mức 10,4% của S&P 500.

WSJ cho rằng gần như bất kỳ ai có một chút may mắn đều có thể đánh bại thị trường trong một năm. Song, không có ai trong lịch sử đánh bại thị trường với biên độ lớn như vậy trong khoảng thời gian 6 thập kỷ. Chỉ Buffett mới có thể kết hợp được kỹ năng đầu tư phi thường với thành tích đầu tư lâu dài như vậy.

Và cuối cùng, huyền thoại 94 tuổi đã rót tiền vào một danh mục đầu tư khác biệt hẳn so với thị trường chung.

Berkshire Hathaway hoạt động như một công ty đại chúng theo mô hình holding, một nơi chứa đựng bất cứ thứ gì mà Buffett cho là đáng sở hữu: cổ phiếu của các công ty đại chúng khác, trái phiếu kho bạc Mỹ, các công ty tư nhân.

Có thời điểm, Berkshire còn là một trong những doanh nghiệp nắm giữ bạc lớn nhất thế giới. Và hiện tại, tập đoàn do Buffett dẫn dắt đang nắm giữ hơn 347 tỷ USD tiền mặt.

Berkshire không phải là quỹ đầu cơ, quỹ tương hỗ, quỹ ETF hay bất kỳ một dạng đầu tư thông thường nào khác. Về cơ bản, tập đoàn này không tính phí quản lý với cổ đông.

Hầu hết các quỹ đầu tư đều hoạt động theo một quy luật mà giới chuyên gia kinh tế gọi là “tính thuận chu kỳ”. Sau khi một quỹ đạt được chuỗi lợi nhuận tốt, các nhà đầu tư sẽ rót tiền vào quỹ, buộc các nhà quản lý quỹ phải đưa lượng tiền mới có vào một thị trường có khả năng đã bị định giá quá cao. Điều đó sẽ cản trở tỷ suất sinh lời trong tương lai.

Sau đó, khi lợi nhuận giảm sút trong một thị trường đang trên đà rơi, các nhà đầu tư sẽ rút tiền ra, buộc các nhà quản lý quỹ phải bán tài sản ngay thời điểm các món hời xuất hiện khắp nơi. Các nhà đầu tư của chính quỹ đó khiến tỷ suất sinh lời của quỹ sụt giảm, làm tăng biến động trên thị trường.

Trái lại, dòng tiền duy nhất của Berkshire là dòng tiền nội bộ. Tiền đến (hoặc đi ra) từ các tài sản mà tập đoàn sở hữu và nhà đầu tư chỉ có thể rót vốn vào Berkshire bằng cách mua cổ phiếu từ người khác trên thị trường thứ cấp. Bởi vậy, những vấn đề hay xảy ra với các quỹ đầu tư thường không xảy ra với Berkshire.

Nhìn chung, danh mục đầu tư độc đáo đã mang lại cho Buffett một lợi thế về mặt cấu trúc, cho phép ông theo đuổi cơ hội tốt ở bất cứ đâu và bất cứ khi nào ông nhìn thấy chúng.