Huyền thoại đầu tư Warren Buffett mở đầu bức thư gửi các cổ đông Berkshire Hathaway năm 2008 bằng một câu trích dẫn mà ông cho là của người thầy Benjamin Graham: “Giá là cái bạn trả, giá trị là thứ bạn nhận được”.

Đó là một quy tắc vàng, đặc biệt là khi đặt nó trong bối cảnh cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Khi ấy, thị trường đang sụp đổ, Lehman Brothers phá sản và S&P 500 lao dốc 37%.

Giá trị sổ sách của Berkshire giảm 9,6%, đánh dấu năm tồi tệ nhất của Buffett kể từ khi ông tiếp quản tập đoàn vào năm 1965. Và các nhà đầu tư khắp nơi đều bị ảnh hưởng nặng nề.

Tuy nhiên, thua lỗ của “nhà hiền triết xứ Omaha” không giống bất kỳ ai khác, nền tảng Investopedia viết. Trong khi thị trường mất hơn một phần ba giá trị, Berkshire chỉ mất chưa đến một phần mười.

Và trong khi những người khác đang hoảng loạn bán tháo cổ phiếu, Buffett đã dành cả năm đó để phân bổ vốn - 5 tỷ USD cho Goldman Sachs và 3 tỷ USD vào General Electric (GE).

Cách áp dụng quy tắc vàng của Buffett

Hầu hết nhà đầu tư đều nghĩ giá và giá trị là hai thứ giống nhau. Tuy nhiên, Buffett nói thị trường sẽ dạy nhà đầu tư điều ngược lại.

Giá là thứ mà một người sẵn sàng trả ngày hôm nay. Giá dao động dựa trên nỗi sợ hãi, lòng tham và các tít báo - hay nói cách khác, giá phụ thuộc vào loại tâm lý đang chi phối đám đông.

Trong khi đó, giá trị là lợi nhuận mà doanh nghiệp sẽ tạo ra theo thời gian. Đôi khi giá và giá trị khớp nhau, nhưng thường thì không. Khi hai khái niệm này cách xa nhau, Buffett sẽ mua vào.

Lá thư mà Buffett gửi các đối tác vào năm 1966 cho thấy ông đã áp dụng quy tắc này. Năm đó, chỉ số Dow Jones tụt dốc 15,6% trong khi quỹ của huyền thoại đầu tư tăng trưởng 20,4%.

Điều gì đã xảy ra? Buffett đã mua các cổ phiếu giao dịch dưới giá trị thực của chúng. Vì vậy, khi thị trường lao dốc, các khoản đầu tư của ông vẫn trụ vững vì giá trị của chúng không thay đổi. Chỉ có giá là thay đổi.

Graham đã dạy Buffett điều này tại Đại học Columbia vào đầu những năm 1950. Vị giáo sư nói thị trường liên tục định giá sai mọi thứ vì hầu hết nhà đầu tư đều theo đuổi các cổ phiếu đang biến động thay vì cổ phiếu rẻ. Buffett đã dành hàng thập kỷ để chứng minh lời Graham đúng.

Áp dụng quy tắc trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu

Cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 là cơ hội hoàn hảo mà Buffett tìm kiếm: các doanh nghiệp chất lượng được bán với mức giá hợp lý.

Hãy lấy Goldman Sachs làm ví dụ. Vào tháng 9/2008, khi thị trường tín dụng đóng băng và các ngân hàng phá sản, Buffett đã mua 5 tỷ USD cổ phiếu ưu đãi của Goldman Sachs với mức cổ tức 10%, cùng chứng quyền mua thêm 5 tỷ USD cổ phiếu phổ thông.

Ông lớn ngân hàng Phố Wall đã mua lại số cổ phiếu ưu đãi vào năm 2011 với giá 5,64 tỷ USD. Khi Buffett sử dụng số chứng quyền vào năm 2013, tổng lợi nhuận ông thu về là 3,7 tỷ USD.

Khoản đầu tư vào GE cũng diễn ra theo mô hình tương tự. Buffett đầu tư 3 tỷ USD vào cổ phiếu ưu đãi của GE với tỷ suất cổ tức 10%. GE mua lại số cổ phiếu vào ba năm sau đó, giúp Buffett bỏ túi khoản lãi 1,5 tỷ USD.

Đây chẳng phải những canh bạc, vì Buffett hiểu hai công ty đều sẽ tồn tại. Những khó khăn tạm thời không phản ánh tiềm năng tạo ra lợi nhuận lâu dài của cả hai. Chỉ đơn giản là giá cổ phiếu của họ đã giảm xuống dưới giá trị thực.

Vì vậy, ông đã vung tiền mua cổ phiếu. “Dù chúng ta đang nói về tất (socks) hay cổ phiếu (stocks), tôi đều thích mua hàng hoá chất lượng khi giá giảm”, vị tỷ phú viết vào năm 2008.

Tại sao khó tuân thủ quy tắc của Buffett?

Việc tính toán giá trị nội tại của doanh nghiệp đòi hỏi nhiều công sức. Nhà đầu tư phải hiểu cặn kẽ một doanh nghiệp, chẳng hạn như cách họ kiếm tiền, lợi thế của họ là gì và liệu những lợi thế đó có kéo dài hay không.

Nhiều nhà đầu tư không thể làm điều đó. Họ nhìn vào biểu đồ giá chứ không phải bảng cân đối kế toán. Họ mua những gì đang tăng giá và bán các cổ phiếu đang giảm. Và điều đó đồng nghĩa rằng họ đang nhầm lẫn giữa động lực và giá trị.

Quy tắc của Buffett cũng đòi hỏi sự kiên nhẫn. Tập đoàn Berkshire đang nắm giữ kỷ lục 381 tỷ USD tại thời điểm cuối quý III. Một số người chỉ trích có thể cho rằng Buffett đang quá thận trọng vì cổ phiếu công nghệ đã tăng giá trong cả năm.

Song, Buffett có thể lập luận rằng ông chỉ đang chờ giá giảm xuống dưới giá trị thực của cổ phiếu. Nếu giá không đi xuống, ông sẽ không mua vào. Đó là cách quy tắc vàng hoạt động.