Khi nhắc đến chuyện đầu tư, nhiều người có thể sẽ choáng ngợp trước những lựa chọn trên thị trường, từ cổ phiếu, trái phiếu cho đến vàng, chứng chỉ tiền gửi và bất động sản.

Một số nhà đầu tư có thể lựa chọn cổ phiếu vì ưa thích mạo hiểm, mua trái phiếu vì muốn nhận thu nhập cố định, số khác sẽ muốn nắm giữ vàng vì ít biến động hoặc mua bất động sản vì khả năng sinh lời theo thời gian.

Vậy, các nhà đầu tư nên mua tài sản nào và đâu là tài sản tạo ra lợi nhuận tốt nhất? Bên dưới, người viết sẽ so sánh các loại tài sản tài chính phổ biến và tỷ suất sinh lời của chúng theo thời gian:

Khi nào nên mua tài sản nào?

Các nhà đầu tư thường rót tiền vào cổ phiếu khi họ muốn đạt lợi nhuận vượt trội hơn hẳn. Giá cổ phiếu thường xuyên biến động, có lúc tăng phi mã nên các nhà đầu tư sẽ có cơ hội gặt hái lợi nhuận khổng lồ.

Tuy nhiên, biến động mạnh cũng đi kèm với rủi ro lớn. Vì vậy, các nhà đầu tư thường được khuyến nghị không nên phân bổ toàn bộ danh mục vào cổ phiếu.

Và để tận hưởng mức lợi nhuận đáng nể, các nhà đầu tư nên lên kế hoạch nắm giữ cổ phiếu trong dài hạn, ví dụ như trong nhiều năm hoặc thậm chí hàng thập kỷ, như những gì huyền thoại đầu tư Warren Buffett từng khuyên.

Trong khi đó, các nhà đầu tư sẽ rót tiền vào vàng khi họ muốn giảm bớt rủi ro vì kim loại quý này từ lâu đã được coi là một tài sản trú ẩn an toàn, đặc biệt là trong giai đoạn kinh tế bất ổn.

Vàng thường hưởng lợi khi thị trường chứng khoán rơi vào hỗn loạn. Trong 40 năm qua, thị trường chứng khoán Mỹ đã sụp đổ tổng cộng 8 lần. Đáng chú ý, 6 trong 8 lần đó, giá vàng đều đi lên.

Ví dụ, trong cuộc suy thoái kinh tế hậu khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, chỉ số S&P 500 từng lao dốc đến 36,5% nhưng giá vàng đã bật tăng 25,5%.

Bên cạnh đó, các nhà đầu tư cũng xem vàng như một công cụ ngừa lạm phát. Giá vàng được tính bằng đồng USD và có xu hướng tăng nếu đồng bạc xanh suy yếu bởi tác động của lạm phát.

Vàng là một tài sản vật chất hữu hình, không bị xói mòn sức mua như tiền giấy. Khi giá cả tăng cao, giá trị thực của tiền giấy có xu hướng giảm. Tuy nhiên, vàng vốn không thể in thêm như tiền giấy nên có thể giữ vững giá trị của nó.

Thông thường, nhà đầu tư sẽ kiếm được lợi nhuận từ vàng nếu giá bán ra cao hơn giá mua vào nhưng họ sẽ không nhận được đồng nào cho đến khi thực sự bán ra.

Ở phương diện này, cổ phiếu có ưu điểm hơn vì chúng có thể trả cổ tức. Cổ tức cung cấp một dạng thu nhập thụ động mà nhà đầu tư có thể tái đầu tư để mua thêm cổ phiếu.

Trái phiếu về cơ bản là nợ. Một doanh nghiệp hoặc chính phủ có thể phát hành trái phiếu (hay nói cách khác là vay nợ nhà đầu tư) để huy động vốn tài trợ cho kế hoạch kinh doanh hoặc xây dựng hệ thống hạ tầng.

Lợi ích đáng chú ý nhất của trái phiếu là khoản thu nhập mà nhà đầu tư nhận được định kỳ. Khoản thu nhập này không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh/tài chính của tổ chức phát hành, mang lại sự ổn định và tính an toàn cao hơn so với cổ phiếu. 

Giá trái phiếu thường biến động ngược chiều với lợi suất: khi lợi suất tăng lên, giá trái phiếu sẽ giảm và ngược lại. Theo lẽ đó, các nhà đầu tư nên mua trái phiếu khi lãi suất lên cao vì khi đó trái phiếu sẽ tạo ra lợi nhuận tốt hơn.

Như đã đề cập, trái phiếu là lựa chọn thay thế an toàn cho cổ phiếu, đặc biệt là trong những giai đoạn bất ổn ổn như thị trường chứng khoán lao dốc hoặc căng thẳng địa chính trị toàn cầu leo thang. Nếu danh mục đang quá tập trung vào cổ phiếu, các nhà đầu tư thường bổ sung trái phiếu để cân bằng rủi ro.

Bất động sản là loại tài sản có tiềm năng tăng giá theo thời gian, đặc biệt là ở các khu vực có hạ tầng và kinh tế phát triển. Các nhà đầu tư thường kiếm tiền thông qua thu nhập cho thuê, giá trị tăng thêm và lợi nhuận từ các hoạt động kinh liên quan đến bất động sản.

