Sáng 8/10, Đại hội Hiệp hội Giao nhận Vận tải Quốc tế (FIATA World Congress 2025) đã diễn ra tại Hà Nội với sự tham dự của hơn 100 quốc gia.

Phát biểu tại sự kiện, ông Đào Trọng Khoa, Chủ tịch Hiệp hội logistics Việt Nam (VLA) khẳng định, việc đăng cai Đại hội FIATA không chỉ thể hiện vị thế đang lên của Việt Nam mà còn là minh chứng cho sự tin tưởng của cộng đồng quốc tế.

Theo ông Khoa, Việt Nam là một nền kinh tế năng động với thị trường logistics trị giá hơn 70 tỷ USD và đang nổi lên như một trung tâm logistics mới của châu Á. Với hơn 45.000 doanh nghiệp logistics và tổng kim ngạch thương mại dự kiến vượt 800 tỷ USD vào năm 2025, Việt Nam có một nền tảng vững chắc để phát triển.

Việt Nam đang hướng tới trở thành trung tâm logistics của khu vực thông qua việc đầu tư nền tảng hạ tầng logistics hiện đại, nhất là logistics xanh. Đây là nền tảng để cùng nhau thúc đẩy hợp tác, chuyển gia công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Ông cho biết Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều nghị quyết chiến lược thúc đẩy logistics xanh, hạ tầng hiện đại và hội nhập quốc tế – tạo nền tảng để tăng cường hợp tác, chuyển giao công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Trong bối cảnh toàn cầu đầy biến động, ông Khoa nhấn mạnh chủ đề “logistics xanh và bền vững” là vô cùng hợp thời bởi chúng ta cần một hệ sinh thái logistics vừa bền vững, vừa linh hoạt, có khả năng phục hồi để vượt qua khủng hoảng và kiến tạo tương lai.

Khẳng định Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển logistics và đang nổi lên như một trung tâm logistics của khu vực, song ông Turgut Erkeskin, Chủ tịch FIATA, khẳng định rằng ngành này vẫn đối mặt với những thách thức đáng kể.

Nhìn nhận Việt Nam là một "hình mẫu đầy cảm hứng", Chủ tịch FIATA đánh giá cao các mục tiêu đầy tham vọng của ngành logistics Việt Nam như giảm chi phí logistics xuống còn 15% GDP và tăng đóng góp vào GDP lên 15%.

Tuy nhiên, theo Chủ tịch FIATA, Việt Nam còn nhiều hạn chế về hạ tầng như: Cảng biển, đường bộ, đường sắt cần phải được nâng cấp và đầu tư để theo kịp tốc độ hội nhập.

Bên cạnh đó, chi phí logistics của Việt Nam vẫn còn cao, mặc dù đã có cải thiện nhưng vẫn cao hơn mức trung bình toàn cầu và so với một số nước ASEAN khác.

Chính vì vậy, chỉ số Hiệu quả Logistics (LPI) của Việt Nam, hiện đang xếp thứ 43 trên thế giới. Mặc dù điểm số đã tăng, nhưng thứ hạng lại giảm do các nước khác cũng cải thiện nhanh chóng.

Hạn chế về chất lượng dịch vụ, kỹ năng quản lý, ứng dụng công nghệ thông tin, và nguồn nhân lực cũng là những vấn đề cần được giải quyết.

Theo ông Turgut Erkeskin, Việt Nam cần đặt mục tiêu lọt vào top 20 của LPI để có kết nối tốt hơn, hoạt động dễ dàng hơn và chi phí thấp hơn. Đồng thời, số hóa quy trình để tạo ra các thủ tục thông quan dễ dàng, nhanh chóng nhưng vẫn đảm bảo an ninh. Cũng như, đẩy mạnh đầu tư vào cơ sở hạ tầng và nâng cấp mạng lưới vận tải, kho bãi. 

Không chỉ gặp các thách thức dài hạn, trong ngắn hạn việc Mỹ áp dụng các chính sách thuế quan, bao gồm cả mức thuế đối ứng (reciprocal tariff) và thuế đối với hàng chuyển tải (transhipment), đã tạo ra những tác động lớn đến ngành logistics Việt Nam.

Sau khi Mỹ áp dụng thuế đối ứng, ngành xuất khẩu ngay lập tức bị ảnh hưởng dẫn đến sụt giảm khối lượng vận chuyển. Đồng thời, chi phí vận chuyển và lưu kho tăng cao do thiếu hàng hóa hai chiều, dẫn đến mất cân bằng container rỗng.

Tăng rủi ro pháp lý và thủ tục hải quan, buộc doanh nghiệp phải chịu thêm thời gian kiểm tra. Bất ổn trong chuỗi cung ứng, làm gián đoạn hoặc suy giảm đơn hàng, ảnh hưởng đến các doanh nghiệp logistics và chuỗi cung ứng nội địa.

Để hạn chế tiêu cực của chính sách thuế từ Mỹ, Chủ tịch FIATA chỉ ra rằng, các doanh nghiệp Việt Nam cần đa dạng hóa thị trường xuất khẩu sang các khu vực khác như EU, Trung Đông, hoặc Đông Nam Á để tránh phụ thuộc quá nhiều vào thị trường Mỹ.

Bên cạnh đó, cần tái thiết kế mạng lưới vận tải và lưu kho, bao gồm việc xây dựng kho trung chuyển linh hoạt. Đồng thời, tăng cường ứng dụng công nghệ để tối ưu hóa chuỗi cung ứng và đảm bảo tuân thủ quy định hải quan mới.

Các chuyên gia cho rằng, việc Mỹ áp thuế với hàng chuyển tải cũng tạo ra cơ hội để Việt Nam minh bạch hóa chuỗi cung ứng của mình, qua đó thúc đẩy thương mại và logistics. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra thách thức về việc kiểm soát để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả.