Nhiều doanh nghiệp báo lãi nhưng từ doanh thu tài chính

Kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ trong tháng 7 tiếp đà tăng trưởng 6 tháng liên tiếp. Theo đó, ngành gỗ thu về hơn 1,4 tỷ USD, tăng 6,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Tính chung 7 tháng đầu năm, xuất khẩu gỗ đạt gần 9,7 tỷ USD, tăng 8,5% so với cùng kỳ năm ngoái.

Đánh giá kết quả này, trao đổi với chúng tôi, ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, cho biết trong bối cảnh thị trường thế giới có nhiều biến động, kết quả này “có thể chấp nhận được mặc dù chưa được như kỳ vọng”.

Đặc biệt với thị trường Mỹ, Việt Nam vẫn duy trì được đà tăng trưởng và chiếm tỷ trọng trên 50% mặc dù vướng vào những bất định trong chính sách thuế.

Kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp gỗ trong quý II cho thấy mặc dù doanh thu của nhiều công ty giảm “hai chữ số” nhưng lợi nhuận sau thuế lại xuất hiện gam màu sáng như Gỗ An Cường, Đức Long Gia Lai, Gỗ Trường Thành… Nguyên nhân đến từ việc doanh nghiệp tăng cường tiết giảm chi phí giúp biên lợi nhuận gộp tăng lên hoặc hoạt động thoái vốn, tái cấu trúc.

Tổng hợp kết quả kinh doanh quý II của một số doanh nghiệp xuất khẩu gỗ (H.Mĩ tổng hợp)

Điển hình như Đức Long Gia Lai khi công ty ghi nhận doanh thu quý II giảm một nửa còn 162 tỷ đồng  – chủ yếu do thoái vốn khỏi Công ty Mass Noble, nhưng lợi nhuận sau thuế tăng gần 500% lên 59 tỷ đồng. Có nhiều yếu tố khiến lãi công ty tăng mạnh mặc dù doanh thu giảm sâu. Đầu tiên, giá vốn bán hàng giảm mạnh hơn tốc độ giảm của doanh thu (64%).

Điều này giúp biên lợi nhuận gộp quý II của công ty cải thiện lên mức 47%, so với mức 28% của cùng kỳ năm ngoái. Bên cạnh đó, chi phí tài chính trong quý II giảm 32 tỷ so với cùng kỳ năm ngoái xuống 66 tỷ đồng. Trong năm 2024, tập đoàn giảm gần 400 tỷ đồng dư nợ gốc tại các ngân hàng, và tiếp tục cắt giảm thêm khoảng 170 tỷ đồng trong nửa đầu 2025. 

Công ty cho biết: “Việc thoái vốn khỏi Mass Noble được đánh giá là quyết định đúng đắn, giúp DLG giảm áp lực nợ, đồng thời tập trung nguồn lực vào các ngành kinh doanh chủ lực”. Công ty cho biết sẽ đẩy mạnh tái cấu trúc toàn diện, bao gồm: tiết giảm tối đa chi phí, thoái vốn khỏi các dự án kém hiệu quả, xử lý triệt để công nợ, mục tiêu trả hết nợ quá hạn ngân hàng chậm nhất vào quý II/2026.

Hay trường hợp của gỗ An Cường, mặc dù doanh thu giảm 6,3%, biên lợi nhuận thu hẹp 2,5 điểm phần trăm xuống 30% nhưng lợi nhuận sau thuế tăng 17%. Điều này một phần nhờ doanh thu hoạt động tài chính trong quý II tăng 68% lên 70 tỷ đồng. Trong đó, việc nhượng cổ phần tại công ty liên kết đem về gần 36 tỷ đồng và lãi tiền gửi đạt 34 tỷ đồng.

Tại ĐHĐCĐ thường niên 2025 diễn ra hồi tháng 5, lãnh đạo công ty nói đã bán khoảng 5% cổ phần Thắng Lợi Homes, hợp đồng đã ký kết với đối tác và sắp tới có thể ghi nhận lợi nhuận bán ra 37 tỷ đồng (tỷ lệ sinh lời đến 65%), dự kiến xuất hiện trong báo cáo tài chính quý II. 

Năm 2021, An Cường và Thắng Lợi Group đã ký kết hợp tác cổ đông chiến lược. Theo đó, An Cường đã trở thành cổ đông lớn của khi rót 119,2 tỷ đồng vào Thắng Lợi Group và hơn 400 tỷ đồng để sở hữu 30% cổ phần của Thắng Lợi Homes (69,95% do Thắng Lợi Group sở hữu). 

Liên doanh của Thắng Lợi Group và An Cường hiện là chủ đầu tư dự án khu đô thị Bình An Đức Hòa tại tỉnh Long An. Tổng vốn đầu tư dự án gần 9.300 tỷ đồng, quy mô dân số 10.100 người. 

