“Cành ô liu” của Trung Quốc

Hôm 7/6, Bộ Thương mại Trung Quốc bất ngờ thông báo rằng họ sẵn sàng thiết lập một “kênh xanh” cho các giấy phép đủ điều kiện nhằm đẩy nhanh quá trình phê duyệt xuất khẩu đất hiếm cho các doanh nghiệp thuộc Liên minh châu Âu (EU).

Một phát ngôn viên của Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết Bắc Kinh hy vọng EU sẽ thực hiện “các bước đi tương tự” và thúc đẩy giao thương các sản phẩm công nghệ cao với quốc gia tỷ dân.

Bước đột phá này diễn ra sau các cuộc đàm phán giữa Bộ trưởng Bộ Thương mại Trung Quốc Wang Wentao và Ủy viên phụ trách chính sách thương mại của EU là ông Maros Sefcovic tại Paris, Pháp vào tuần trước.

Ở diễn biến khác, Bắc Kinh cũng đã cấp giấy phép xuất khẩu đất hiếm cho các nhà cung ứng của ba gã khổng lồ ô tô Mỹ là Genenal Motors, Ford và Jeep Stellantis, Reuters dẫn hai nguồn tin giấu tên đưa tin hôm 6/6.

Trước đó, vào đầu tháng 4, Bộ Thương mại Trung Quốc đã áp đặt lệnh hạn chế xuất khẩu đối với một số nguyên tố đất hiếm và nam châm hiện được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực công nghiệp như ô tô, năng lượng và quốc phòng.

Các lệnh hạn chế nêu trên là một phần trong chính sách đáp trả của chính quyền Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đối với chính sách thuế quan cứng rắn của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Ông Maximilian Butek, Giám đốc điều hành kiêm thành viên quản trị của Phòng Thương mại Đức tại Trung Quốc, đánh giá rằng thông báo vào cuối tuần trước chắc chắn là tin tốt cho các doanh nghiệp châu Âu.

Tuy nhiên, ông Butek lưu ý giới chuyên gia vẫn chưa rõ “kênh xanh” sẽ chỉ áp dụng cho các công ty quy mô lớn hay trải rộng trên nhiều ngành hơn.

Ông tiết lộ thêm rằng các nhà sản xuất ô tô hàng đầu châu Âu sẽ hoan nghênh động thái về mặt ngoại giao này. Nhưng ông vẫn nhấn mạnh châu Âu cần nỗ lực đa dạng hoá chuỗi cung ứng đất hiếm.

“Chúng tôi khá bất ngờ khi Trung Quốc sẵn sàng rút lá bài này vì đây là biện pháp trả đũa thuế quan của Mỹ. Và chúng tôi, với tư cách là các công ty châu Âu, đang ở trong cuộc chiến thương mại leo thang này và đây rõ ràng không phải là nơi chúng tôi muốn ở", ông bày tỏ.

“Chỉ có công bố quyết định thôi là chưa đủ mà họ phải hành động để chứng minh”, ông nhấn mạnh trong cuộc phỏng vấn với CNBC.

Thế thống trị của Trung Quốc

Trung Quốc là nước đứng đầu trong chuỗi cung ứng khoáng sản thiết yếu, chiếm khoảng 60% sản lượng khoáng sản và đất hiếm toàn cầu, theo CNBC.

Trước đây, các quan chức Mỹ từng cảnh báo rằng sự thống trị của Trung Quốc đặt ra một thách thức chiến lược cho các nước khác trong quá trình chuyển đổi sang các nguồn năng lượng bền vững hơn.

Một số nhà phân tích đã so sánh tình trạng thiếu hụt nguồn cung nam châm đất hiếm hiện nay với cuộc khủng hoảng chất bán dẫn toàn cầu từng làm gián đoạn hoạt động sản xuất ô tô trong đại dịch COVID-19.

Chia sẻ với CNBC trước khi Trung Quốc công bố kế hoạch đẩy nhanh quá trình phê duyệt xuất khẩu đất hiếm sang EU, Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô châu Âu (ACEA) cho biết một số thành viên của họ có nguy cơ phải ngừng dây chuyền bắt đầu từ tháng tới.

Nhóm vận động hành lang đang đại diện cho Stellantis, Renault, Ferrari, Volkswagen và Volvo cho biết giấy phép xuất khẩu đất hiếm của Bộ Thương mại Trung Quốc phải mất “một khoảng thời gian đáng kể” để được thông qua kể từ khi Bắc Kinh áp hạn chế vào tháng 4.

“Nhìn chung, lượng dự trữ toàn cầu của những nam châm này đang khá thấp. Và, do Trung Quốc là nhà cung ứng lớn, khi Bắc Kinh không cấp giấy phép xuất khẩu, lượng dự trữ nam châm đã cạn kiệt dần kể từ đầu tháng 4”, ông Jonathan O’Riordan, Giám đốc cấp cao tại ACEA, cho hay.

“Chúng tôi đang dần bước vào thời khắc rất, rất quan trọng vì lượng dự trữ đang cạn kiệt và chúng tôi có khả năng sẽ chứng kiến tình trạng ngừng sản xuất”, ông cảnh báo thêm.

Cảnh báo của ACEA được đưa ra sau một bản cập nhật đáng ngại khác từ Hiệp hội các nhà cung ứng cho ngành ô tô châu Âu.

Tuần trước, nhóm này lưu ý nhiều nhà máy và dây chuyền sản xuất của các công ty cung ứng cho ngành ô tô đã đóng cửa do các hạn chế xuất khẩu gần đây của Bắc Kinh. Họ dự kiến tình trạng đó sẽ gia tăng khi lượng dự trữ đất hiếm cạn kiệt trong những tuần tới.

Hãng xe Nhật Bản Suzuki Motor đã tạm dừng sản xuất dòng xe Swift do lệnh hạn chế xuất khẩu đất hiếm của Trung Quốc, Reuters đưa tin vào tuần trước. 

Các nhà phân tích dự đoán nhu cầu về đất hiếm và khoáng sản thiết yếu sẽ tăng theo cấp số nhân trong những năm tới khi quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch diễn ra nhanh hơn.