Theo khảo sát của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), khoảng 65% doanh nghiệp xuất khẩu tại Việt Nam cho biết họ đang bị đối tác yêu cầu cung cấp thông tin về quy trình sản xuất, sử dụng năng lượng và phát thải carbon. Như vậy, phát triển KCN xanh không chỉ là vấn đề bảo vệ môi trường mà còn là điều kiện tiên quyết để Việt Nam duy trì vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Các hạng mục nhà đầu tư xem xét đầu tiên là hệ thống xử lý nước thải gồm xử lý tập trung, đạt chuẩn QCVN, có hệ thống quan trắc tự động; hệ thống điện mặt trời áp mái (có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp lắp đặt); nhà máy xử lý chất thải rắn.

Tuy nhiên, mức độ quan tâm của nhà đầu tư cũng cao hơn, không dừng ở việc “có” mà còn là chính sách tái sử dụng nước thải sau xử lý; tỷ lệ chất thải được tái chế hoặc tái sử dụng trong KCN. Những điều này phản ánh mức độ quan tâm của một KCN đến vấn đề phát triển bền vững.

Một số tiêu chí khác cũng được bổ sung vào danh mục như hệ thống hạ tầng thân thiện với môi trường, tỉ lệ cây xanh, mặt nước được quy hoạch hợp lý, tuyến giao thông nội bộ thông thoáng, ít khí thải phương tiện, có không gian sinh thái.

Trong bối cảnh đề cao việc hướng đến phát triển bền vững, ngoài các tiêu chí nói trên, nhiều doanh nghiệp cũng quan tâm đến định hướng chuyển đổi của các KCN sang mô hình KCN sinh thái, KCN phát thải thấp hoặc trung hòa carbon; các chính sách, tư vấn kỹ thuật, hỗ trợ tài chính của chủ đầu tư giúp doanh nghiệp đạt các tiêu chuẩn môi trường quốc tế (LEED, EDGE, ISO, GRI...)

Nhu cầu về đơn vị quản lý vận hành chuyên nghiệp

Khi lựa chọn một KCN làm địa điểm đặt nhà máy, nhà đầu tư thường cân nhắc trên nhiều nhóm tiêu chí nhằm đảm bảo hiệu quả sản xuất, giảm thiểu rủi ro và đáp ứng các yêu cầu về phát triển bền vững.

Trong đó, “việc đánh giá hiệu quả công tác quản lý vận hành tại các KCN bao gồm cả yếu tố hạ tầng kỹ thuật, tuân thủ pháp luật, bảo vệ môi trường là vô cùng cần thiết giúp nhà đầu tư tăng năng lực cạnh tranh, thuận lợi khi xuất khẩu vào các thị trường khắt khe”, ông Nguyễn Khắc Sơn, đại diện IMC bày tỏ.

Đơn vị quản lý vận hành KCN là người đi sâu đi sát, có thể tư vấn và triển khai các chiến lược giảm phát thải, sử dụng năng lượng hiệu quả hay tái sử dụng tài nguyên. Điều này giúp KCN thu hút các nhà đầu tư có yêu cầu cao về phát triển bền vững.

Vì vậy, việc có một đơn vị quản lý vận hành KCN chuyên nghiệp là yếu tố then chốt giúp đảm bảo hoạt động hiệu quả, bền vững và nâng cao sức hấp dẫn của KCN trong bối cảnh hội nhập và chuyển đổi xanh.

Theo kết quả nghiên cứu của UBND thành phố Hà Nội năm 2024 về thực trạng phát triển các KCN của Hà Nội cho thấy các KCN của Hà Nội hiện nay vẫn đang tồn tại một số nhược điểm, như: quy mô nhỏ, manh mún, chưa đồng bộ về quản trị, công nghệ, hạ tầng khu công nghiệp.

Điều này ảnh hưởng nhiều đến tình hình thu hút đầu tư. Doanh nghiệp trong các KCN chủ yếu là các doanh nghiệp gia công, lắp ráp, nên giá trị gia tăng còn rất ít. Đây không chỉ là nhược điểm của các KCN của Hà Nội mà là thực trạng chung của cả nước mà nguyên nhân do khâu quản lý vận hành KCN chưa được chú trọng đúng mức.

Đã đến lúc chúng ta cần nhìn nhận rõ hơn về vai trò của công tác quản lý vận hành đối với việc thu hút đầu tư của các KCN, đặc biệt trong bối cảnh doanh nghiệp ngày càng quan tâm đến sản xuất xanh.