Các quy định về giảm phát thải đang trở thành động lực chuyển đổi cho thị trường xe máy tại Việt Nam. Theo Chỉ thị 20 của Thủ tướng, một lộ trình rõ ràng đã được vạch ra cho Hà Nội: Từ ngày 1/7/2026, mô tô và xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch sẽ không được lưu thông trong khu vực Vành đai 1.

Lộ trình này sẽ tiếp tục mở rộng hạn chế ra Vành đai 2 vào năm 2028 và Vành đai 3 vào năm 2030. Chính sách này, cùng nghị quyết của HĐND thành phố về vùng phát thải thấp, tạo ra áp lực và cơ hội trực tiếp cho thị trường xe máy điện.

Về mặt thị phần, theo báo cáo từ Kirin Capital, cấu trúc thị trường xe máy điện năm 2023 như sau: VinFast dẫn đầu với 32% thị phần, Pega nằm trong nhóm bám đuổi với 15-16% thị phần, Yadea chiếm 12-13% thị phần. Dat Bike chiếm 2-3% thị phần và có kế hoạch mở rộng.

Trong khi đó, dữ liệu từ Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy tại Việt Nam (VAMM) cho thấy hơn 2,65 triệu xe máy đã được bán ra trong năm 2024, tăng 5,4% so với 2023. Tuy nhiên, dữ liệu này không phản ánh doanh số của các thương hiệu xe điện lớn như VinFast, Yadea hay Dat Bike. Honda hiện chiếm gần 81% thị phần trong VAMM, cho thấy sự thống trị gần như tuyệt đối ở mảng xe xăng.

VinFast và chiến lược phủ rộng các phân khúc giá

Với vị thế dẫn đầu, VinFast đã bán ra hơn 70.000 xe máy điện mỗi năm trong hai năm liên tiếp 2023 và 2024. Chiến lược của hãng là cung cấp sản phẩm đa dạng, phủ khắp các phân khúc:

Phân khúc dưới 20 triệu đồng gồm các mẫu Motio và Evo Neo. Phân khúc 20-30 triệu đồng là các dòng Evo200 Lite, Feliz Neo, Klara Neo. Phân khúc cao cấp gồm Vento và Theon S (giá đề xuất cao nhất 56,9 triệu đồng).

Chiến lược này giúp thương hiệu tiếp cận nhiều nhóm khách hàng với các nhu cầu và ngân sách khác nhau.

Một thay đổi quan trọng của VinFast là việc chính thức dừng chính sách thuê pin xe máy điện từ ngày 1/3/2025, chuyển hoàn toàn sang hình thức bán xe kèm pin. Trước đây, mô hình cho thuê pin được coi là trụ cột, giúp giảm giá bán ban đầu của xe từ 10-20 triệu đồng và áp dụng cho tất cả các mẫu xe.

Bảng thống kê các dòng xe máy điện VinFast:

Lưu ý: Quãng đường di chuyển là thông số do nhà sản xuất công bố trong điều kiện tiêu chuẩn.

Yadea phân loại sản phẩm theo mục đích sử dụng

Yadea áp dụng chiến lược phân loại sản phẩm một cách rõ ràng dựa trên mục đích và phong cách của người dùng. 

Hãng chia danh mục sản phẩm thành các nhóm chính gồm: "Sản phẩm mới", "Dòng City" (thiết kế cho đô thị), "Dòng Sport" (thiết kế thể thao) và "Phiên bản đặc biệt". Cách tiếp cận này giúp khách hàng dễ dàng định vị và lựa chọn sản phẩm phù hợp.

Bảng thống kê các dòng xe máy điện Yadea:

Lưu ý: Giá bán và thông số là giá đề xuất từ nhà sản xuất và có thể thay đổi tùy theo chính sách của hãng và đại lý.

Dat Bike tập trung vào hiệu năng và quãng đường di chuyển

Dat Bike, một thương hiệu xe máy điện Việt Nam, định vị mình trong phân khúc xe hiệu năng cao. Hãng ra mắt dòng sản phẩm Quantum S-series, phân chia thành 3 phân khúc rõ rệt từ phổ thông đến cao cấp, trong đó tập trung vào thế mạnh về quãng đường di chuyển xa sau mỗi lần sạc.

Bảng thống kê các dòng xe máy điện Dat Bike:

Selex Motors chọn thị trường ngách cho vận tải và giao vận

Khác với các thương hiệu tập trung vào người dùng cá nhân, startup Selex Motors tạo ra một lối đi riêng khi nhắm vào phân khúc xe máy điện chuyên dụng. Mẫu Selex Camel 1 được thiết kế tối ưu cho việc chở hàng với tải trọng 225kg. Mẫu Selex Camel 2 được điều chỉnh cho mục đích chở người, phục vụ di chuyển cá nhân.

Bảng thống kê các dòng xe máy điện Selex Motors:

Lưu ý: Giá bán đã bao gồm sạc nhưng chưa bao gồm VAT và chi phí mua hoặc thuê pin.

PEGA đa dạng hóa sản phẩm theo mức giá

PEGA cũng là một thương hiệu có danh mục sản phẩm đa dạng, trải dài trên nhiều phân khúc giá. Hãng cung cấp các lựa chọn từ xe tay ga phổ thông, xe thể thao cho đến dòng xe tích hợp công nghệ, nhắm đến nhiều nhóm đối tượng khách hàng khác nhau.

Bảng thống kê các dòng xe máy điện PEGA:

Honda nhập cuộc muộn

Dù thống trị thị trường xe xăng, chiến lược của Honda trong phân khúc xe điện lại cho thấy sự nhập cuộc muộn. Hãng đã mang mẫu PCX điện về "thăm dò" từ năm 2022 nhưng không thương mại hóa.

Đến năm 2024, hãng mới công bố kế hoạch sản xuất và dự kiến đến tháng 3/2025 mới bán ra mẫu ICON e:. Sản phẩm đầu tay, ICON e:, có quãng đường di chuyển tối đa 50 km.

Có thể thấy thị trường xe máy điện Việt Nam đang được định hình bởi ba lực lượng chính: thúc đẩy từ chính sách, chiến lược phủ rộng của người dẫn đầu, và sự linh hoạt của các startup công nghệ.

Lộ trình hạn chế xe xăng của Chính phủ tạo ra một sân chơi mới với thời hạn rõ ràng, buộc các doanh nghiệp phải tăng tốc. Trong khi VinFast củng cố vị thế bằng quy mô và sự thay đổi trong mô hình kinh doanh, các startup như Dat Bike và Selex Motors lại chứng minh hiệu quả của việc tập trung vào các thị trường ngách (hiệu suất cao, logistics).

Sự chậm trễ của các ông lớn truyền thống đang mở ra một cửa sổ cơ hội quan trọng cho các thương hiệu hiện hữu và những người chơi mới muốn gia nhập thị trường này.