Mối nguy lâu dài

Áp lực giảm phát của Trung Quốc có nguy cơ tiếp tục kéo dài kể cả sau khi các yếu tố mùa vụ kết thúc, trừ khi chính phủ giải quyết tình trạng dư thừa công suất trong nền kinh tế.

Lạm phát giá tiêu dùng tháng 2 của Trung Quốc đã giảm xuống mức âm lần đầu tiên kể từ đầu năm 2023. Tuy kỳ nghỉ Tết Nguyên đán năm nay diễn ra sớm hơn thường lệ là một phần nguyên nhân khiến giá cả chịu áp lực, mức giảm này vẫn nặng nề hơn nhiều dự kiến.

Các ngân hàng quốc tế như Citigroup và Nomura lo ngại lạm phát giá tiêu dùng của Trung Quốc sẽ quanh quẩn ở gần mức 0 trong những tháng còn lại của năm 2025 nếu sản lượng tiếp tục áp đảo nhu cầu trong nước.

Trong bối cảnh Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) ưu tiên ổn định tỷ giá thay vì nới lỏng chính sách tiền tệ trong ngắn hạn, việc Trung Quốc có vượt qua được giảm phát hay không sẽ phụ thuộc vào nỗ lực giải quyết tình trạng dư thừa công suất của các nhà hoạch định chính sách.

Bà Dan Wang, Giám đốc cấp cao tại Eurasia Group, bình luận: “Số liệu CPI mới nhất là minh họa khá rõ ràng cho thấy môi trường giảm phát ở Trung Quốc là hiện tượng lâu dài chứ không phải tạm thời. Tình trạng dư thừa công suất và lập trường chính sách tiền tệ tương đối bảo thủ sẽ kéo dài áp lực giảm phát thay vì khắc phục nó”.

Citigroup và Nomura ước tính lạm phát giá tiêu dùng tại Trung Quốc có thể phục hồi vào tháng 3 nhưng vẫn ở mức gần 0. Các nhà phân tích do Bloomberg khảo sát dự đoán lạm phát cả năm 2025 sẽ đạt 0,7%. Tuy nhiên, số liệu lạm phát thực tế của Trung Quốc đã liên tục thua kém dự đoán trong hai năm qua.

Áp lực giảm phát có dấu hiệu đang lan rộng trong nhiều lĩnh vực kinh tế, với giá dịch vụ và chi phí hàng tiêu dùng lâu bền cùng đi xuống. Và chỉ số giá tiêu dùng lõi (tức CPI lõi) tháng 2 của Trung Quốc cũng ghi nhận mức giảm đầu tiên kể từ năm 2021. Trong khi đó, tình trạng giảm phát giá sản xuất đã kéo dài sang tháng thứ 29.

Không phải ưu tiên hàng đầu

Giá cả được quyết định bởi hai yếu tố chính là cung và cầu. Tuy nhiên, nhu cầu ở Trung Quốc chủ yếu phụ thuộc vào thị trường bất động sản, do đó các nhà kinh tế của Citigroup nhận định nhiều khả năng tình trạng giảm phát giá sản xuất sẽ chỉ được khắc phục nếu Bắc Kinh tiến hành các cải cách về nguồn cung.

Chia sẻ bên lề kỳ họp Quốc hội Trung Quốc hồi tuần trước, các quan chức cấp cao đã phát tín hiệu về các kế hoạch rút bớt “công suất không hiệu quả” ra khỏi thị trường.

Chính phủ Trung Quốc cũng đưa ra đánh giá thực tiễn hơn về áp lực giảm phát trong báo cáo công tác và ngân sách hàng năm. Bộ Tài chính Trung Quốc dự kiến tốc độ tăng trưởng GDP danh nghĩa năm 2025 đạt khoảng 5% - bằng với mục tiêu tăng trưởng GDP thực của Bắc Kinh, ngụ ý lạm phát cả năm 2025 sẽ gần bằng 0.

Giá cả đi xuống sẽ đè nặng lên lợi nhuận doanh nghiệp, lương thưởng của người lao động và thu nhập của chính phủ. Nếu kéo dài, giảm phát có thể dẫn đến sự giảm sút của đầu tư và tiêu dùng.

Bộ Tài chính Trung Quốc cảnh báo: “Nhu cầu nội địa thiếu hụt và giá cả thấp sẽ tiếp tục khiến nguồn thu của chính phủ đi xuống”. Bộ này cho biết năm ngoái, giá sản xuất thấp hơn dự kiến đã dẫn dến nguồn thu từ thuế VAT sụt giảm.

Những quan chức khác cũng thể hiện ý kiến rõ ràng hơn về rủi ro giảm phát. Ông Chen Changsheng, thành viên nhóm soạn thỏa báo cáo công tác thường niên của chính phủ, phát biểu trong buổi họp báo tuần trước rằng nền giá thấp kéo dài “không phải điều tốt”.

Nhìn chung, các quan chức cấp cao của Trung Quốc đã chú ý nhiều hơn tới vấn đề giảm phát. Tuy nhiên, các nhà kinh tế cho biết khắc phục giảm phát không phải là ưu tiên hàng đầu của các nhà lãnh đạo, bởi họ còn phải tập trung vào chính sách thuế quan của Mỹ.

Các nhà phân tích của Guotai Junan Securities viết trong báo cáo hôm 9/3: “Chính sách tiền tệ của Trung Quốc đang cân nhắc nhiều hơn đến việc ngăn chặn các cú sốc xuất phát từ trong nước hoặc quốc tế thay vì chấn chỉnh giảm phát”. Họ nói rằng chính sách tiền tệ của Trung Quốc đang ở trong giai đoạn “tạm thời không nhạy cảm” với dữ liệu lạm phát.  

Giám đốc Wang của Eurasia cũng nhận xét rằng ưu tiên trước mắt của Trung Quốc là “chống lại” mối đe dọa từ Mỹ. Bà giải thích: “Đó là lý do việc đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ và công nghiệp nặng quan trọng hơn là giải quyết áp lực giảm phát trong nước”.