Tại một sự kiện diễn ra ở Trung tâm triển lãm Quốc gia (Đông Anh, Hà Nội), đại diện phía TikTok Shop cho biết trong tuần lễ từ 23 đến 30/8, họ đã phối hợp với Sendo Farm tiêu thụ thành công 180 tấn nông sản. Ngay trong ngày đầu đã có 50 tấn nông sản được bán online và cao điểm ngày 27/8, Sendo Farm bán tới 65 tấn qua các kênh livestream.

Sự kiện kết hợp giữa TikTok Shop - nền tảng thương mại điện tử mới nổi, chiếm thứ hai thị phần tại Việt Nam, các KOC/KOL và Sendo.

Nhân tố Sendo trong câu chuyện này khá đặc biệt khi họ từng là một trong những “ông lớn” ngành thương mại điện tử đời đầu ở Việt Nam. Tuy nhiên đến nay, gần như Sendo đã rút hoàn toàn khỏi cuộc đua “đốt tiền” không hồi kết trong ngành này.

Cụ thể, vào ngày 5/3, Sendo thông báo tập trung vào siêu thị Sendo Farm, chuyển dịch cơ cấu hàng hóa sang thực phẩm tươi sống, đặc sản địa phương và hàng tiêu dùng nhanh. Gần một tháng sau, vào ngày 15/4, Sendo chính thức đóng cửa sàn thương mại điện tử tổng hợp, chấm dứt cuộc cạnh tranh trực tiếp với các đối thủ lớn như Shopee hay Lazada.

Sự thay đổi này là tất yếu khi thị phần của Sendo đã sụt giảm nghiêm trọng. Báo cáo từ hãng dữ liệu Metric cho biết tới cuối năm 2024, tổng thị phần của Sendo và Tiki chưa đạt 1%. Từng là một trong ba sàn thương mại điện tử lớn nhất Việt Nam giai đoạn 2016-2018, Sendo đã không còn được liệt kê trong các danh sách thị phần từ năm 2023 bởi các công ty chuyên về nghiên cứu thị trưởng như Metric hay YouNet ECI.

Một cựu nhân viên của Sendo chia sẻ với Rest of World rằng, nếu không có các chương trình khuyến mãi như giao hàng miễn phí hay giảm giá, người dùng sẽ ngừng mua hàng. Các nền tảng TMĐT tại Việt Nam cùng bán sản phẩm tương tự và nhắm đến cùng nhóm khách hàng. Thực trạng này khiến công cuộc cạnh tranh ở thị trường rất khốc liệt và muốn sống sót, việc tạo ra được sự khác biệt là bắt buộc của nhiều sàn. 

Năm 2020, Sendo và Tiki đã bỏ lỡ cơ hội sáp nhập do các cổ đông không tìm được tiếng nói chung, một trong số đó là JD.com (cổ đông lớn tại Tiki).

Mô hình kinh doanh mới

Mô hình Sendo Farm được định vị là "rẻ - tiện - lợi". Để thực hiện cam kết "Rẻ", công ty đã thay đổi hoàn toàn chuỗi cung ứng bằng cách thu mua nông sản tận nguồn ở những địa phương có sản lượng lớn, loại bỏ các khâu trung gian như thương lái hay chợ đầu mối.

Đồng thời, Sendo cũng hợp tác trực tiếp với các nhà sản xuất thực phẩm và hàng tiêu dùng nhanh để đảm bảo giá bán cạnh tranh. Chiến lược này không chỉ giúp giảm chi phí mà còn cho phép công ty cam kết đầu ra và phối hợp kiểm soát chất lượng đầu vào cùng nông dân.

Điểm độc đáo và khác biệt nhất của mô hình nằm ở khâu vận hành và giao nhận, hiện thực hóa cam kết "Tiện - Lợi". Sendo Farm đã triển khai quy trình "nay đặt, mai nhận", nơi khách hàng đặt hàng qua ứng dụng trước một ngày.

Khi khách đặt hàng hôm nay, sáng hôm sau, hàng hóa sẽ được giao đến một mạng lưới các "Đối tác điểm bán". Đấy có thể là những bà nội trợ, người làm việc tại nhà hay chủ tiệm tạp hóa nhỏ; các đối tác có thể tận dụng không gian sẵn có, đặc biệt là "không gian tủ lạnh còn trống", để làm điểm lưu trữ và phát hàng. Mô hình kinh tế chia sẻ này vừa giúp Sendo tiết kiệm chi phí kho bãi, vận hành, vừa tạo ra thu nhập cho hàng chục nghìn đối tác trong các khu dân cư.

