Ba vật cản cùng lúc

Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) đang phải đối mặt với một thách thức lớn khi nỗ lực bình thường hoá chính sách tiền tệ vào thời điểm tăng trưởng GDP chậm lại và chính sách thuế quan của Mỹ tiếp tục đe doạ nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu của nước này.

Tiền lương thực tế của người lao động giảm cũng làm trầm trọng thêm những rắc rối của BoJ. Dữ liệu từ Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản cho thấy tiền lương thực tế vào tháng 5 đã giảm 2,5% so với một năm trước, đánh dấu tháng thứ 5 liên tiếp đi xuống.

Dữ liệu tiền lương nhấn mạnh rằng lạm phát đang ảnh hưởng đáng kể đến thu nhập của người dân Nhật Bản, mặc dù tiền lương danh nghĩa (không tính tác động của áp lực giá) đang tăng mạnh, CNBC cho hay.

Trong cuộc đàm phán tiền lương mùa xuân năm nay, các công đoàn đã đảm bảo mức tăng lương cao nhất kể từ năm 1991 cho người lao động. Liên đoàn Lao động Nhật Bản (Rengo) cho biết vào tuần trước rằng các thành viên của họ sẽ được tăng lương 5,25% cho năm làm việc bắt đầu từ tháng 4.

Tuy nhiên, lạm phát vẫn tiếp tục tăng cao hơn mức mục tiêu 2% của BoJ trong hơn ba năm qua. Số liệu gần đây nhất cho thấy tỷ lệ lạm phát vào tháng 5 là 3,5%, làm giảm tác động ròng của đợt tăng lương.

Dữ liệu của chính phủ Nhật Bản chỉ ra, trong khi tiền lương danh nghĩa tăng hàng tháng kể từ tháng 12/2021, tiền lương thực tế đã giảm so với cùng kỳ năm trước hơn 30 trong số 41 tháng kể từ mốc thời gian đó.

BoJ từ lâu đã tuyên bố rằng họ cần một “chu kỳ lành mạnh” để tăng lãi suất, trong đó tiền lương cần tăng cao hơn để thúc đẩy đà đi lên của lạm phát. Tuy nhiên giờ đây, sự suy yếu của nền kinh tế dường như đang hạn chế khả năng thắt chặt chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương này.

Trên thực tế, nền kinh tế Nhật Bản cũng đã thu hẹp trong quý I năm nay, lần đầu tiên trong một năm qua do xuất khẩu giảm. Cụ thể, GDP quý I của Nhật Bản đã sụt 0,2% so với quý liền trước.

Tương lai ra sao?

Liệu BoJ sẽ tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát hay tiếp tục giữ nguyên chi phí đi vay để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế trong thời điểm thuế quan gây bất ổn? Các nhà phân tích có quan điểm trái chiều về con đường phía trước của BoJ.

Chia sẻ với CNBC, ông Hirofumi Suzuki, chiến lược gia ngoại hối trưởng tại Sumitomo Mitsui Banking Corporation, cho biết dù mức giảm của tháng 5 “nhìn chung mang tính tạm thời”, tiền lương thực tế của người Nhật vẫn đang phải vật lộn để tăng trưởng.

Vị chuyên gia cho rằng điều đó có thể hạn chế đà tăng trưởng của nền kinh tế khi tiêu dùng chậm lại. Ông Suzuki lưu ý sự chững lại của tăng trưởng tiền lương thực tế cho thấy “chu kỳ lành mạnh” của BoJ không lành mạnh như kỳ vọng và có thể là một nguyên nhân khiến họ trì hoãn tăng lãi suất.

Ngược lại, ông Jesper Koll, Giám đốc cấp cao tại công ty dịch vụ tài chính Monex Group, nói lạm phát tăng nhanh hơn tiền lương sẽ củng cố cam kết tăng lãi suất của Thống đốc BoJ Kazuo Ueda.

Trao đổi với CNBC, ông Koll dự đoán khả năng tăng lãi suất sẽ gần như ngay lập tức thúc đẩy sức mua của người dân thông qua đồng yen mạnh hơn.

Vị giám đốc giải thích rằng một phần ba chỉ số giá tiêu dùng của Nhật Bản có liên quan trực tiếp đến giá nhập khẩu và đồng yen mạnh hơn sẽ làm giảm lạm phát nhập khẩu.

Ông Vishnu Varathan, Giám đốc điều hành tại Mizuho Securities, có ý kiến khác: “Kế hoạch tối ưu cho BoJ có thể là không làm gì cả. Ngồi yên để khẳng định xu hướng thắt chặt tiền tệ (dù còn lâu nữa họ mới tiến hành) trong lúc vượt qua những bất ổn về thuế quan”.

Trong một bài đăng trên mạng xã hội Truth Social vào đầu ngày 7/7, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã chia sẻ ảnh chụp màn hình lá thư thông báo thuế quan đối ứng cho Nhật Bản. Theo nội dung thư, bắt đầu từ ngày 1/8, quốc gia Đông Á này sẽ phải chịu mức thuế 25%.