Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, sáng ngày 13/5, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày Tờ trình dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thay thế Nghị quyết số 35 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng.

Dự thảo Nghị quyết quy định 6 nhóm chính sách lớn với 41 chính sách cụ thể, bao gồm: (1) Quản lý đầu tư (2 chính sách); (2) Quản lý tài chính, ngân sách nhà nước (4 chính sách); (3) Quản lý quy hoạch, đô thị, tài nguyên và môi trường (9 chính sách); (4) Quản lý khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo (8 chính sách); (5) Thu nhập của cán bộ, công chức, viên chức thuộc thành phố Hải Phòng quản lý (1 chính sách); (6) Thành lập và các cơ chế, chính sách trong Khu Thương mại tự do (TMTD) tại thành phố Hải Phòng (17 chính sách).

Đối với chính sách về thành lập Khu thương mại tự do tại thành phố Hải Phòng, tại điều 9 nêu rõ: “Thành lập Khu TMTD tại thành phố Hải Phòng là khu vực có ranh giới địa lý xác định, được thành lập để thực hiện thí điểm các cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội, mang tính đột phá nhằm thu hút đầu tư, tài chính, thương mại, dịch vụ thúc đẩy xuất khẩu, công nghiệp, hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) và thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao.

Khu TMTD Hải Phòng được tổ chức thành các khu chức năng: khu sản xuất, khu cảng và hậu cần cảng - logistics, khu thương mại - dịch vụ và các loại hình khu chức năng khác theo quy định của pháp luật.

Dự thảo Nghị quyết đề xuất phân cấp cho Ủy ban nhân dân (UBND) Thành phố quyết định thành lập, mở rộng, điều chỉnh ranh giới Khu TMTD Hải Phòng gắn với Khu kinh tế Đình Vũ - Cát Hải, Khu kinh tế ven biển phía Nam Hải Phòng tương tự như khu công nghiệp”.

Bộ trưởng Bộ Tài chính cho rằng chính sách này tạo hành lang pháp lý cho Khu TMTD Hải Phòng để thực hiện thí điểm các cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội, mang tính đột phá nhằm thu hút đầu tư, tài chính, thương mại, dịch vụ thúc đẩy xuất khẩu, công nghiệp, hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) và thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao.

Bên cạnh đó, việc phân cấp cho UBND thành phố Hải Phòng quyết định thành lập là phù hợp chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền tại Nghị quyết 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 tại Hội nghị lần thứ 6 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII và chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền với phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm” tại Hội nghị lần thứ mười Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XIII.

Về các cơ chế, chính sách trong Khu TMTD Hải Phòng được quy định tại Điều 10. Cụ thể, nhằm đẩy mạnh thu hút đầu tư, thúc đẩy sản xuất kinh doanh trong Khu TMTD thế hệ mới Hải Phòng, dự thảo Nghị quyết quy định một số chính sách đặc thù ưu đãi.

Thứ nhất, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong thủ tục đầu tư, kinh doanh; thủ tục xuất nhập khẩu; thủ tục xuất nhập cảnh, tạm trú và giấy phép lao động (khoản 1);

Thứ hai, thủ tục đất đai, đầu tư xây dựng (khoản 2, khoản 3);

Thứ ba, tối ưu hóa ưu đãi đầu tư về tiền thuê đất, thuê mặt nước, thuế (khoản 5);

Thứ tư, hoạt động đầu tư, kinh doanh khác trong Khu TMTD (khoản 6) và cho phép chi nhánh ngân hàng nước ngoài được mở phòng giao dịch trong Khu TMTD ngoài trụ sở chi nhánh (khoản 7).

Bên cạnh đó, để thực hiện thí điểm cơ chế “một cửa, tại chỗ” đối với Khu TMTD Hải Phòng, dự thảo Nghị quyết quy định Ban quản lý Khu kinh tế Hải Phòng được thực hiện chức năng quản lý nhà nước trực tiếp đối với các khu chức năng thuộc Khu TMTD Hải Phòng và giao thẩm quyền cho Ban quản lý giải quyết trực tiếp các thủ tục về cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa;

Cấp, cấp đổi, cấp lại, điều chỉnh, thu hồi Giấy phép kinh doanh, Giấy phép lập cơ sở bán lẻ cho nhà đầu tư và cấp, cấp lại, gia hạn, thu hồi Giấy phép lao động và xác nhận người lao động nước ngoài không thuộc diện cấp giấy phép lao động vào Khu TMTD Hải Phòng (khoản 4).

Cân nhắc thời hạn ưu đãi và đối tượng áp dụng 

Thẩm tra về nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết việc thí điểm thành lập Khu thương mại tự do là cần thiết, là quyết tâm chính trị của TP. Hải Phòng và Chính phủ; có đủ căn cứ chính trị, cơ sở pháp lý.

Tuy nhiên, đây là vấn đề lớn, không chỉ mang tính chất kinh tế mà liên quan đến quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Vì vậy, đề nghị làm rõ tác động đến tăng trưởng kinh tế, ngân sách, xã hội; tính lan tỏa vùng miền...; cơ chế quản lý rủi ro, cơ chế giám sát bảo đảm một mặt thông thoáng song giữ vững an toàn tài chính, an ninh kinh tế, trật tự xã hội; và trách nhiệm trong triển khai của các cá nhân, tổ chức liên quan.

Về chính sách thí điểm trong Khu thương mại tự do Hải Phòng, ông Mãi cho biết trong Dự thảo quy định việc sử dụng đất đối với Khu TMTD Hải Phòng không phụ thuộc vào chỉ tiêu quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quốc gia đã được cấp có thẩm quyền phân bổ cho Thành phố”.

Để thí điểm chính sách vượt trội trong các khu kinh tế đặc biệt, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản tán thành với đề xuất tuy nhiên đề nghị cần có quy định, hướng dẫn cụ thể trong thực hiện.

Về thẩm quyền Ban Quản lý Khu kinh tế Hải Phòng thực hiện cơ chế “một cửa”, đề nghị rà soát để bảo đảm đơn giản hoá thủ tục hành chính; cần rõ ràng, minh bạch, kịp thời (ngắn về thời hạn); cụ thể về quy trình; và ợp lý về thẩm quyền, bảo đảm năng lực tổ chức thực hiện.

Về chính sách ưu đãi thuế trong Khu TMTD, Ủy ban Kinh tế và Tài chính tán thành việc áp dụng mức ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp do chỉ tương tự như mức áp dụng với Khu kinh tế; song thời gian áp dụng dài hơn.

Vì vậy, đề nghị cân nhắc thời hạn ưu đãi và trường hợp doanh nghiệp thuộc đối tượng áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu thì thực hiện nộp thuế theo quy định tương ứng.

Chính sách về chuyển khẩu hàng hóa, đề nghị cần làm rõ về quy trình, cơ chế quản lý, kiểm soát đối với hoạt động của chuyển khẩu hàng hóa để kiểm soát chặt chẽ, ngăn chặn các hành vi đầu tư “núp bóng”, lợi dụng quy định mới của Khu thương mại tự do để chuyển tải bất hợp pháp sang nước thứ 3.

Về chính sách giao dịch, định giá, thanh toán bằng ngoại tệ, theo ông Mãi đây là chính sách mới, có tác động đến quản lý ngoại hối, an ninh tiền tệ nhưng chưa có quy định cụ thể về cơ chế quản lý, kiểm soát, quản trị rủi ro ngoại hối bảo đảm phòng chống rửa tiền. Do đó, đề nghị cần làm rõ vấn đề này.