Đối với hoạt động kinh doanh cốt lõi, công ty cho biết biết mặc dù quý II ghi nhận sự sụt giảm ở nhóm doanh thu từ các dự án bất động sản, xu hướng cải thiện ở hoạt động bán hàng thông qua hệ thống phân phối đã giúp giảm bớt áp lực và ổn định doanh thu ở thị trường nội địa.

Mặt khác, doanh thu xuất khẩu tiếp tục xu hướng tăng trưởng tích cực. Tuy nhiên, biên lợi nhuận của các đơn hàng xuất khẩu sang thị trường Mỹ có sự sụt giảm bởi công ty đã triển khai chiến lược giá phù hợp nhằm hỗ trợ đối tác khi thuế xuất khẩu sang thị trường này điều chỉnh.

Tương tự với trường hợp của Gỗ Trường Thành khi doanh thu từ hoạt động tài chính giúp bù đắp sự sụt giảm của hoạt động kinh doanh cốt lõi. Theo đó, doanh thu thuần của công ty trong quý II giảm 40%, biên lợi nhuận gộp thu hẹp từ 17% của cùng kỳ xuống còn 10%.

Song, lợi nhuận sau thuế đạt 23 tỷ đồng, trái ngược với mức lỗ hơn 11 tỷ của cùng kỳ năm ngoái. Trong kỳ công ty ghi nhận doanh thu tài chính cao gấp 9 lần cùng kỳ năm ngoái lên 71 tỷ đồng. Đồng thời chi phí tài chính cũng giảm gần 2 tỷ đồng. 

Công ty cho biết nhờ thực hiện các giải pháp quyết liệt, quá trình hoàn thuế giá trị gia tăng đã được khôi phục trở lại trạng thái bình thường, từ đó giúp dòng tiền cải thiện đáng kể.

Tuy nhiên, trong quý II /2025, nhiều yếu tố bất định tiếp tục chi phối hoạt động thương mại toàn cầu. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) vẫn duy trì mức lãi suất cao, gây áp lực lên tỷ giá và chi phí tài chính đối với các doanh nghiệp xuất khẩu. Giá nguyên vật liệu đầu vào như gỗ, keo dán, vải bọc... tiếp tục biến động do ảnh hưởng từ xung đột địa chính trị, bất ổn tại các tuyến hàng hải quan trọng và sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ngoài ra, các rào cản kỹ thuật và thương mại tại một số thị trường chủ lực như Mỹ và EU ngày càng thắt chặt, đặc biệt là yêu cầu về tiêu chuẩn môi trường, chứng nhận nguồn gốc hợp pháp, và điều kiện lao động.

Cùng với đó, lạm phát kéo dài tại các nền kinh tế lớn khiến nhu cầu tiêu dùng có xu hướng giảm, ảnh hưởng trực tiếp đến lượng đơn hàng xuất khẩu và hiệu quả hoạt động của công ty trong kỳ. Thị trường xuất khẩu diễn biến chậm và khách hàng chờ đợi thông tin về kết quả đàm phán thuế quan đối với Chính phủ Mỹ.

Thị trường bất động sản trong nước triển khai chậm sau Tết Nguyên Đán sau khi có dấu hiệu khởi sắc vào cuối năm 2024. Các công ty con trong nhóm đang trong giai đoạn đầu thâm nhập thị trường mới phát triển gồm Ấn Độ, Trung Đông nên phát sinh chi phí nhưng sản lượng chưa tăng mạnh.

Tuy nhiên, cũng có trường hợp doanh nghiệp ghi nhận việc tăng trưởng cả về doanh thu lẫn lợi nhuận sau thuế. Điển hình như Phú Tài khi hai chỉ tiêu này tăng lần lượt 18% và 17% so với cùng kỳ năm ngoái.

Theo giải trình của công ty, doanh thu và lợi nhuận sau thuế tăng so với cùng kỳ nhờ sản lượng tiêu thụ ngành gỗ, bất động sản và ô tô tăng. Bên cạnh đó, chi phí tài chính và lãi chênh lệch tỷ giá đã góp phần tăng lợi nhuận sau thuế. Theo đó, chi phí tài chính của công ty trong quý II giảm một nửa so với cùng kỳ năm ngoái xuống 21 tỷ đồng, chủ yếu là lãi vay (19 tỷ đồng).  

Vẫn còn nỗi lo khác ngoài thuế đối ứng 

Hiện tại, tâm điểm chú ý của thị trường là mức thuế đối ứng mà Mỹ áp dụng với Việt Nam là 20% - theo công bố của Bộ Công Thương. Tuy nhiên, với ngành gỗ còn một nỗi lo thường trực lớn hơn đó là cuộc điều tra ngành gỗ theo Mục 232 mà Mỹ đang tiến hành.

