Tại Hội thảo "Phát triển bền vững ngành sầu riêng" do Báo Tiền Phong tổ chức ông Nguyễn Quang Hiếu - Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho rằng việc đổ lỗi hoàn toàn cho việc sử dụng phân DAP là chưa chính xác, vì việc sử dụng DAP trong miền Nam tương đối nhiều và được sử dụng trên nhiều loại cây khác, không riêng gì sầu riêng.

Thêm vào đó, sự thay đổi PH trong đất cũng ảnh hưởng nhiều đến sự hoà tan Cadimi, đặc biệt là khi nước rút PH giảm khi đó đúng vào vụ thì dư lượng Cadimi cũng sẽ cao hơn.

Gần đây, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã công bố những nguyên nhân chính khiến đất nhiễm Cadimi, bao gồm: Tự nhiên gồm các yếu tố về thổ nhưỡng, đất cộng với nhiều vùng canh tác không được nghỉ ngơi, khiến đất nhiễm Cadimi. Nguyên nhân chủ quan là do thói quen người dân sử dụng phân bón ở các vùng nhiều hơn khuyến cáo.

Về vàng O, khi Trung Quốc bổ sung các quy định về vàng O là do phát hiện trên sầu riêng của Thái Lan. Chất này thường được sử dụng sau thu hoạch. Vì thế để đề phòng nguy cơ từ tất cả các quốc gia nên Trung Quốc áp dụng chung cho cả Việt Nam.

TS. Nguyễn Đăng Nghĩa - nguyên Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu đất, phân bón và môi trường phía Nam cho biết vấn đề Cadimi đã tồn tại 30 năm qua nhưng không thấy lên án, 2-3 năm gần đây lại nổi lên ở sầu riêng.

Ông Nghĩa cho rằng sầu riêng vùng Tây Nguyên và miền Đông đang bị oan, bởi doanh nghiệp mới bán ở khu vực miền Tây, đặc biệt là Tiền Giang.  

“Nguyên nhân do chúng ta nhập đã nhập khẩu hơn 122.000 tấn phân bón DAP từ Hàn Quốc vượt dư lượng Cadimi? Lỗi này tại ai? Cái này chúng ta phải làm rõ, phải truy đến cùng bởi có dấu hiệu lợi ích nhóm?”, ông Nghĩa nói. 

Ông Vũ Duy Hải, Tổng Giám đốc Vinacam cho rằng đây không hẳn lỗi của người trồng khi có nhà quản lý nói rằng do nông dân sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật không đúng quy trình, thậm chí là bón gấp 10 lần quy định.

Thay vào đó, cần thẳng thắn nhìn nhận lỗi của các nhà quản lý phân bón cây trồng, đặc biệt là trong xử lý thông tin. Cách đây 3 năm, SPS cảnh báo về việc phát hiện Cadimi trong ớt, măng cụt, chôm chôm, sầu riêng. Bản thân Vinacam cũng đã cảnh báo hàm lượng Cadimi trong phân bón nhập khẩu từ năm 2023. 

Ông Hải chia sẻ câu chuyện từng được đối tác Hàn Quốc mời phân phối phân bón nhưng có hàm lượng Cadimi vượt mức nhiều lần cho phép, đổi lại biên lợi nhuận lớn. Tuy nhiên, sau nhiều lần trao đổi Vinacam quyết định từ chối vì đây là loại phân bón gây hại cho đất và vi phạm pháp luật. 

“Phía đối tác Hàn Quốc nói rằng nếu Vinacam không làm thì sẽ có người khác làm”, ông Hải kể lại. Sau đó, tháng 7/2023 Vinacam đã đưa ra cảnh báo tới các đại lý rằng công ty dừng nhập khẩu DAP của Hàn Quốc vì chất lượng không theo quy định Việt Nam.

“Khi đưa ra quyết định này bản thân tôi cũng chịu áp lực lớn từ nội bộ bởi lợi nhuận quá lớn. Nếu trừ hết chi phí là lợi nhuận khoảng 30 tỷ cho khoảng 6.000 tấn trong lúc kinh doanh vẫn rất khó khăn”, ông nói

Ông Hải cho rằng cần phải có người chịu trách nhiệm vấn đề này đồng thời tăng cường kiểm tra chất lượng phân bón. Theo quy định hiện hành, khi hàng hóa được nhập khẩu vào Việt Nam, dù đã có chứng nhận đủ điều kiện nhập khẩu và được hải quan thông quan thì vẫn phải chịu sự giám sát của các cơ quan chức năng trong quá trình lưu thông.

Hằng năm, Cục Quản lý thị trường và Cục Bảo vệ thực vật các địa phương đã phát hiện và xử lý hàng nghìn vụ vi phạm về nhãn mác, chất lượng, hàng giả, hàng nhái.

Khi có thông tin đáng tin cậy từ người dân, doanh nghiệp, tổ chức hoặc báo chí thì các cơ quan này có nghĩa vụ phải kiểm tra, lấy mẫu giám định. Nếu phát hiện hàng hóa không phù hợp với quy chuẩn Việt Nam, đặc biệt có chứa chất độc hại như Cadimi thì bắt buộc phải tiêu hủy hoặc tái xuất, theo đúng quy trình.

Vì vậy, ông cho rằng không thể chỉ dựa vào giấy tờ hợp lệ và quy trình thông quan để khẳng định lô hàng không có vấn đề, như vậy mới chỉ đi được một nửa chặng đường của quy trình quản lý.

“Tôi đề nghị, nếu mẫu đạt, cần công bố để dư luận yên tâm; nếu không đạt, phải xử lý theo quy định pháp luật. Trường hợp mẫu Cadimi vượt ngưỡng mà không công bố thì không có căn cứ xử lý lượng hàng doanh nghiệp đã chủ động thu hồi. Hàng tồn chưa bị thu hồi như vậy cuối cùng vẫn có nguy cơ quay lại với cây trồng - hậu quả, như chúng ta đã thấy, là rất nghiêm trọng.”, ông nói.