Trong tháng 2, hàng loạt động thái từ Tổng tống Mỹ Donald Trump cho thấy cuộc chiến thương mại 2.0 đã bắt đầu. Điều này cũng một phần tác động đến diễn biến tỷ giá. Ở trong nước, Chính phủ đang nỗ lực thực hiện mục tiêu tăng trưởng GDP trên 8% trong năm nay bằng việc tăng dư địa lạm phát lên 4 - 4,5%, tăng thêm hơn 84.000 tỷ cho đầu tư công để tạo động lực tăng trưởng.

Thương chiến 2.0

Ngay đầu tháng, ông Trump đã tuyên bố áp thuế 25% thuế với nhôm và thép nhập khẩu dự kiến có hiệu lực từ tháng 3, đã gây ra những phản ứng mạnh thị trường tài chính toàn cầu. Sau đó, ông Trump cũng thông báo có khả năng sẽ áp thuế quan khoảng 25% lên dược phẩm, ô tô và chip bán dẫn nhập khẩu vào Mỹ. Thông báo chính thức có thể được ông đưa ra vào ngày 2/4.

Mặc dù Tổng thống Trump chưa đưa ra bất kỳ chính sách thuế trực tiếp nào với Việt Nam nhưng thặng dư thương mại lớn với Mỹ (năm 2024 là 123 tỷ USD) khiến thị trường Việt Nam đang trong trạng thái nghe ngóng và chờ đợi.

Dù vậy, các nhà phân tích từ Công ty Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) đánh giá, Mỹ có thể chỉ gia tăng các biện pháp phòng vệ thương mại với một số mặt hàng chứ không tập trung vào đánh thuế với toàn bộ hàng nhập khẩu Việt Nam.

"Các ước tính cho thấy thương chiến kéo dài có thể làm giảm 0,6 điểm phần trăm GDP Trung Quốc và đẩy lạm phát cơ bản tại Mỹ tăng thêm 0,8 %, từ đó ảnh hưởng gián tiếp đến lộ trình giảm lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (Fed) và bối cảnh tỷ giá và môi trường lãi suất tại Việt Nam", báo cáo từ Công ty Chứng khoán Mirae Asset nêu rõ.

Báo cáo này cũng đánh giá, tuy Việt Nam hiện đang gây thâm hụt thương mại lên đến 123 tỷ USD cho Mỹ vào năm 2024 xong có thể vẫn chưa ghi nhận bất kỳ tác động trực tiếp nhờ vào chiến lược “Trung Quốc +1" của các doanh nghiệp FDI. 

Cho đến nay, mức thuế hiện tại vẫn còn thấp hơn đáng kể so với những tuyên bố trong chiến dịch tranh cử của ông Trump, khi ông từng đe dọa sẽ áp thuế lên tới 60% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng cả hai quốc gia đều đã có sự chuẩn bị từ trước và sẵn sàng cho một cuộc chiến thương mại với quy mô và mức độ nghiêm trọng lớn hơn so với những gì đã diễn ra trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump.

Những diễn biến gần đây cho thấy một ván cờ thương mại được tính toán kỹ lưỡng giữa các bên. Chính quyền Trump đã triển khai chiến lược "thăm dò và điều chỉnh" thông qua việc áp đặt mức thuế ban đầu tương đối khiêm tốn, sau đó điều chỉnh quyết định dựa trên phản ứng của đối phương - như đã thấy qua việc tạm hoãn thuế quan đối với Mexico và Canada. 

Một cuộc chiến thương mại kéo dài sẽ góp phần làm gia tăng áp lực lạm phát đối với hoạt động tiêu dùng nội địa của Mỹ, làm chậm lộ trình giảm lãi suất của Fed; qua đó tác động gián tiếp đến tỷ giá và môi trường lãi suất của Việt Nam.

Mục tiêu tăng trưởng trên 8%

Ngày 19/2, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết của Quốc hội bổ sung kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 với mục tiêu tăng trưởng đạt 8% trở lên. Với mục tiêu này, Quốc hội đã nâng tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân khoảng 4,5 - 5%. 

Bên cạnh đó, kế hoạch đầu tư công năm nay sẽ được tăng lên 36 tỷ USD, tương đương 875.000 tỷ đồng, cao hơn khoảng 84.300 tỷ đồng so với kế hoạch đã giao trước đó.

Trước đó, tại Nghị quyết số 159 ban hành ngày 13/11/2024 của Quốc hội, dự toán chi ngân sách Nhà nước cho đầu tư phát triển là 790.727 tỷ đồng, cao hơn khoảng 110.000 tỷ đồng so với kế hoạch năm 2024. Trong đó, vốn ngân sách Trung ương là 315.000 tỷ đồng, vốn ngân sách địa phương là 475.727 tỷ đồng.

Như vậy, sau khi điều chính kế hoạch đầu tư công năm 2025 sẽ cao hơn khoảng 194.300 tỷ đồng và được đánh giá là một trong những động lực tăng trưởng quan trọng trong năm nay.

Tỷ giá tăng mang yếu tố mùa vụ

Đầu năm 2025, tỷ giá có dấu hiệu hạ nhiệt nhờ các yếu tố hỗ trợ như dòng kiều hối tăng mạnh trong dịp Tết Nguyên đán và các chỉ số kinh tế vĩ mô cải thiện. Tính đến ngày 7/2/2025, tỷ giá trên kênh liên ngân hàng đã giảm 0,57% so với đầu năm, cho thấy một khởi đầu tương đối thuận lợi đối với năm 2025 dù có tăng nhẹ vào đầu tháng 2.

Từ đầu năm đến nay, đồng USD vẫn duy trì sức mạnh đáng kể so với các đồng tiền khác khi chính quyền Trump bắt đầu đưa ra các biện pháp áp thuế. Tuy nhiên, mức mất giá của các đồng tiền có sự phân hoá rõ rệt, trong đó, VND mới chỉ mất giá khoảng 1,3%, thấp hơn nhiều các đồng tiền của quốc gia bị ông Trump đe doạ về thuế quan như: CNY, CAD hay MXN.

Ông Trần Ngọc Báu, Tổng Giám đốc của Công ty Dữ liệu Kinh tế Tài chính WiGroup cũng đánh giá, tỷ giá USD/VND đã biến động tương đối mạnh trong khoảng thời gian trong và sau tết Nguyên đán song chỉ mang yếu tố mùa vụ.

Trong dịp tết Ất Tỵ vừa qua, đồng USD tăng mạnh và tạo ra áp lực lớn. Tuy nhiên, nhờ động thái can thiệp của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) khi giữ nguyên tỷ giá bán ra trên thị trường, do đó mặc dù chỉ số USD Index (DXY) tăng giá khoảng 10% trong quý IV/2024, nhưng VND mất giá tương đối ít (khoảng 2,5% - 3%). Điều này cũng thể hiện đồng VND tương đối mạnh lên so với mặt bằng chung các đồng tiền khác. 

Trong bối cảnh USD Index tăng hơn 10% trong quý IV/2024, chuyên gia cho rằng việc điều chỉnh tỷ giá là cần thiết để dịu bớt không gian trong việc đồng USD mạnh hơn so với các đồng tiền khác. 

Tuy nhiên, các nhà phân tích từ VDSC dự báo rằng, nhu cầu trả nợ của các tập đoàn tư nhân và kho bạc Nhà nước trong thời gian tới cùng với việc tăng nhập khẩu nguyên liệu phục vụ cho sản xuất và xuất khẩu có thể khiến áp lực mất giá tiền đồng tăng dần về cuối quý I/2025.