Mô hình này có nét tương đồng với Pinduoduo của Trung Quốc và đã được Sendo Farm thử nghiệm lần đầu trong đợt giãn cách tại TP HCM năm 2021. Chính trong bối cảnh chuỗi cung ứng truyền thống đứt gãy, mô hình đi chợ online và giao hàng tại các điểm gần nhà đã chứng tỏ được hiệu quả.

Hiện tại, chiến lược đó được nâng cấp bằng các hoạt động marketing đa nền tảng, như việc livestream bán hàng tại vườn hay phối hợp với nhiều bên liên quan trong các chiến dịch bán hàng TMĐT lớn, biến nông sản Việt thành tâm điểm trên không gian số.

Sự thay đổi chiến lược này cũng đi cùng với sự thay đổi lớn về cơ cấu sở hữu. Được thành lập năm 2012 nằm trong hệ sinh thái FPT, Sendo ban đầu có vốn điều lệ 12,6 tỷ đồng, với các cổ đông sáng lập là CTCP Dịch vụ trực tuyến FPT (66,66%) và Công ty TNHH Đầu tư FPT (33,33%).

Tuy nhiên, từ tháng 3/2016, các nhà đầu tư nước ngoài đã bắt đầu xuất hiện. Đến tháng 3/2022, vốn điều lệ của Sendo là gần 112 tỷ đồng, trong đó cổ đông ngoại nắm giữ hơn 64%. Cổ đông lớn nhất là SBI E - Vietnam Pte. Ltd với hơn 22% cổ phần. Đáng nói, báo cáo tài chính hợp nhất quý IV/2024 của FPT cho thấy Sendo không còn nằm trong danh sách công ty liên kết hay công ty con của tập đoàn này.

Triển vọng và thách thức

Phó Tổng giám đốc Sendo Farm, ông Nguyễn Quang Thuật, chia sẻ trên trang Sendo Farm rằng: công ty mong muốn trở thành cầu nối giúp nông sản Việt đến gần hơn với từng gia đình. Ông tin rằng sự kết hợp giữa hạ tầng hiện đại (như các tuyến Metro), thương mại điện tử và sáng tạo nội dung sẽ giúp nông sản Việt được tôn vinh.

Dù vậy, con đường phía trước vẫn còn nhiều thách thức. Các chuyên gia cho rằng mô hình mới của Sendo sẽ phải đối mặt với không ít khó khăn. Ông Nguyễn Duy Lư, từng làm việc tại Sendo và Tiki, nhận định với Rest of World rằng việc sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam phân tán hơn Trung Quốc và rất khó kiểm soát đầu vào nông sản.

Ông Peem Benjasiriwan, quản lý tại Cube Asia, cho biết buôn bán thực phẩm trực tuyến là một hướng phát triển mới nhưng đây là lĩnh vực khó vì cần đầu tư lớn để giữ thực phẩm luôn tươi ngon.

Trong khi đó, ông Nguyễn Bình Minh từ Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) lưu ý trên Rest of World về việc mô hình của Sendo Farm có thể gặp khó khăn khi mở rộng quy mô lớn, vì khi đó nền tảng sẽ cần đến các trung tâm trung chuyển hoạt động liên tục thay vì chỉ dựa vào các đối tác cá nhân.

Thêm vào đó, thị trường đang trở nên cạnh tranh hơn khi nhiều siêu thị đã triển khai dịch vụ mua hàng trực tuyến và các nền tảng lớn như Shopee, TikTok Shop cũng đang mở rộng sang lĩnh vực nông sản - thực phẩm.

Thành công bước đầu trong việc tiêu thụ một lượng lớn nông sản cho thấy Sendo có thể đã tìm ra một hướng đi phù hợp sau khi rời bỏ cuộc đua "đốt tiền". Tuy nhiên, khả năng thành công trong dài hạn sẽ phụ thuộc vào kết quả công ty giải quyết các bài toán về logistics, mở rộng quy mô và lợi thế cạnh tranh trong một thị trường ngày càng đông đúc.