Lo ngại rủi ro địa chính trị

Số thương vụ thâu tóm mỏ khoáng sản ở nước ngoài của Trung Quốc đã leo lên mức cao nhất trong hơn một thập kỷ khi các công ty chạy đua để đảm bảo nguồn nguyên liệu thô thiết yếu cho nền kinh tế toàn cầu, trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị ngày càng gia tăng.

Theo phân tích dựa trên dữ liệu của S&P và Mergermarket, trong năm 2024 Trung Quốc đã thực hiện 10 thương vụ mua lại trị giá hơn 100 triệu USD trong lĩnh vực khai khoáng, mức cao nhất kể từ năm 2013. 

Nghiên cứu khác do Viện châu Á Griffith thực hiện cũng phát hiện rằng năm 2024 là giai đoạn sôi động nhất đối với hoạt động đầu tư và xây dựng mỏ ở nước ngoài của Trung Quốc kể từ ít nhất là năm 2013.

Do Trung Quốc có nhu cầu khổng lồ dành cho nguyên liệu thô, các công ty khai khoáng của nước này đã có nhiều kinh nghiệm đầu tư ra nước ngoài.

Giới phân tích và đầu tư nhận định một trong những nguyên nhân doanh nghiệp Trung Quốc đẩy mạnh hoạt động thâu tóm là họ muốn hành động sớm trong bối cảnh tình hình địa chính trị ngày càng xấu đi. 

Ông Michael Scherb, nhà sáng lập Appian Capital Advisory, nhận xét: “Các tập đoàn Trung Quốc đang nỗ lực thực hiện nhiều thương vụ M&A trước khi tình hình địa chính trị trở nên khó khăn”. 

Xu hướng trên vẫn tiếp diễn trong đầu năm 2025. Gần đây, công ty Zijin Mining của Trung Quốc cho biết họ có kế hoạch mua một mỏ vàng ở Kazakhstan với giá 1,2 tỷ USD.

Hồi tháng 4 năm nay, một doanh nghiệp khác của Trung Quốc là Baiyin Nonferrous Group đã mua mỏ vàng và đồng Mineração Vale Verde ở Brazil từ Appian Capital Advisory với giá 420 triệu USD.

Ông Richard Richard Horrocks-Taylor, Giám đốc toàn cầu về khai khoáng và kim loại của Standard Chartered, dự đoán: “Trong vài năm tới, rất có thể chúng ta sẽ tiếp tục chứng kiến hoạt động thâu tóm của các công ty khai khoáng Trung Quốc diễn ra tương đối sôi động”.

Ông Christoph Nedopil, Giám đốc của Viện châu Á Griffith, chỉ ra rằng các dự án giao thông và cơ sở hạ tầng theo Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường của Trung Quốc đang có xu hướng thu hẹp lại.

Trong khi đó, các khoản đầu tư vào khai khoáng và tài nguyên vẫn duy trì quy mô lớn. Vị chuyên gia nhận xét điều này phù hợp với sự chuyển hướng của Trung Quốc sang lĩnh vực sản xuất công nghệ cao, bao gồm pin và năng lượng tái tạo.

Nhưng mặt khác, điều đó cũng cho thấy doanh nghiệp Trung Quốc ngày càng trở nên thuần thục trong cách tiếp cận về đầu tư và vận hành mỏ.

Cuộc đua giữa Trung Quốc và phương Tây

Trung Quốc thống trị hoạt động chế biến của hầu hết các khoáng sản thiết yếu - bao gồm đất hiếm, lithium và cobalt - nhưng phải nhập khẩu rất nhiều nguyên liệu thô.

Mỹ và nhiều nước châu Âu đang cố gắng giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc đối với những kim loại trên và phát triển các chuỗi cung ứng thay thế, bởi chúng đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất hàng loạt sản phẩm, từ pin xe điện đến chip bán dẫn.

Ông Adam Webb, Giám đốc bộ phận nguyên liệu thô cho pin tại Benchmark Mineral Intelligence, cho biết các nước phương Tây - bao gồm cả Canada và Australia - đang ngày càng cảnh giác với các khoản đầu tư của Trung Quốc vào lĩnh vực khai khoáng trong nước, do nhiều loại khoáng sản có "ý nghĩa chiến lược". 

Các nhà phân tích lưu ý rằng trong những năm gần đây, doanh nghiệp Trung Quốc đã trở nên thành thạo trong việc thâu tóm tài sản trong lĩnh vực khai khoáng từ các đối thủ phương Tây. Doanh nghiệp Trung Quốc thường có cái nhìn dài hạn hơn về định giá và sẵn sàng đầu tư vào các khu vực rủi ro hơn.

Chuyên gia Scherb nhận xét: “Chiến lược M&A ở nước ngoài của các nhà đầu tư Trung Quốc đang ngày càng trở nên bài bản”.

Các tập đoàn khai khoáng Trung Quốc tích cực nhất trong hoạt động thâu tóm ở nước ngoài bao gồm CMOC, MMG và Zijin Mining.

Các tổ chức tài chính Trung Quốc cũng cung cấp những khoản vay trị giá hàng tỷ USD cho các dự án khai thác và chế biến khoáng sản ở các nước đang phát triển.