Đây là một trong những phương thức tạo thu nhập thụ động bền vững, phù hợp cho những nhà đầu tư mong muốn thu nhập ổn định mà không cần phải bán tài sản.

Một lợi thế quan trọng của bất động sản là khả năng sử dụng đòn bẩy tài chính. Nhà đầu tư có thể vay ngân hàng để mua bất động sản với số vốn ban đầu nhỏ hơn giá trị tài sản, sau đó trả dần khoản vay từ thu nhập cho thuê hoặc khi bán tài sản.

Một trong những rủi ro lớn của bất động sản là tính thanh khoản thấp, tức là việc mua bán bất động sản thường mất nhiều thời gian và không thể dễ dàng chuyển đổi thành tiền mặt ngay lập tức.

Trong trường hợp cần huy động vốn nhanh, việc bán bất động sản có thể sẽ kéo dài và trở nên phức tạp, dẫn đến rủi ro về tài chính cho nhà đầu tư.

Tài sản nào sinh lời tốt nhất?

Tính từ đầu năm 2025 đến phiên giao dịch ngày 15/9, chỉ số S&P đại diện cho thị trường chứng khoán Mỹ đã bật tăng khoảng 12,7%. Chỉ số này từng suýt rơi vào thị trường gấu vào tháng 4 do chính sách thuế quan hỗn loạn của Tổng thống Donald Trump.

Trong cùng giai đoạn, giá vàng ghi nhận mức tăng sốc hơn - phi mã gần 37% nhờ lực mua của các ngân hàng trung ương thế giới, bất ổn thuế quan và triển vọng lạm phát toàn cầu. Trong phiên 11/9, giá vàng đã chạm mức cao nhất mọi thời đại là gần 3.674 USD/ounce.

Trong khi đó, toàn bộ thị trường trái phiếu hạng đầu tư tại Mỹ - được thể hiện bằng quỹ iShares Core U.S. Aggregate Bond ETF (AGG) - đi lên khoảng 4,9% kể từ đầu năm nay, thua kém thị trường chứng khoán lẫn vàng.

Đầu tư thường là câu chuyện đường dài - hay nói cách khác, các nhà đầu tư vẫn thường tập trung vào dài hạn hơn. Xét từ góc độ này, vàng chưa hẳn vượt trội hơn cổ phiếu hay bất động sản.

Chẳng hạn, trong giai đoạn năm 2015 - 2025, trung bình mỗi năm vàng đạt tỷ suất sinh lời là 11,4%. Con số này không chênh lệch đáng kể so với tỷ suất sinh lời trung bình của chỉ số S&P 500 là 11,1%.

Trong cùng giai đoạn kể trên, trái phiếu là một kênh đầu tư “thầm lặng hơn” khi mỗi năm chỉ đạt mức lợi nhuận khiêm tốn khoảng 1,8%.

Mở rộng khung thời gian ra, từ năm 2005 đến 2025, vàng lại toả sáng khi trung bình mỗi năm sinh lời khoảng 11,7% cho các nhà đầu tư tin tưởng vào kim loại quý này.

Trong khi đó, chỉ số S&P 500 tụt lại phía sau với tỷ suất lợi nhuận trung bình khoảng 9,2% khi nền kinh tế Mỹ phải trải qua cuộc suy thoái tồi tệ nhất kể từ Đại Khủng hoảng thập niên 1930.

Là một tài sản được ưa chuộng trong giai đoạn bất ổn giống như vàng, trái phiếu cũng hưởng lợi khi chứng khoán lao dốc. Đó là lý do tỷ suất sinh lời của trái phiếu đạt khoảng 3,1% mỗi năm trong giai đoạn này.

Tuy nhiên, trong giai đoạn dài hơn, cổ phiếu vẫn là khoản đầu tư tốt hơn nhờ khả năng sinh lời cao hơn thông qua lợi nhuận và cổ tức của doanh nghiệp.

Dữ liệu từ Morningstar Direct cho thấy trong giai đoạn 30 năm kết thúc vào tháng 4/2025, tỷ suất lợi nhuận hàng năm của S&P 500 là khoảng 10,3%. Trong khi đó, tỷ suất lợi nhuận trung bình mỗi năm của bất động sản là 8,8% và vàng là 7,4%.

Bản thân Warren Buffett, một trong những nhà đầu tư thành công nhất lịch sử thế giới, từ lâu không xem vàng như một khoản đầu tư dài hạn và thường xuyên chỉ trích kim loại quý này.

Trong thư gửi cổ đông Berkshire Hathaway vào năm 2011, Buffett nhấn mạnh vàng “không có nhiều công dụng và cũng không sinh lời”. Theo ông, vàng không tạo ra dòng tiền hay giá trị theo thời gian.

Tương tự, trong một cuộc phỏng vấn cùng năm với CNBC, Chủ tịch tập đoàn Berkshire nói “người ta mua vàng khi sợ hãi”.

Ý ông là giá vàng phụ thuộc vào tâm lý thị trường và nhu cầu. Khi mọi người ngày càng lo sợ về nền kinh tế, nhu cầu vàng sẽ tăng lên và giá vàng cũng vậy. Nhưng nếu mọi người bớt lo sợ, nhu cầu sẽ giảm xuống, giống như giá vàng.

So với vàng, Buffett ưa thuộng các tài sản tạo ra dòng tiền và lãi kép theo thời gian như cổ phiếu hơn.