“Riêng đối với gỗ, mặt hàng này còn đang là đối tượng điều tra của mục 232 theo đạo luật thương mại mở rộng của Mỹ. Vụ điều tra này bắt đầu từ ngày 10/3 và về nguyên tắc sẽ kéo dài 9 tháng. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện tại, phía Mỹ đang đẩy nhanh điều tra và có thể sản phẩm gỗ sẽ bị chi phối bởi thuế theo mục 232 này chứ không phải thuế đối ứng 20%. Mức thuế theo Mục 232 này có thể sẽ cao hơn mức thuế 20%”, ông Sỹ Hoài chia sẻ với người viết. 

Ông nhận định rằng trong bối cảnh thuế cao như hiện nay, sức tiêu thụ đồ nội thất tại Mỹ sẽ bị hưởng nhiều. Ngay cả trường hợp doanh nghiệp Việt Nam và doanh nghiệp nhập khẩu ở Mỹ cùng chia sẻ thuế thì một phần không nhỏ còn lại sẽ được chuyển vào giá bán. 

“Nếu kinh tế Mỹ đi xuống, Fed neo lãi suất cao, cộng thêm thuế cao như vậy sẽ đẩy chi phí vào người tiêu dùng. Sức tiêu thụ gỗ thường ‘ăn theo’ ngành bất động sản trong khi lĩnh vực này tại Mỹ thời gian gần đây vẫn đi xuống. Trước đây, người Mỹ thường có thói quen 3 - 5 năm thay đồ nội thất/lần nhưng giờ giá cao như vậy có thể thói quen này không còn. Tổng hoà lại, những yếu tố này sẽ làm cho nhu cầu giảm khiến những nước trước nay quen xuất khẩu đồ gỗ vào Mỹ sẽ gặp khó khăn, không chỉ Việt Nam”, ông nói.

Trong bối cảnh đó, ông Sỹ Hoài cho rằng việc đa dạng hoá thị trường ngày càng trở thành chiến lược quan trọng đối với các doanh nghiệp xuất khẩu gồ và sản phẩm gỗ trong thời gian tới. Ông cho rằng việc tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ quá cao, đẩy ngành gỗ vào tình trạng “bỏ trứng vào một giỏ” quá nhiều và điều này đã diễn ra trong thời gian rất dài. Do đó, các doanh nghiệp cần xuất khẩu nhiều hơn vào thị trường khác trong đó có Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc hoặc Trung Đông. 

“Xưa nay chúng ta vẫn xuất khẩu sang viên nén và các loại ván công nghiệp sang thị trường Hàn Quốc. Thế nhưng khách hàng tại đây cũng cần đến sản phẩm nội thất gỗ. Nếu doanh nghiệp đầu tư nghiên cứu thị hiếu, mẫu mã có thể đáp ứng được thị hiếu tại trường này thì vẫn còn nhiều tiềm năng. Hay ngay cả với Trung Quốc - quốc gia rất mạnh với đồ nội thất nhưng nếu tìm hiểu thì doanh nghiệp cũng sẽ tìm được khoảng trống nào đó mà hàng Việt Nam có thể thâm nhập được, giúp đa dạng hoá lựa chọn của người tiêu dùng”, ông Hoài nói. 

Tuy nhiên, trong một buổi trò chuyện hồi đầu tháng 7, ông cũng thừa nhận rằng việc đa dạng hoá thị trường không hề dễ dàng và sẽ cần nhiều thời gian. Về nguyên tắc việc giữ một thị trường truyền thống bao giờ cũng tốt hơn việc khai mở một thị trường mới. Nếu đi vào các thị trường ngách thì lợi nhuận cũng khó bứt phá vì quy mô quá nhỏ. 

Còn với thị trường trong nước, theo ông việc tập trung nhiều hơn vào “sân nhà” cũng gặp những trở ngại riêng. Với thị trường nước ngoài, do đặc tính thị hiếu của người tiêu dùng và thiết kế nhà ở nên việc sản xuất - tiêu thụ các mặt hàng theo khuôn mẫu dễ dàng hơn và giá cả cũng rẻ hơn. 

Còn ở thị trường Việt Nam, người tiêu dùng lại thích nội thất theo kiểu “may đo”, mẫu mã theo ý gia chủ do đó, doanh nghiệp khó đáp ứng được. Ngoài ra, hệ thống phân phối của các doanh nghiệp ở thị trường nội địa vẫn chưa thực sự mạnh bởi chi phí rất cao trong khi quy mô thị trường còn quá nhỏ. Do vậy, phân khúc nội thất ở thị trường nội địa, các doanh nghiệp vốn quen xuất khẩu khó lòng cạnh tranh được với các làng nghề.

“Chắc chắn phải có bước lùi trong thời gian tới đồng thời năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp phải cao hơn, đổi mới công nghệ, thiết bị. Hiện nay năng suất của ngành vẫn thấp và kỳ này cũng là dịp để các doanh nghiệp nhìn lại và tìm lối đi trong thời gian tới”, ông nói.