Ý nghĩa của lễ cúng tất niên
Lễ cúng Giao thừa, hay còn gọi là Trừ tịch – tức lễ để trừ khử ma quỷ, điềm xấu hay xui xẻo. Lễ cúng tất niên mang ý nghĩa tri ân, cảm tạ tổ tiên và thần linh đã che chở, phù hộ cho gia đình trong suốt năm qua. Đây là nghi thức truyền thống nhằm cầu mong sự bình an, hạnh phúc và may mắn cho gia đình trong năm mới. Đồng thời, lễ cúng tất niên cũng là dịp để các thành viên gia đình sum vầy, hàn gắn tình cảm, tạo nên không khí đầm ấm, gắn kết.
Ảnh: Sưu tầm
Thời điểm thực hiện lễ cúng tất niên
Cúng tất niên thường được tổ chức vào buổi trưa hoặc chiều tối của ngày cuối cùng trong năm Âm lịch, thường là ngày 30 tháng Chạp nếu năm đủ tháng hoặc 29 tháng Chạp nếu năm thiếu.
Dưới đây là các khung giờ được xem là tốt để thực hiện lễ cúng tất niên trong ngày 26 và 29 Tết:
- Ngày 26 tháng Chạp (nhằm 25/1/2025 dương lịch), tức ngày Giáp Ngọ, tháng Đinh Sửu, năm Giáp Thìn có 6 khung giờ hoàng đạo là: Tý (23h - 1h), Sửu (1h - 3h), Mẹo (5h - 7h), Ngọ (11h - 13h), Thân (15h - 17h), Dậu (17h - 19h).
- Ngày 29 tháng Chạp (nhằm 28/1/2025 dương lịch), tức ngày Đinh Dậu, tháng Đinh Sửu, năm Giáp Thìn có 6 khung giờ hoàng đạo là: Tý (23h - 1h), Dần (3h - 5h), Mẹo (5h - 7h), Ngọ (11h - 13h), Mùi (13h - 15h), Dậu (17h - 19h).
Nên chọn giờ hoàng đạo phù hợp để tiến hành nghi lễ, tránh các giờ xung khắc theo lịch âm.
Chuẩn bị mâm cúng tất niên
Mâm cỗ cúng tất niên thường được chuẩn bị kỹ lưỡng, bao gồm các món ăn truyền thống đặc trưng của từng vùng miền. Mỗi món ăn không chỉ mang giá trị dinh dưỡng mà còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, thể hiện sự trọn vẹn, viên mãn và phú quý.
Mâm cúng Tất niên bao gồm những lễ vật sau:
- Mâm cỗ mặn: Gà luộc, xôi, bánh chưng, nem rán, canh mọc và các món ăn đặc trưng theo từng vùng miền.
- Đồ lễ khác: Nhang, đèn cầy, rượu, nước trà, trầu cau, vàng mã và hoa quả tươi.
- Mâm ngũ quả: Bày biện đẹp mắt, bao gồm các loại quả như chuối, bưởi, đu đủ, xoài, và dưa hấu.Mâm cúng được bày biện một cách gọn gàng dâng lên bàn thờ tổ tiên. Gia chủ sẽ thắp hương và đọc các bài văn khấn tất niên Tết, sau khi hương tàn thì cả gia đình sẽ quây quần dùng bữa cùng nhau.
Văn khấn tất niên theo “Văn khấn cổ truyền Việt Nam”
– Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
– Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần.
– Con kính lạy ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần.
– Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.
– Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần.
– Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này.
– Con kính lạy chư gia Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, tiên linh nội ngoại họ …
Hôm nay là ngày … tháng Chạp năm Ất Tỵ
Tín chủ (chúng) con là: …
Ngụ tại…
Trước án kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.
Chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên Địa tôn thần, phụng hiến Tổ tiên, truy niệm chư linh.
Theo như thường lệ tuế trừ cáo tế, cúi xin chư vị tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án toạ, phủ thuỳ chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng, bách sự như ý, vạn sự tốt lành, luôn luôn mạnh khoẻ, gia đình hoà thuận.
Thành tâm bái thỉnh, cúi xin chư vị tôn thần và gia tiên nội ngoại chứng giám phù hộ độ trì.
Nam mô A-Di-Đà Phật (3 lần, 3 lạy).
Ảnh: Sưu tầm
Văn khấn tất niên theo sách “Văn khấn nôm truyền thống”
Nam mô A di Đà Phật
Nam mô A di Đà Phật
Nam mô A di Đà Phật
Kính lạy:
– Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
– Ngài Kim niên đương cai Thái tuế Chí đức Tôn thần.
– Ngài bản cảnh Hoàng Thành chư vị Đại vương.
– Các ngài Ngũ Phương, Ngũ thổ long mạch Tài thần. Bản gia Táo quân cùng tất cả các vị thần linh cai quản ở trong xứ này.
– Chư gia Cao Tằng tổ khảo tỷ tiên linh nội ngoại.
Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm……………………… tín chủ chúng con là:……………….
Ngụ tại:…………… (địa chỉ nơi ở)
Trước án tọa kính cẩn thưa trình:
Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới. Nay là ngày 30 Tết, chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh vật phẩm hương hoa, cơm canh cụ soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên địa Tôn thần, phụng hiến tổ tiên, truy niệm chư linh. Theo như thường lệ tuế trừ cáo tế, cúi xin chư vị Tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chủ hương linh giáng lâm án tọa, phủ thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng.
Dãi tấm lòng thành cúi xin chứng giám.
Thời gian cúng: Lễ cúng Tất Niên thường được tổ chức vào chiều hoặc tối cuối năm, trước khi đón giao thừa. Thời gian này giúp gia đình kịp tiễn biệt năm cũ và đón chào năm mới. Thời gian cúng cần chọn vào giờ hoàng đạo, phù hợp với lịch âm. Tránh cúng quá muộn hoặc vội vàng, để không làm mất đi tính trang nghiêm của nghi lễ.
Lựa chọn lễ vật: Dù cúng Tất niên không cần quá cầu kỳ, trang trọng, nhưng cũng không thể chuẩn bị quá sơ sài. Tuỳ vào điều kiện của từng gia đình, có thể chuẩn bị một mâm cúng ít hay nhiều nhưng phải có đủ các món ăn truyền thống ngày tết. Chuẩn bị chu toàn, bày biện sạch sẽ, chú đáo. Mâm cúng nên được đặt ở một nơi trang trọng, sạch sẽ, thường là trên bàn thờ tổ tiên hoặc một nơi trong nhà, nơi gia đình có thể quây quần, cùng nhau cầu nguyện cho một năm mới tốt đẹp.
Ảnh: Sưu tầm
Cách đọc văn khấn, trang phục khi cúng: Cũng như những dịp lễ khác trong năm, mọi người cần phải thành kính trang nghiêm, trước khi làm lễ cúng thì cần dọn dẹp bàn thờ, nhà cửa sạch sẽ. hi thực hiện lễ cúng, bạn cần đọc đúng bài văn khấn và thể hiện lòng thành kính, không vội vàng, không cẩu thả. Lời khấn nên được đọc với lòng thành kính, đầy đủ tôn trọng đối với các vị thần linh và tổ tiên.
Kiêng kỵ đổ vỡ: Tất niên cũng là một bữa cơm sum họp của gia đình, vì vậy không nên cãi nhau, chửi mắng nặng lời thay vào đó hãy nói những chuyện vui, lời chúc tốt lành. Tránh làm rơi, vỡ bát đĩa, đồ lễ trong khi thực hiện nghi lễ vì điều này được coi là điềm xui trong năm mới.
