Dự báo đen tối

Rất nhiều nhà quản lý quỹ đang tỏ ra lạc quan về thị trường chứng khoán Mỹ. Tuy nhiên, có lẽ chỉ một người dám nói như vậy nhưng vẫn đủ khả năng kiếm bộn tiền khi thị trường sụp đổ.

Đó là ông Mark Spitznagel, học trò của tác giả cuốn sách “Thiên nga đen” nổi tiếng Nassim Nicholas Taleb. Spitznagel từng tuyên bố với Wall Street Journal (WSJ): “Tôi là người sẽ hái ra tiền khi thị trường chứng khoán đổ vỡ - từ trước đến giờ vẫn vậy”.

Trong vụ thị trường sụp đổ chớp nhoáng (flash crash) vào năm 2015, Spitznagel từng mang về 1 tỷ USD cho các khách hàng chỉ trong một ngày. Quỹ đầu cơ Universa Investments của ông cũng gặt hái lợi nhuận khổng lồ khi ngân hàng Lehman Brothers sụp đổ và lúc chứng khoán Mỹ lao dốc vì đại dịch COVID-19.

Spitznagel nhận thấy các điều kiện tài chính hiện nay có nhiều điểm tương đồng với năm 1929. Sau khi bong bóng giá cổ phiếu vỡ tung vào tháng 10 năm đó, chỉ số Dow Jones đã lao dốc 90% trong ba năm tiếp theo. Nhiều nhà đầu tư vỡ nợ, hàng loạt ngân hàng sụp đổ, đẩy nước Mỹ vào thời kỳ Đại Khủng hoảng.

Tuy nhiên, tin tốt là Spitznagel dự đoán cuộc vui trên thị trường chứng khoán Mỹ sẽ kéo dài thêm một khoảng thời gian. Lý do là ông nhận thấy các điều kiện hiện tại giống với giai đoạn đầu năm 1929, khi chứng khoán vẫn đang tiếp nối đà tăng mạnh mẽ từ đầu thập niên 1920.

Spitznagel đang chuẩn bị gì để kiếm lời từ kịch bản này? Dưới sự chỉ đạo của ông, quỹ Universa đang mua các công cụ phòng vệ rủi ro đuôi. Những công cụ này hầu như luôn khiến Universa mất tiền, nhưng chúng sẽ sinh lời ngoạn mục nếu thị trường xảy ra cú sập mạnh.

Nhà quản lý quỹ nổi tiếng nghĩ rằng cú sập tiếp theo của chứng khoán Mỹ có thể là cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất kể từ năm 1929, bởi chính phủ đã nhiều lần giải cứu nền kinh tế và thị trường.

Ông ví sự can thiệp này giống như việc dập tắt đám cháy rừng quá nhanh, để rồi lớp củi khô tích tụ ngày càng nhiều. Trong bối cảnh định giá cổ phiếu ở gần mức cao kỷ lục, “quả bom lửa” khi phát nổ có thể bùng cháy dữ dội hơn bao giờ hết.

Song, trước khi thảm họa xảy ra, các điều kiện hiện tại vẫn rất lý tưởng để kéo thị trường lên cao hơn nữa. Ông dự đoán chỉ số S&P 500 sẽ nhanh chóng cán mốc 8.000 điểm, tương ứng mức tăng 20% so với kết quả phiên giao dịch 23/9.

Dấu hiệu đáng ngại

Tờ WSJ chỉ ra việc thị trường bứt phá trước khi lao dốc không phải điều hiếm thấy.

Kể từ năm 1980, trong 12 tháng trước mỗi đợt chứng khoán Mỹ rơi vào thị trường gấu, chỉ số S&P 500 vẫn ghi nhận tỷ suất sinh lời chuẩn hóa hàng năm ấn tượng, trung bình khoảng 26%. Trước khi thị trường chạm đỉnh vào năm 1929, mức tăng trong 12 tháng thậm chí còn gấp đôi con số 26%.

Trong những giai đoạn như hiện nay, các nhà đầu tư nhỏ lẻ lẫn chuyên nghiệp có xu hướng gia tăng sở hữu cổ phiếu. Tháng trước, các chuyên gia tại State Street lưu ý rằng tỷ lệ nắm giữ cổ phiếu của các nhà đầu tư tổ chức đã đạt mức cao nhất kể từ tháng 11/2007 - ngay trước khi chứng khoán bước vào giai đoạn thị trường gấu khốc liệt.

Tỷ lệ tài sản phân bổ vào cổ phiếu của các hộ gia đình Mỹ cũng đang ở mức cao nhất mọi thời đại, vượt qua cả con số trong thời kỳ bong bóng công nghệ.

Ngoài ra còn có hai dấu hiệu khác cho thấy các nhà đầu tư đang đánh mất hết sự thận trọng. Vào ngày 19/9, chênh lệch giữa lợi suất trái phiếu hạng đầu tư và trái phiếu chính phủ Mỹ đã giảm về mức thấp nhất kể từ năm 1998.

Khối lượng giao dịch trên các sàn chứng khoán Mỹ cũng đang bùng nổ, chỉ kém đôi chút so với kỷ lục hồi tháng 4, khi thị trường hoảng loạn vì thuế quan đối ứng của Nhà Trắng.

Ông Spitznagel cảnh báo các nhà đầu tư phải hết sức tỉnh táo. Ông nhấn mạnh: “Thị trường chứng khoán luôn chơi khăm nhà đầu tư”.